Sıcak bir kahve, kuş cıvıltıları ve içinizi ısıtan güneş ışığı… Tüm bunlar sizin için bir anlam ifade etmiyorsa ve alarmınız çalar çalmaz endişeyle uyanıyorsanız sabah kaygısı yaşıyor olabilirsiniz. Sabah kaygısı günün geri kalanını önemli ölçüde etkiler. Uyanır uyanmaz günlük görevleri düşünerek endişelenmek normaldir. Ancak bu her sabah oluyorsa belirtileriniz kaygı bozukluğuna işaret ediyor olabilir. Sabah kaygısı tıbbi bir terim değildir. Fakat uzmanlar sabahları endişeli ve stresli hissetmeyi tanımlamak için bu kavramı kullanır. Peki sabah kaygısı nedir, neden sabahları endişeyle uyanırsınız? Detaylara birlikte bakalım.
Sabah kaygısının belirtileri nelerdir?
Anksiyetenin fiziksel ve zihinsel belirtileri aniden oluşabilir. Sabah kaygısı ise uyandıktan hemen sonra kendini gösterir. Hayatınızda olup bitenleri kısaca düşünmek ve geçici bir endişe yaşamak son derece normaldir. Fakat kaygılarınız her sabah oluşuyorsa, yaygın anksiyete bozukluğundan muzdarip olabilirsiniz. Uzmanlar yaygın anksiyete bozukluğunun belirtilerini şu şekilde açıklıyor:
- Uyku zorluğu
- Günlük şeyler hakkında aşırı endişe
- Tükenmişlik
- Endişeyi kontrol edememe
- Huzursuzluk
- Odaklanmada zorluk
- Kolayca ürkme
- Sinirlilik
- Baş ağrıları
- Nefes darlığı
Neden sabahları endişeyle uyanırız?
Uzmanlara göre, “kortizol uyanma tepkisi” adı verilen doğal bir süreç, sabahları kaygılı hissetmenizin sebebi olabilir. Kortizol, diğer adıyla stres hormonu, uyandıktan sonraki ilk 30 ila 45 dakika içinde yükselir. Aslında bu artış, beynimizin o gün karşılaşacağı zorluklara hazırlanmasına yardımcı oluyor. Fakat altta yatan stres ya da kaygı, kortizol seviyesinin çok yükselmesine neden olabilir. Bu da sabah kaygısı yaşamanıza yol açabilir.
Stres
Stres ve kaygı pratik olarak iç içe geçen süreçlerdir. Maddi endişeler, hastalık, iş tatminsizliği ve ilişki sorunları gibi durumlarla karşılaşmak, stres seviyesini artırabilir. Stresli olduğunuz dönemlerde kortizol seviyesi olması gerekenden daha yüksektir. Özellikle sabah uyandıktan sonra kortizol hormonunun ani yükselişi sabah kaygısı yaşamanıza neden olabilir.
Fiziksel sağlık
Sabahları kötü uyanmanızın bir diğer nedeni sağlık koşulları olabilir. Diyabet, kalp ya da yüksek tansiyon gibi kronik hastalıkların yanı sıra yaralanmalar, adet öncesi sendrom ve alerji gibi durumlar da sabah anksiyetesi yaşamanıza neden olabilir.
Zihinsel sağlık koşulları
Depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, bipolar bozukluk gibi zihinsel sağlık koşulları benzer semptomlara sahiptir. Bu hastalıklar, panik halinde uyanmanıza neden olabilir. Öte yandan gün içinde panik bozukluğu yaşıyorsanız sabahları panik atakla uyanmanız da mümkündür. Araştırmalar panik bozukluğu olan kişilerin %44 ila %71’inin sabahları atak geçirdiğini gösteriyor. Eğer psikiyatrik bir teşhisiniz varsa ve sabahları oldukça kötü uyanıyorsanız, doktorunuzla konu hakkında konuşmanız tavsiye ediliyor.
Uyku bozuklukları
Uykusuzluk, uyku apnesi ve narkolepsi gibi uyku bozuklukları sabahları kaygıyla uyanmanıza neden olabilir. Bununla birlikte uyku felci de uyanırken korkmanıza yol açabilir. Uyku felci kısmen uyanık olduğunuz anlarda meydana gelir. Fakat bu sırada kaslarınız hareket edemez ya da kısa süreli halüsinasyon görebilirsiniz.
Alkol tüketmek
Uyumadan hemen önce alkol tüketmek uyku kalitesini olumsuz yönde etkiliyor. Bu da sabahları yorgun ve tükenmiş hissetmenize neden olabilir.
Sabah kaygıları tedavi edilebilir mi?
Huzursuz uyanıyorsanız ve bunun sebebinin anksiyete bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız, vakit kaybetmeden bir uzmandan destek alabilirsiniz. Doktorunuz sağlık geçmişinizi değerlendirerek size bazı testler yapabilir. Doktorunuz belirtilerinizi değerlendirdikten sonra sizin için en uygun tedaviye başlayacaktır. Bu tedavi seçenekleri arasında bilişsel davranışçı terapi ve ilaçlar vardır. Tüm bunların dışında sabah kaygısını yönetebilmek için deneyebileceğiniz adımlar şunlardır:
- Düzenli bir uyku saatine sahip olun ve karanlık bir ortamda uyumaya özen gösterin.
- Yatmadan önce kafein ve alkolü sınırlayın
- Stresinizi azaltmak için düzenli egzersiz yapın
- Uyumadan önce zihni rahatlatmak için meditasyon yapmayı deneyin
- Nefes egzersizleriyle stres hormonu seviyesini düşürün
Kaynak: 1
