Modern yaşamanın dinamik ve yorucu temposundan, beslenme alışkanlıklarına kadar pek çok faktör, insan sağlığını ciddi bir şekilde etkiliyor. Ayrıca son dönemlerde yapılan çalışmalar, modern dönemlerde psikolojik sağlığın dış faktörler karşısında çok daha edilgen olduğunu ortaya koyuyor. Bununla beraber bazı psikolojik rahatsızlıklar, kişinin kendi tercih ve davranışları nedeniyle de ortaya çıkabiliyor. Elbette bu tercih ve davranışlar çoğu zaman bilinçli değil. “Sekonder kazanç” bu tanıma uygun ve oldukça ilginç bir psikolojik rahatsızlık!
Sekonder kazanç genel hatları ile bir kişinin fiziksel veya zihinsel rahatsızlığını ileri sürerek, rahatsızlığından fayda sağlaması durumu olarak ifade ediliyor. Ancak bu rahatsızlığa yakalanan kişilerin dikkat etmesi gereken önemli bir husus var. Çünkü bu durum, başlangıçta kişiye fayda sağlıyor gibi görünse de sonunda daha büyük kayıplar yaşamasına neden oluyor! Bu nedenle, bu sinsi rahatsızlığın farkına varmak ve bu rahatsızlıktan kurtulmak için çaba göstermek son derece önemli! İşte, kişinin çeşitli hastalıkları sebebiyle kendisine çıkar sağlama durumu, sekonder veya ikincil kazanç hakkında bilmeniz gerekenler…
Sekonder kazanç (ikincil kazanç), kişinin fiziksel veya psikolojik rahatsızlıkları nedeniyle ortaya çıkıyor
Örneğin fiziksel olarak yaralanan bir kişi, tedavi gördüğü süre boyunca bazı sorumluluklarını yerine getirmez. Ancak, iyileştikten sonra da bu durumun devam etmesini ister. Bu nedenle gerçekten iyileştiği halde, rahatsızlığı devam ediyormuş gibi davranabilir. Böylece sorumluklarından kurtulmuş olur! Ancak şaşırtıcı bir şekilde, bazı vakalarda bu psikolojik durum, gerçekten de fiziksel sağlığı da etkileyebilir. Öte yandan, psikolojik rahatsızlıklar da sekonder kazanç elde etmek için kullanılabilir. Örneğin, sosyal fobisi olan bir kişi iş yerindeki toplantılara katılmak istemez. Bu durum başlangıçta anlayışla karşılanabilir. Fakat kişi, elde ettiği avantajı sürdürmek ister ve bu durum, rahatsızlığın ortadan kaldırılmasını büyük oranda engeller.
Bu davranışın arkasında çoğu zaman psikolojik nedenler vardır
Çünkü kişinin rahatsızlığını avantaja çevirme ihtiyacı, genellikle çevresinden ilgi ve alaka görme isteği ile ilgilidir. Bu tür davranışların veya beklentilerin arkasında ise, çocukluk dönemlerine kadar uzanabilen psikolojik süreçler bulunur. Bazı vakalarda kişi, etrafındaki insanlardan intikam almak için sekonder kazanç elde etmeye çalışır. Bu nedenle, etrafındaki insanları zorlar, onlardan yapabileceklerinden daha fazlasını ister ve sürekli ilgi bekler.
Kişi, başarısızlıklarını kabullenmemek için de sekonder kazanç elde etmek isteyebilir
Çünkü fiziksel veya psikolojik bir rahatsızlık, başarısızlığı gizlemek için mükemmel bir araçtır! Başaramadım, çünkü hastaydım… Oysa sekonder kazancın ortaya çıktığı durumlarda kişinin herhangi bir fiziksel rahatsızlığı bulunmaz. Daha önceki rahatsızlığı ise çoktan geçmiştir! Ancak, hastalığı üzerinden kazanç elde etme isteği başlı başına bir psikolojik rahatsızlık sayılır. Bu nedenle kişi, sekonder kazanç elde etmeye çalışırken, psikolojik olarak rahatsızlığı olduğu kabul edilebilir…
Sekonder kazanç elde etme isteği, gerçek rahatsızlığın giderilmesini engeller!
Hatta daha büyük sorunların meydana gelmesine neden olur! İlk olarak, sekonder kazanç elde eden kişi, bu kazancını hastalığına veya rahatsızlığına borçludur! Bu nedenle, yaşadığı sıkıntıları abartarak anlatma eğilimindedir. Çoğu vakada, hastada gerçekte var olmayan semptomlar da ortaya çıkar! Çünkü hasta, iyileştiği taktirde kazanç elde edemeyecektir. Bu durum, kişinin psikolojik olarak gerçekten hasta gibi hissetmesine neden olabilir. Nihayetinde kişi, gerçekten tehlikeli boyutlara varan psikolojik veya fiziksel hastalıklarla yüzleşebilir.
Sekonder kazançlar bir süre sonra kayıplara dönüşür
Kişinin gerçekte var olmayan bir rahatsızlık nedeniyle hastaymış gibi davrandığı ve insanları suistimal ettiği anlaşılır. Bunun sonunda ise, sekonder kazanç peşinde olan kişiye karşı güven duygusu zedelenir. Böylece o kişinin insan ilişkileri bozulur. Kazanç elde etme isteği vakanın durumuna bağlı olarak kişinin hem maddi hem de manevi açıdan önemli kayıplar yaşaması ile sonlanabilir. Ayrıca, sağlık durumunun da eskisinden daha kötü olması kuvvetle muhtemeldir.
Bu psikolojik rahatsızlıktan kurutulmak için neler yapılabilir?
Her şeyden önce, sekonder kazanç elde etmeye çalışan kişi, yaptığı şeyin son derece yanlış ve tehlikeli olduğunu idrak etmelidir. Daha sonraki adım ise, kişinin ihtiyaçlarını gerçek ve sağlam yollardan karşılaması için çaba harcaması olacaktır. Eğer çevresindeki insanlardan yeteri kadar yardım ve ilgi görmediğini düşünüyorsa, bunu insanlarla paylaşmak faydalı olabilir. Öte yandan sürekli ilgi görme isteği, çocukluk dönemlerindeki bağlanma sorunlarından kaynaklı ortaya çıkıyor olabilir. Yani sekonder kazanç elde etme durumu, çoğu zaman başka psikolojik sorunların işaretidir. Bu nedenle, bu sorunların üstesinden gelebilmek için profesyonel destek alınması gerekebilir…
Kaynak: 1
