Uyku, sağlıklı bir vücuda sahip olmak için en önemli faktörlerden birisidir. Yemek ve su gibi hayatta kalmamızda başlıca etkiye sahip olan uyku, beynin ve bedenin dinlenmesi, sinir hücrelerinin tekrar organize olarak beynin normal fonksiyonlarını desteklemesi, hormon ve protein salgılanması ve enerji onarımı gibi birçok vücut fonksiyonunu sağlıklı bir dengede tutmada yardımcıdır. Kimi insanlar yatağa yattıkları anda uyuma şansına sahipken, kimileri de saatlerce bir sağa bir sola dönerek uyumaya çalışır. Bu kişiler için ya günün getirdiği yorgunluktan ya da işte ve özel hayatta yaşanan stresten olsun uyumak oldukça zor bir hal alabilir. Bu durumda bitki çayları imdadınıza koşabilir. Bitki çayları, yüzyıllardır gevşemek, rahatlamak ve uyku için tüketilen doğal çarelerdendir. Günümüzde yapılan bazı araştırmalarda da bazı bitki çaylarının uyumayı ve rahatlamayı kolaylaştırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Biz de bu yazımızda vücudunuzdaki bütün stresi atmanıza ve derin bir uyku çekmenize yardımcı olacak bitki çaylarını araştırdık. İşte rahatlatıcı çaylar!
Papatya Çayı
Asteraceae familyasından olan papatyagillerin bir çoğu için kullanılan isim olan papatya, yüzyılardır bir sürü sağlık problemini tedavi etmek amacıyla geleneksel tıpta kullanılmıştır. Papatya bitkisinin çiçeklerinin kurutulmasıyla sıcak su içinde demlendiği papatya çayı, kafeinsiz olması yönünden de birçok kişi tarafından kahve, siyah veya yeşil çaya alternatif olarak tüketilir. Papatya çayı iltihaplanmayı azaltması, anksiyeteye iyi gelmesi ve uyku problemlerini tedavi etmesi gibi birçok faydaya sahiptir. Hatta papatya, hafif dozda sakinleştirici olarak görülür. Bu rahatlatıcı etkinin sebebinin papatya çayında bolca bulunan apigenin adlı antioksidan bileşiğinden kaynaklandığı düşünülür. Beynin anksiyete ve uyku ile alakalı bölümünde sinyal transdüksiyonunda yer alan proteinleri bağladığından dolayı apigeninin bu etkiye sahip olduğu düşünülür. Sahip olduğu bu yüksek dozda antioksidan değeri sayesinde kalp hastalıklarına ve kansere karşı vücudun direncini artırır. Her gün düzenli bir şekilde tüketildiği takdirde papatya çayı, uyku problemini azaltabilir ve daha rahat bir şekilde uyumanıza yardımcı olur.
Lavanta Çayı
Çoğunlukla aromatik ve yatıştırıcı kokusuyla bilinen lavanta bitkisi, uyku problemleri yaşayanların başvurabileceği bir diğer bitkidir. Eskiden Akdeniz bölgesine has olan bitki, şu an dünyanın her yerinde yetişebilmektedir. Antik zamanlardan bu yana zihinsel sağlık sorunları, depresyon, baş ağrısı, bulantı ve diş ağrısı gibi birçok farklı rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılan lavanta, aynı zamanda anksiyete ve insomnia gibi rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılmıştır. Lavanta çayı, lavanta bitkisinin mor tohumlarından yapılır. Birçok insan lavanta çayını sinirleri yatıştırmak ve rahatlatmak amacıyla içer, fakat lavanta çayı yatışan sinirler sayesinde daha iyi uyumanıza da yardımcı olur. Yapılan araştırmalarda düzenli lavanta çayı tüketiminin kadınlarda doğum sonrası yaşanan uyku problemine ve genel anlamda uykusuzluk hastalığına (insomnia) iyi geldiği sonucu elde edilmiştir. Lavanta bitkisinden elde edilen yağın uyumadan önce burnun altına veya yastığa hafif bir şekilde sürülmesi de daha derin uyumanıza yardımcı olabilir.
Kediotu Kökü Çayı
Valerian kökü olarak da bilinen kediotu kökü, Avrupa ve Asya’ya özgü olan bir bitkidir. Valerian, kelime kökeni Latince olan valere fiilinden gelmektedir ve “güçlü ve sağlıklı olmak” anlamına gelir. En az 2000 yıldır Uzak Doğu’da uyku düzensizliklerinde ve uyku kalitesini iyileştirmekte kullanılan kediotu kökü, aynı zamanda regl sancılarında, mide ve baş ağrılarında da kullanılmıştır. Günümüzde genelde çay olarak tüketilen bitkiye, takviye edici gıdalar olarak da ulaşmak mümkündür. Kediotu biktisinin uyku düzensizliklerinde nasıl yardımcı olduğu hala tam olarak anlaşılamasa da, bir teoriye göre iki nöron veya nöron ve hücreler arasında iletişimi meydana getiren nörotransmitter seviyesinin yükselmesiyle uyku problemlerini tedavi etmede yardımcı olur. İçerisinde bulunan hesperidin ve linarin isimli antioksidanların yardımıyla da kediotu kökü, yatıştırıcı ve uyku iyileştirici etkilere sahiptir. Herhangi bir yan etkisine rastlanmayan kediotu bitkisinin uyku düzensizliklerine nasıl iyi geldiği hakkındaki çalışmalar hala devam etmektedir.
Limon Otu Çayı
Nanegiller familyasına ait olan limon otu bitkisi, genel olarak aromaterapi yağlarında sıkça karşılaşılan bir bitkidir. Limon otunun kurutulmasıyla elde edilen limon otu çayı, stresi azaltması ve uykuyu düzene sokması sebepleriyle Orta Çağ’dan günümüze kadar alternatif tıpta kullanılmaktadır. Narenciye kokulu bu bitki, vücutta yatıştırıcı olarak çalışır ve nörotransmitter seviyesini yükselttiği için de kişinin daha çok uykulu hissetmesine sebep olur. Baş ağrısı, bulantı, ağrılı idrara çıkma gibi yan etkileri olan limon otunun sadece kısa bir süre kullanılması tavsiye edilir. Limon otu çayını her üç hafta kullanım süresinin ardından bir hafta çayı tüketmeye ara verilmesi kuralıyla kullanabilirsiniz.
Passiflora veya Çarkıfelek Çiçeği Çayı
550 ayrı türü olan passiflora, çiçekli bir bitkidir. Bu çok çeşitli türlere sahip olan bitki ailesinin bazı türlerinin tıbbi yararları olduğu bilinmektedir. Amerikan yerlileri passiflorayı apse, yara, kulak ağrısı ve karaciğer problemlerini tedavi etmekte kullanmışlardır. Bazı başka türlerin karın ağrılarına iyi geldiği görülmüştür. Stres ve uyku düzeni için kullanılan passiflora türü ise P. incarnata ya da mor çarkıfelek çiçeği olarak bilinmektedir. Kediotu ve limon otu gibi passiflora da beyindeki gama-aminobütrik asit değerini yükseltir ve sonuç olarak da beynin normal aktivesi yavaşlar. Beynin çalışmasının yavaşlaması sonucunda da kişinin rahatlaması ve uykulu hissetmesi kaçınılmazdır. Yapılan bir araştırmada, günlük düzenli olarak çarkıfelek çiçeği tüketen bireylerin 7 gün sonra uyku kalitelerinin yükseldiği sonucuna ulaşılmıştır. Çarkıfelek çiçeği ve kediotunun karıştırılarak tüketilmesinin uyku problemlerini gidermede çok daha etkili olduğu gözlemlenmiştir. Baş dönmesi, daha çok uyuma hali gibi yan etkileri olan çarkıfelek çiçeğinin emziren ve hamile olan kadınlar tarafından tüketilmesi uygun değildir.
Manolya Kabuğu Çayı
200’den fazla farklı türe sahip olan manolya ağacı 100 milyon yıldan daha fazladır dünyada yetişmekte olan çiçekli bir bitkidir. Sadece Çin’e özgü olan bir türü olan Mangolia officinalis, manolya ağacının stres, rahatlama ve uyku için kullanılan bir türüdür. Manolya kabuğu çayı, manolya ağacının kabuğunu, kurutulmuş tohumlarını ve köklerini de içeren bir bitki çayıdır. Binlerce yıldır geleneksel Çin tıbbında faydalarından yararlanılan manolya ağacı, 200’den fazla kimyasal bileşik içerir. Bu kimyasal birleşiklerin iltihaplanmaya, mikroba, kansere karşı savaştığı ve antioksidan yönünden yüksek değerlere sahip olduğu bilinmektedir. Manolya kabuğu nörolojik koşullara karşı koruyucu etkiye sahip olduğundan stres ve anksiyeteyle başa çıkmaya yardımcı olur. Günlük 500 mg manolya kabuğu özü tüketen 56 yetişkin üzerinde yapılan bir araştırmada, stres hormonu olarak da bilinen kortizol seviyesinde düşüş yaşandığı gözlemlenmiştir. Beyindeki gama-aminobütrik asit (GABA) aktivitesi ile uyku arasında yakın ilişki dolayısıyla manolya kabuğunun uyku problemlerine iyi geldiği düşünülmektedir. Manolya kabuğu, GABA değerlerinin yükselmesine sebep olur ve daha kaliteli bir şekilde uyumanıza yardımcı olur.
