Güneşli, açık ve masmavi bir gökyüzü pek çok insana göre güzel bir gün başlangıcı için gereken ilk şeydir. Bazı insanlar ise kapalı yağmurlu ve kasvetli havalarda hiç olmadıkları kadar mutlu hissederler. Kimi insanlar yıl boyu yaz mevsimini hasretle bekler. Kimi insanlar ise dondurucu kış soğukları hiç bitmesin ister! Kısacası hemen her insanın tercih ettiği bir hava durumu ve mevsim vardır. Hava durumunun ve mevsimlerin, insanların ruh hali üzerinde etkisi olduğunu daha önce duymuş olabilirsiniz. Hatta bu etkileri kendi yaşamınızda da tecrübe etmiş olabilirsiniz. Yapılan pek çok bilimsel çalışma; sıcaklığın, rüzgârın, soğuğun, yağmurun insan yaşamı üzerinde gerçekten ama gerçekten önemli etkileri olduğunu ortaya koyuyor! İşte hava durumunun ve mevsimlerin insan sağlığı üzerindekileri hakkında bilmeniz gerekenler…
Bilim insanları, “hava durumu” söz konusu olduğunda insanları 4 farklı kategoriye ayırıyor
Genel hatları ile insanların dâhil olduğu 4 hava durumu ve mevsim kategorisi var. Bunlardan ilki, güneşli ve sıcak havalarda kendisini iyi hissedenler. Bu insanlar “yaz severler” olarak tanımlanıyor. İkinci kategorideki insanlar ise güneşli ve sıcak havalarda olumsuz bir ruh haline bürünenler. Bu insanlar da “yazdan nefret edenler” şeklinde isimlendiriliyor! 3. kategorideki insanlar, yağmurdan hoşlanmayanlar. Bu insanların dâhil olduğu kategori ise “yağmurdan nefret edenler” olarak anılıyor. Son kategorideki insanlar ise “etkilenmeyenler!” Çünkü hava durumunun veya mevsimlerin bu insanlar üzerinde herhangi bir etkisi yok! Veya onlar, bu şekilde ifade ediyor! Elbette her insanın hava durumu zevki değişebilir! Bu dört kategorinin dışında, soğuk havaları seven kış insanlarının veya kapalı ve yağmurlu havalardan hoşlanan pluviofillerin sayısı da bir hayli fazla. Ancak hava durumu ve mevsimler söz konusu olduğunda insanların çoğu bu dört kategoriden birinde yer alıyor!
Hava durumu sağlığımızı nasıl etkiler?
Bilim insanlarına göre hava durumu insan sağlığını pek çok açıdan etkiliyor! Ayrıca yapılan araştırmalar hava durumunun ve mevsimlerin insanların hem ruh hem de beden sağlıklarını ciddi şekilde etkilediğini ortaya koyuyor. Bununla beraber hava durumu en çok insanların ruh hali üzerinde etkili! Yani pek çok insanın ruh hali ve buna bağlı diğer etkenler hava durumuna ve mevsimlere göre değişebiliyor. Örneğin 10 °C ve altındaki sıcaklıklar pek çok insanın ruh halini olumsuz bir şekilde etkiliyor. 21 °C üzerindeki sıcaklıklar da aynı şekilde. Öte yandan yüksek nem, yağış ve sis de pek çok insanın “içini karartan” hava olayları. 10 ila 21 °C arasındaki sıcaklıklarınsa ruh hali üzerinde olumlu etkileri var. İnsanların “modunu yükselten” diğer hava olayları ise güneş ışığı, yüksek basınç ve açık bir gökyüzü!
Hava durumu insanların enerjisini de değiştiriyor
Örneğin soğuk havalarda insan vücudu daha az enerji harcama eğiliminde! Yani kış ayları sakinlik olarak tanımlanıyor. Ve pek çok insan kış aylarını daha düşük bir enerji seviyesinde geçiriyor. Ayrıca güneş ışığı insanlar için “uyanıklık ve enerji” demek! Gece ise sakinlik ve uyku! Bu nedenle günlerin kısa sürdüğü kapalı ve soğuk kış havaları da insanın enerjilerinin düşmesine neden oluyor. Kış mevsiminde veya kapalı havalarda kendinizi yorgun ve halsiz hissediyorsanız sebeplerinden bir tanesi de bu olabilir! Bununla birlikte yaz günlerindeki kuvvetli güneş ışıkları pek çok insanının enerji dolu olmasına katkı sağlıyor. Ancak 21 °C üzerindeki sıcaklıklar enerjiden çok “bunalma” anlamına geliyor!
Rüzgâr ve fırtına strese neden oluyor!
2019 yılında fareler üzerinde yapılan bilimsel bir çalışma, atmosfer basıncındaki düşüşlerin farelerin beynindeki vestibüler sistemi harekete geçirdiğini ortaya çıkardı. Aynı yapı, insan beyninde de bulunuyor. Bu nedenle bazı bilim insanları rüzgâr ve fırtınanın insan beynindeki denge ve algı mekanizmalarından birisi olan vestibüler yapıyı harekete geçirebileceğini düşünüyor. Bunun anlamı ise stres ve gerginlik! Ayrıca stres sebebiyle sinir uçlarında meydana gelen hassaslaşma çeşitli vücut ağrılarına neden olabilir. Kısacası bazı bilim insanlarına göre rüzgar hem strese hem de vücut ağrılarına neden oluyor ya da olabilir! Öte yandan 2018 yılında yapılan bir araştırma aşırı sıcakların da strese neden olduğunu ortaya koymuştu. Aşırı sıcakların insanlar üzerindeki tek etkisi stres değil! Sıcak havalar, stresin yanında öfkeye ve gerginliği de neden oluyor!
Sıcak havalar insanların bilişsel yeteneklerini artırıyor
Yapılan araştırmalara göre sıcak havalarda hafıza güçleniyor, dikkat artıyor ve yeni bilgiler daha kolay bir şekilde öğrenilebiliyor! Yani pek çok insan yaz mevsiminde normal bilişsel kapasitesinin üzerine çıkıyor…
İlkbahar ve yaz mevsimlerinde intihar riski artıyor
Uzmanlar bu durumun sebebini kesin olarak bilmiyorlar. Fakat ilkbahar ve yaz aylarında intihara teşebbüs etme oranlarında bir artış olduğundan eminler. Ayrıca bu aylarda intihar oranlarındaki arışın sebepleri hakkında farklı teoriler var. Bunlardan ilki, daha fazla güneş ışığına maruz kalmanın, nöronlar arasındaki iletişimden sorumlu kimyasalları etkilemesi! Hızla yükselen sıcaklıklar da özellikle bipolar bozukluğu olan kişileri intihara meyilli hale getiriyor olabilir! Son olarak, yaz aylarında artan polenlerin beyinde iltihaplanmalara neden olabileceğine veya bazı zihinsel sorunları kötüleştirebileceğine, bunun ise intihar riskini ortaya çıkarabileceğine inanılıyor. Ancak bilim insanlarına göre bu aylar tek başına insanları intihara teşebbüs etmeye teşvik edemez. Ancak hâlihazırda çeşitli sebeplerle intihara meyilli insanlar için tetikleyici birer unsur olabilirler!
Hava durumu “meteoropati” ile yaşayan insanları daha çok etkiliyor
Meteoropati, “hava durumunun neden olduğu ağrılar” olarak tanımlanabilir. Bazı eklem ve uzuv rahatsızlığı olan insanlar hava durumunda çok daha fazla etkileniyorlar! Özellikle de basınç ve nemden! Bu insanlarda en yaygın olarak görülen semptomlar ise, sinirlilik, migren, uyku ve odaklanma sorunları. Ayrıca bu insanlar, hava durumuna bağlı olarak daha önce yaralandıkları fakat iyileştikleri halde yara bölgesine ağrı hissediyorlar! Meteoropati daha çok kadınlarda, yaşlılarda ve bazı psikolojik rahatsızlıklara sahip olan kişilerde görülüyor.
Kış aylarında “depresyon atakları,” yaz aylarında ise “manik ataklar” artış gösteriyor
Örneğin bazı insanlar sonbahar ve kış aylarında “mevsimsel depresyon” yaşıyor. Ancak aynı kişiler yaz mevsiminde herhangi bir semptom göstermiyor! Sayıları daha az olmakla birlikte bazı insanlar ise, ilkbahar ve yaz aylarında depresyona yakalanıyor. Depresif ruh hali, uykusuzluk, iştahsızlık ve yorgunluk gibi belirtileri olan “majör depresyon” da genellikle soğuk havalarda ortaya çıkıyor. 7000 kişi üzerinde yapılan bir araştırmaya göre majör depresyon daha çok kasım ve aralık ayında, eksi sıcaklıklarda, rüzgarlı ve karlı havalarda ortaya çıkıyor! Ayrıca bazı bilim insanlarına göre bipolar bozukluk ile mevsimsellik arasında ciddi bir ilişki var!
Kaynak: 1
