ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Sağlıklı Yaşam » Algıların Duyuların Önüne Geçtiği Durum: İstem Dışı Körlük Nedir?

Algıların Duyuların Önüne Geçtiği Durum: İstem Dışı Körlük Nedir?

İstem dışı körlük, hepimizin zaman zaman yaşadığı bir durum. Peki bu durumun sebebi nedir? İstem dışı körlük ile ilgili tüm detayları yazdık.

Gökhan Bitiren Yazar: Gökhan Bitiren
17 Haziran 2021
Kategori: Sağlıklı Yaşam
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Halk arasındaki söyleyişte “bakar kör” olmakla suçlandınız mı hiç? Bu suçlamayı hak ettiğinizi düşünmenize sebep olacak davranışlarda bulundunuz mu peki? Örneğin, aradığınız herhangi bir eşyayı, o eşyanın gözünüzün önünde olmasına karşın göremediğiniz oldu mu? Halk arasında amiyane bir tabirle “bakar kör olmak” diye karşımıza çıkan bu durumun literatürdeki karşılığı ise istem dışı körlük. Peki nedir istem dışı körlük? Bu durumun hayatımızdaki ciddiyeti ve oluşma sebepleri nelerdir? Buyurun, birlikte detaylara inelim.

İstem dışı körlük: Inattentional blindness
İstem dışı körlük

Bilimsel açıdan yaklaştığımızda karşımıza çıkan tanımlarda genellikle; söz konusu durumun gruplarda, şirketlerde, devlet kurumlarında, karar alıcılarda ve politika yapıcılarında (sistem yürütücülerinde) görüldüğünden söz ediliyor. Aslında bu saydığımız kitlelerde görülmesi önemli hale geliyor. Ancak deneyimlerinizi düşünün lütfen. İşte o zaman fark edeceğiniz üzere hepimizin başına gelen bu durumun her birey için geçerli olabileceğini anlıyoruz.  

İstem dışı körlük durumunun bir diğer adı ise  ‘algısal körlük’ yani ‘perceptual blindness’tir.

Bakmakla görmek arasındaki farkı ayırt etmemize odaklanalım. Bu felsefi sayabileceğimiz durum ilk kez iki psikoloğun katkısıyla literatüre girdi; Arien Mack ve Irvin Rock isimli iki psikoloğun incelemesiyle kaynaklara geçti.  

Bu durumu, bir ‘görme bozukluğu’ olarak adlandırırsak hataya düşeriz. Daha doğru bir ifade şekli ortaya koymak istersek,  “psikolojik dikkat eksiliği”dememiz nitelikli bir özet olacaktır.  

Kaldı ki çocuklarda da gördüğümüz dikkat eksikliği, onların öğretim hayatı ve sosyal yaşantısı için de sorunlara yol açabiliyor.

İstem dışı körlük araştırmalarındaki ölçekler

İstem dışı körlük

Bir olayın istem dışı körlük olarak sınıflandırılması için gereken ölçütler şu şekildedir:

  • Gözlemleyen kişi görsel bir olayı veya nesneyi fark edememeli
  • Nesne ya da olay tamamen görülebilir olmalı
  • Gözlemciler bilinçli olarak algıladıkları durumda rahatlıkla nesneyi tanımlayabilmeli
  • Olay beklenmedik olmalı. Ve nesneyi veya olayı görememe görsel uyarıcının kendisinden değil, başka bir görsel olaya odaklanmaktan kaynaklanmalıdır.
  • Bu deneyimi yaşayan bireyler, davranış üzerinde belirleyici bir rol oynayan bu etkiden genellikle habersizdirler.

İstem dışı körlük; değişim körlüğü, tekrarlama körlüğü, görsel maskeleme ve dikkat kırpılması gibi görsel farkındalık bozukluklarıyla alakalı olup onlardan farklıdır. İstem dışı körlüğü diğer farkındalık bozukluklarından ayıran en önemli nokta fark edilmemiş uyarıcının beklenmedik olmasıdır. Bu durumu diğer farkındalık bozukluklarından ayıran bir nokta var; istem dışı körlüğe sebep olan fark edilmemiş uyarıcının beklenmedik olmasıdır. Bahsi geçen uyarıcının beklenmedik doğası istem dışı körlüğü önceden adı geçen dikkat kırpması gibi dikkat bozukluklarından ayırır. Kabul etmek gerekir ki bilişsel sürecin eksikliğinin aksine istem dışı körlük, görüş alanındaki bir öğeye bilinç olarak dikkat edilememesi yüzünden ortaya çıkıyor.

Tamamen görülebilir fakat beklenmedik nesneyi başka bir olaya ya da nesneye odaklanmaktan dolayı fark edememe durumu olan istem dışı körlük gibi buluşlar beyinin görsel bilgiyi nasıl depoladığı ve düzenlediği ile ilgili görüşleri değiştirmiştir. Ayrıca bu buluşlar beyin ve özellikle bilişsel süreç hakkında ileriki araştırmaların yapılmasını sağlamıştır.

İstem dışı körlük ve bilişsel yakalama

Bilişsel yakalama ve bilişsel tünelleme gözlemcinin mevcut çevreden çok elindeki araçlara, işe, içsel düşüncelere odaklanmasından kaynaklanan bir istem dışı körlük olayıdır. Bir sürücünün araba sürerken yola odaklanmayıp hız-ölçere odaklanması bilişsel yakalamadan (cognitive capture) mağdur olduğunun örneğidir.

İstem dışı körlük durumunun sebepleri

Bilim insanları, bu durumun sebebini “algı yükü” olarak özetliyor. Şöyle ki;  son derece dikkat isteyen bir iş yapmak üzere olduğunuzu düşünün. Bu durumda odaklanmanız gereken iş dışında farklı uyarıcıları fark edebilmek oldukça zordur. Başka bir ifadeyle algı yükü ve uyarıcı arasında ters orantıdan söz konusu. Öte taraftan ‘bellek bozukluğu’ teorisi de bu psikolojik körlüğü etkileyebiliyor.

En basit haliyle şöyle düşünebiliriz; bulmacalarda yedi farkı bulun gibi küçük oyunlar vardır. Burada bir test içinde olduğunuzu ve ‘dikkat’ ile her şeyi incelemeniz gerektiğini biliyorsunuz. Böyle durumlarda istem dışı körlük görülmeyebiliyor. Çünkü devamında bir teste tabi tutulacağınızı düşündüğünüz durumlarda son derece dikkatli olmaya çalışırız. Bu yolda yürürken gözden kaçırdığımız şeylerden farklı elbette. Diğer bir teori de algısal döngü. Algısal döngü, görgü tanıklığı için de öneriler barındırır. Bu döngü farkındalık ve odaklanma ile ilgilidir. Odaklanma dikkat, farkındalık bilinç ister.

Sonuç olarak istem dışı körlüğün sebebi tamamen dikkatsizliktir. Bu dikkatsizliğin kaynağı ise odaklanma sürecindeki uyarıcıları algılamamıza dayanıyor.

İstem dışı körlük ve dikkat testi

İstem dışı körlük ile ilgili en iyi hafızalarımızdan silinmeyen deneysel çalışmalardan biri şüphesiz ki, Christopher Chabris, PhD ve Daniel Simons, PhD tarafından gerçekleştirilen “görünmez goril testi” dir.

Videoyu izleyin ve gorili bulun. İlk bakışta bulursanız, yukarıdaki cümleleri okumanızın bu dikkate katkı sunduğunu da unutmayın. Elbette fark edemedikleriniz de odaklandığınız görüş alanınızda bulunuyor. Farkındalık testi niteliğindeki bu kısa ve şaşırtıcı videoyla, buraya kadar anlatmak istediğimiz daha net anlaşılabilir.

Bu deney ile ilgili daha geniş çaplı bilgi vermemiz gerekirse;

Daniel Simons ve Christopher Chabris tarafından gerçekleştirilen bu deneyde siyah ve beyaz tişört giyen iki farklı grup var. Katılımcıların yapması istenilen ise bu iki grubun basketbol topu ile paslaşmalarını içeren kısa bir video izlemeleri. Kendilerine takımlardan birinin yaptığı pasları saymaları veya yerden sektirilerek verilen paslara karşılık havadan yapılan pasları saymaları söylendi. Onlar söylenene odaklanırken paslaşanların arasından tüm vücudunu kaplayan bir goril kostümüyle birisi geçti. Videoyu izledikten sonra katılımcılara sıra dışı bir şey fark edip etmedikleri soruldu. Çoğu grupta, katılımcıların %50’si gorili gördüklerini söylemediler. Gariplikleri fark edememek, zor bir iş olan kaç tane pas yapıldığına kendini kaptırmaktan ötürü, söz konusu garipliğe dikkati verememiş olmaya atfedildi. Bu sonuçlara göre görüş alanı ile algı arasındaki ilişki, önceden düşünüldüğünden çok daha fazla dikkate bağlıdır.

Belki de tüm bu kavramlar bizim yaşanmışlıklarımızla da alakalıdır. Görme durumu, hayatımızdaki ilgi, sevgi, tutku, merak duyduğumuz ya da olumsuz duygular taşıdığımız herhangi bir olaya, insana, eşyaya, konuya ve bir çok şeye göre değişebilir. Bazen hepimiz sadece görmek istediklerimizi görür algılamak istediklerimizi algılarız. Burada fark ‘bilinçli’ olmakta olabilir.

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
Gökhan Bitiren

Gökhan Bitiren

Yaklaşık 8 yıl boyunca çeşitli dijital reklam ajanslarının bünyesinde pek çok markanın projelerinde metin yazarlığı yapmamın yanı sıra hala akademik öğretim danışmanlığı ve iletişim danışmanlığı alanlarında hizmet veriyorum. İstanbul Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümünün "okulu uzatan kıdemli öğrencilerinden biri" olarak; 2016 yılındaki mezuniyetimi takiben yeniden metin yazarlığı, eğitmenlik gibi görevlerinde bulunmaya başladım. Bununla birlikte 2017 yılında Nayn.co internet haber sitesinde baş editörlük görevini üstlendim. 2019 Şubat itibariyle, Listelist.com’da okuyucularımızın keyif almasını, yeni bilgiler edinmesini umduğum tarihi ve güncel içerikli yazılar üretme gayretinde olan bir editörüm. Bu bağlamda sıklıkla tarihi ve güncel konularla birlikte bilimsel araştırmalara yönelik içerikleri, kağıtlarım kalemim ve klavyemin ortaklığında beğeninize sunuyorum.

İleri
Isabella

Hayatı Boyunca Sadece İki Kez Banyo Yapan Kastilya Kraliçesi Isabella

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Bir Tawil: Hiçbir Ülkenin Sahiplenmek İstemediği Mısır Ve Sudan Arasındaki Toprak Parçası
Seyahat

Bir Tawil: Hiçbir Ülkenin Sahiplenmek İstemediği Mısır Ve Sudan Arasındaki Toprak Parçası

Ünlü Yönetmen Darren Aronofsky’nin Vakit Kaybetmeden İzlemeniz Gereken 9 Filmi
Film

Ünlü Yönetmen Darren Aronofsky’nin Vakit Kaybetmeden İzlemeniz Gereken 9 Filmi

Penisin Kötü Kokmasına Neden Olabilecek 7 Şey Ve Tedavi Yöntemleri
Sağlıklı Yaşam

Penisin Kötü Kokmasına Neden Olabilecek 7 Şey Ve Tedavi Yöntemleri

Pierdante Piccioni: Trafik Kazası Yaptıktan Sonra Çok Farklı Bir Dünyaya Uyanan Adam
Yaşam

Pierdante Piccioni: Trafik Kazası Yaptıktan Sonra Çok Farklı Bir Dünyaya Uyanan Adam

Mata Hari: Yüzlerce Erkeği Kendisine Aşık Eden Tarihin En Ünlü Kadın Casusu
Tarih

Mata Hari: Yüzlerce Erkeği Kendisine Aşık Eden Tarihin En Ünlü Kadın Casusu

Duygusal Zekası Yüksek İnsanların İlişkilerde Asla Yapmadığı 9 Şey
Yaşam

Duygusal Zekası Yüksek İnsanların İlişkilerde Asla Yapmadığı 9 Şey

Diyetisyenlere Göre Protein İçeriği En Yüksek 10 Kuruyemiş ve Tohum
Yeme - İçme

Diyetisyenlere Göre Protein İçeriği En Yüksek 10 Kuruyemiş ve Tohum

Uzay Mekiği Patlamasından Cinayetlere: Televizyon Ekranlarında Canlı Olarak Yayınlanan En Korkunç 20 An
Tarih

Uzay Mekiği Patlamasından Cinayetlere: Televizyon Ekranlarında Canlı Olarak Yayınlanan En Korkunç 20 An

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Bir Döneme Damga Vurdular! Yeşilçam Filmlerinde Kötü Karakterlere Hayat Veren 16 Jön
Sinema

Bir Döneme Damga Vurdular! Yeşilçam Filmlerinde Kötü Karakterlere Hayat Veren 16 Jön

Araştırma: Bilim İnsanlarına Göre Dokunduktan Sonra Hemen Ellerinizi Yıkamanız Gereken 10 Şey
Sağlıklı Yaşam

Araştırma: Bilim İnsanlarına Göre Dokunduktan Sonra Hemen Ellerinizi Yıkamanız Gereken 10 Şey

Mısır Piramitleri Yapılırken Mamutlar Yaşıyordu! Aynı Anda Gerçekleştiğine İnanamayacağınız 10 Tarihi Olay
Tarih

Mısır Piramitleri Yapılırken Mamutlar Yaşıyordu! Aynı Anda Gerçekleştiğine İnanamayacağınız 10 Tarihi Olay

Notre Dame’dan Kolezyum’a: Dünyanın En Ünlü Yapıları Kaç Yılda Tamamlandı?
Seyahat

Notre Dame’dan Kolezyum’a: Dünyanın En Ünlü Yapıları Kaç Yılda Tamamlandı?

Veni, Vidi, Vici: Caesar’ın Ünlü Sözünün Arkasındaki İlginç Hikaye
Tarih

Veni, Vidi, Vici: Caesar’ın Ünlü Sözünün Arkasındaki İlginç Hikaye

Formunu Korumak İsteyenlerin Gözdesi: Elma Sirkesi Kilo Vermeye Yardımcı Olur Mu?
Sağlıklı Yaşam

Formunu Korumak İsteyenlerin Gözdesi: Elma Sirkesi Kilo Vermeye Yardımcı Olur Mu?

Karagül: Dünyada Sadece Şanlıurfa’nın Halfeti İlçesinde Yetişen Çiçek
Ekoloji

Karagül: Dünyada Sadece Şanlıurfa’nın Halfeti İlçesinde Yetişen Çiçek

İnternetsiz Kullanılabilen Mesajlaşma Uygulaması Bitchat Nedir, Ne İşe Yarar?
Teknoloji - Bilim

İnternetsiz Kullanılabilen Mesajlaşma Uygulaması Bitchat Nedir, Ne İşe Yarar?

X’te Ortalık Karıştı! Grok’a Soruşturma Açılmasının Ardından Gelen Sosyal Medya Tepkileri
Gündem

X’te Ortalık Karıştı! Grok’a Soruşturma Açılmasının Ardından Gelen Sosyal Medya Tepkileri

Antioksidan Deposu! Her Gün Çilek Yediğinizde Vücudunuzda Neler Olur?
Sağlıklı Yaşam

Antioksidan Deposu! Her Gün Çilek Yediğinizde Vücudunuzda Neler Olur?

Duygusal Göndermelerden Vergi Sistemi Eleştirilerine: The Beatles Şarkılarındaki Tarihsel Referanslar
Müzik

Duygusal Göndermelerden Vergi Sistemi Eleştirilerine: The Beatles Şarkılarındaki Tarihsel Referanslar

Shell Grotto: 4.6 Milyon Deniz Kabuğuyla Kaplanan İngiltere’deki Gizemli Mağara
Seyahat

Shell Grotto: 4.6 Milyon Deniz Kabuğuyla Kaplanan İngiltere’deki Gizemli Mağara

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Bir Tawil: Hiçbir Ülkenin Sahiplenmek İstemediği Mısır Ve Sudan Arasındaki Toprak Parçası
Seyahat

Bir Tawil: Hiçbir Ülkenin Sahiplenmek İstemediği Mısır Ve Sudan Arasındaki Toprak Parçası

13 Temmuz 2025
Ünlü Yönetmen Darren Aronofsky’nin Vakit Kaybetmeden İzlemeniz Gereken 9 Filmi
Film

Ünlü Yönetmen Darren Aronofsky’nin Vakit Kaybetmeden İzlemeniz Gereken 9 Filmi

13 Temmuz 2025
Penisin Kötü Kokmasına Neden Olabilecek 7 Şey Ve Tedavi Yöntemleri
Sağlıklı Yaşam

Penisin Kötü Kokmasına Neden Olabilecek 7 Şey Ve Tedavi Yöntemleri

13 Temmuz 2025
Pierdante Piccioni: Trafik Kazası Yaptıktan Sonra Çok Farklı Bir Dünyaya Uyanan Adam
Yaşam

Pierdante Piccioni: Trafik Kazası Yaptıktan Sonra Çok Farklı Bir Dünyaya Uyanan Adam

12 Temmuz 2025
Mata Hari: Yüzlerce Erkeği Kendisine Aşık Eden Tarihin En Ünlü Kadın Casusu
Tarih

Mata Hari: Yüzlerce Erkeği Kendisine Aşık Eden Tarihin En Ünlü Kadın Casusu

12 Temmuz 2025
Duygusal Zekası Yüksek İnsanların İlişkilerde Asla Yapmadığı 9 Şey
Yaşam

Duygusal Zekası Yüksek İnsanların İlişkilerde Asla Yapmadığı 9 Şey

12 Temmuz 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu