Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), cinsel ilişki sırasında veya cinsel temas sonucu bulaşan hastalıklar olarak tanımlanabilir. Bu enfeksiyonlardan bazıları gebelikte plasenta yoluyla veya emzirirken bebeğe bulaşabilir. Öte yandan enfekte cerrahi aletlerle temas sonucu da bu enfeksiyonlar kişilere bulaşabilir. Ancak bu durum oldukça nadirdir. Bilinenin aksine tuvaletler aracılığıyla cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılması çok nadirdir. Uzmanlara göre, cinsel yolla bulaşan hastalıklar art arda altı yıldır tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmış durumda. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların birçoğu tedavi edilebilir olsa da, tedaviye geç başlandığında ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme neden olabilir. Peki bu enfeksiyonlardan korunmak için ne yapmalı? Gelin cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları nelermiş birlikte inceleyelim.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığı neden arttı?
Birçok virüs, mantar, bakteri ve parazit cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olabilir. Bunun dışında hastalıkların hızla artmasının farklı sebepleri de vardır. Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde cinsel eğitim programlarının yetersizliği, ilk cinsel ilişki yaşının küçülmesi, birden fazla cinsel partnerin olması, seyahat imkanlarının yaygınlaşmasıyla hastalıkların farklı ülke vatandaşlarına bulaştırılması, cinsel davranışlardaki değişiklikler, prezervatif dışında sayısız yeni doğum kontrol yönteminin çıkması ve antibiyotiklere direnç gibi nedenler sıralanabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nelerdir?
Uzmanlara göre cinsel yolla bulaşabilen 25’ten fazla mikroorganizma vardır. Bunlardan Hepatit B ve HIV (AIDS) virüsü gibi bazı ajanlar, kanda yoğun miktarda bulunmaları nedeniyle cinsel yolla bulaşabilirler ancak dövme, piercing gibi cilt bütünlüğünü bozan bazı uygulamalar sırasında da bu mikroorganizmalar vücuda girebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar son yıllarda sıkça görülse de tanı konmasında bazı zorluklar yaşanıyor. Dolayısıyla tedavi edilmeyen bazı hastalıklar ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor. Bu hastalıkların en önemli komplikasyonları arasında tüplerde daralma, kısırlık, dış gebelik sayılabilir. Bazı mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonlar ise genital bölgede çeşitli kanserlere yol açabilmektedir. Örneğin Human Papillom virüsü anüs ve genital yassı hücreli kanser gelişiminin en temel nedenlerinden biridir. En yaygın görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar aşağıdaki gibidir:
- Klamidya
- Belsoğukluğu
- Hepatit
- Genital uçuk
- HIV/AIDS
- Human Papilloma Virus (HPV)
- Frengi
- Trichomoniasis
- Siğiller
Cinsel yolla bulaşan hastalık belirtileri nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; sperm, vajinal akıntı ve kan gibi vücut sıvılarının birbirine teması ile vajinal, anal ve oral yollardan bulaşabilir. Bu hastalıkların büyük bir çoğunluğu korunmasız cinsel ilişki nedeniyle partnere bulaşır. Öte yandan nadir görülmekle birlikte enjeksiyon, kan ürünleri transfüzyonu ile de bulaşabilir ya da hastalığı taşıyan gebe anneden bebeğe geçme ihtimali de vardır. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtileri enfeksiyonun türüne göre değişiklik gösterir. Çoğu zaman genital ve anal bölgede ya da ağız içinde su kesesi görünümünde kabarcıklarla kendini gösterir. Aynı zamanda idrar yaparken ağrı ve yanma, genital akıntı, ishal ve bulantı gibi bulgular da ortaya çıkabilir. Belirtilerin ortaya çıkma süre hastalığın türüne göre değişkenlik gösterir. Bazen 3 gün içinde belirtiler kendini gösterirken bazı hastalıklarda belirtiler 3 ay ve üzeri zaman dilimlerinde de ortaya çıkabilir. Daha önce de belirttiğimiz gibi semptomlar değişiklik gösterse de aşağıdaki işaretlerden bazıları cinsel yolla bulaşan bir hastalığa sahip olduğunuzun göstergesi olabilir.
- Peniste akıntı
- Vajina, penis veya anüs yakınında şişlikler, siğiller veya yaralar
- Kızarıklık, yoğun kaşıntı, vajina, penis veya anüs yakınında ağrı veya şişlik
- Ağrılı seks
- Kötü kokulu veya normal akıntınızdan farklı miktarda veya renkte vajinal akıntı
- Regl döneminde olmadığınız halde vajinal kanama
- Ağrılı veya sık idrara çıkma
- Deri döküntüsü
- Sarılık (gözlerin veya derinin sararması)
- Titreme, ateş gibi enfeksiyon belirtileri
- Kilo kaybı
- İshal
- Gece terlemeleri
- Açıklanamayan boğaz ağrısı veya ağız yaraları/lezyonları
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nasıl önlenir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma söz konusu olduğunda en etkili yöntemin tek eşlilik olduğu söylenebilir. Bunun dışında kondom kullanımı da hayati öneme sahiptir. Ancak siğil ve uçuk gibi kondom kullanımıyla dahi önlenemeyen hastalıklar da vardır. Öte yandan kondom kullanırken talimatlara uymak önemlidir. Örneğin kondomun son kullanma tarihinin geçmediğini kontrol edin ya da bir prezervatifi asla çıkarıp tekrar takmayın. Gelin şimdi cinsel yolla bulaşan hastalıkların riski nasıl azaltılır bir bakalım.
- Tek eşlilik: Cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemenin en etkili ve masrafsız yolu, cinsel sağlığından emin olduğunuz partneriniz dışında başka kişilerle cinsel bir deneyim yaşamamaktır. Öte yandan uzmanlar seks yapmadan önce partnerinizle birlikte test yaptırmanızı da öneriyor.
- Aşı olun: HPV veya Hepatit B için aşı olmanız gerekip gerekmediği konusunda mutlaka doktorunuza danışın. Gerekli görülmesi halinde aşılarınızı olmayı ihmal etmeyin.
- Partnerinizle cinsel geçmişiniz hakkında dürüstçe konuşun. Eğer şüpheli bir durum olduğunu düşünüyorsanız test yaptırabilirsiniz.
- Seks sırasında lateks prezervatif kullanın. Kayganlaştırıcı kullanıyorsanız, su bazlı olduğundan emin olun. Seks süresince prezervatifi çıkarmayın. Prezervatifler hastalığı veya hamileliği önlemede %100 etkili değildir. Ancak, doğru kullanıldıklarında riski en aza indirebilirler.
- Havluları veya iç çamaşırları paylaşmaktan kaçının.
- Cinsel ilişki öncesi ve sonrasında genital bölgenizi yıkayın.
Kimler test yaptırmalıdır?
Cinsel olarak aktifseniz veya yakın zamanda cinsel hayatınızın başlayacağını düşünüyorsanız, doktorunuza cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda danışabilirsiniz. Sizin cinsel geçmişinizi ya da varsa semptomlarınızı dinledikten sonra gerekli testleri doktorunuz isteyecektir. Eğer test sonuçlarında cinsel yolla bulaşan bir hastalık taşıdığınız ortaya çıkarsa gerekli tedaviye başlanır ve kısa sürede hastalıklar tedavi edilebilir.
Test yaptırmak neden önemlidir?
Tanı konulmamış ve tedavi edilmemiş cinsel yolla bulaşan hastalıklar; kısırlık, nörolojik hasar, kanser gibi yaşamı tehdit eden ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Test hakkında soru sormaktan çekiniyor veya utanıyorsanız, doktorunuzun her şeyi daha önce duyduğunu ve sağlıklı olmanıza yardımcı olmak için orada olduğunu bilin. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili herhangi bir şüpheniz varsa test yaptırmak kesinlikle sinir bozucu olabilir. Ancak, test yaptırmak ve sağlık koşullarınız hakkında kesin bilgiler elde etmek önemlidir çünkü erken tanı ve tedavi her zaman hayat kurtarır, unutmayın.
