Geri dönüşüm, sıradan insanların karbon ayak izlerini azaltmaya, çöp sahalarının büyümesini sınırlamaya ve çevreyi korumaya yardımcı olmak için yapabilecek en önemli şeylerden biri. Dünyada pek çok ülke, atıkların büyük bir kısmını geri dönüştürebilmeyi hedefliyor. Çünkü çevre kirliliğini azaltmanın ve dünyamızı korumanın en basit yollarından biri bu. İngiltere’nin 2020 yılına kadar atıklarının yüzde 50’sini geri dönüştürme hedefi var. Atıkların geri dönüşüm oranı son derece düşük. Bunun nedenlerinden biri insanların geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen ürünleri ayırmaması. Çoğu plastik geri dönüştürülebiliyor ve plastik kirliliğine basit çözümler bulunuyor. Ancak günlük hayatta sık sık kullanıp geri dönüştürülebildiğini düşündüğümüz ürünler de var. İşte geri dönüştürülemeyen ürünler.
1. Paket servis kahve bardakları (karton bardaklar)
Pek çoğumuz karton bardakların geri dönüştürülebildiğini düşünüyor. Ancak ne yazık ki durum böyle değil. Çünkü kağıttan yapılan bu bardaklar sıcak içeceği tutması için özel bir kaplamayla (genellikle balmumu) kaplanıyor. Bu da bardağı nadiren geri dönüştürülebilen ürünlerden biri yapıyor. Karton bardaklar, yumuşak ve esneyebilen bir plastik türü olan polistirenden üretiliyor. Polistiren ise bazı kaldırım kenarı programlarda nadiren dönüştürülebiliyor.
2. Ambalaj kağıtları
Paketli gıdalar ve hediyeler için kullanılan ambalaj kağıtları… Ne yazık ki bunların bazıları geri dönüştürülemiyor. Pek çok farklı türde ambalaj kağıdı geri dönüştürülebiliyor fakat geri dönüştürülemeyen birkaç tür bulunuyor ve bunlar son zamanlarda oldukça popüler hale gelmeye başladı.
Folyolar, ışıltılı veya hatta biraz parlak olan ambalaj kağıtları ek maddeler barındırdığından ve bunlar ayrıştırılamayacağından geri dönüştürülemez.
3. Tek kullanımlık bebek bezleri
Tek kullanımlık bebek bezleri de geri dönüştürülemeyen ürünler arasında. Hatta atık bebek bezleri 2-3 yıl önceye dek Hollanda ve birçok başka ülkenin çevre kirliliği konusundaki en büyük problemlerinden biriydi. Bebek bezlerini geri dönüştürmek için birtakım projeler planlandı.Öte yandan hijyenik pedler de geri dönüştürülebiliyor.
4. Bitkisel ve hayvansal atıklar
Organik atıklar kompost yapımında kullanılabilir. Ancak limon, portakal, mandalina, greyfurt kabukları da toprağın asit dengesini bozacağı için kompost yapımında kullanılamaz, çöpe atılması gerekir. Öte yandan hayvansal atıklar kompost yapımında kullanılamaz.
5. Strafor köpük
Strafor köpük genişletilmiş polistiren (EPS) olduğundan, muhteviyatının %90 – 95 i hava dır. Bu hava özel işlemler ile strafordan ayrıştırılarak strafor tekrar polistiren haline geri dönüştürülebilmektedir. Yani ürün tekrar ham madde haline dönüşmüş olur.
6. Şırıngalar veya tıbbi atık
Şırıngalar ve tıbbi atıklar da hala bazı ülkelerde yeterli imkanlar olmadığı için geri dönüştürülemiyor. Tıbbi atıkların zararsız hale dönüştürülmesi yani adi atık haline getirilmesi için sıcak buhar ve kızılötesi ışıma işlemlerinden geçmesi gerekiyor. Sıcak buhar şırınga gibi girintili yüzeylere temas etme açısından çok başarılı bir yöntem. Ancak bu yöntem bir hayli zahmetli.
7. Yapışkan bant
Plastik geri dönüştürülebilir olmadığından ve kağıdın iyice malçlanmasını önleyebileceğinden, geri dönüştürücülerden çoğu yapışkan bantlı hiçbir şeyi kabul etmez. Bu nedenle de kağıtlar geri dönüştürülmeden önce yapışkan bantlı yüzeyler varsa kağıttan ayrılır.
8. Çeşitli cam ürünler
Tüm camlar aynı yapım sürecinden geçmez. Birçok cam çeşidi bulunuyor. Pencerelerin, bardakların ve tabakların yapımında kullanılan camlar birbirlerinden farklı. Camlar erime sıcaklığını değiştiren kimyasallarla işleniyor. Bu tür camlar geri dönüşüm tesislerinde makinelere zarar verebiliyor. Öte yandan kırık camlar da işçilere zarar verebileceği düşünülerek bazen geri dönüşüm tesislerine kabul edilmiyor.
9. Florasan lambalar
Floresan lambalar, içerisinde az miktarda bulunan cıva elementinden dolayı özel dikkat gerektiriyorlar. Floresan lambalar, geri dönüşüm kutusuna atılmadan önce içindeki cıvanın tükendiğinden emin olmak gerekiyor. Aksi halde, cıva ekosistem ve geri dönüştürülebilen ürünler için son derece tehlikeli bir hal alabiliyor.
10. Havlu kağıt
Havlu kağıtlar geri dönüştürülebiliyor. Ancak, havlu kağıt, ıslak mendil, peçete, tuvalet kağıdı gibi ürünlerin geri dönüşüm kutusuna değil çöpe atılması gerekiyor.
11. Plastik poşetler
Yok olma süresi 1000 yılı bulabilen, yıllık bazda üretimi 335 milyon tonu aşan plastik poşetlerin yalnızca yüzde 1’i geri dönüştürülebiliyor. Çevreye en büyük zararı plastik poşetler veriyor. Bu nedenle de ülkemiz dahil olmak üzere birçok ülkede plastik poşet kullanımı ücretlendirildi. Bu şekilde plastik kullanımı azaltılmaya çalışılıyor. Nitekim poşetler temiz bir şekilde ambalaj atığı olarak plastik geri dönüşümüne gönderilirse tekrar poşet üretiminde kullanılabiliyor.
12. Yoğurt kapları
Yoğurt kapları sert ve esneyen bir plastik türü olan, polipropilendir. Bu tip plastikler, geri dönüştürülür.
13. Margarin kutuları
Margarin kutuları da tıpkı yoğurt kapları gibi sert plastik olan polipropilenden yapılmıştır. Bunlar da geri dönüştürülür.
14. Plastik şişe kapakları
Polipropilenden üretilen bir başka sert plastik olan şişe kapakları sonsuz kez geri dönüştürülebilir.
15. Plastik çatal bıçaklar
Plastik çatal bıçaklar çok sık kullanılan ürünler arasında. Bu tip ürünler topladığı ve geri dönüşüm tesisine gönderilidği sürece geri dönüştürülebilir.
16. Paketleme köpüğü
Polistirenden üretilen paketleme köpüğü özellikle sanayilerde sıklıkla kullanılıyor. Bu madde de ne yazık ki nadiren geri dönüştürülebilen ürünler arasında.
17. Biberonlar
Pek çok farklı plastik türü bulunuyor. Biberonların üretildiği plastikler ise nadiren geri dönüştürülen plastikler arasında. Akrilik ve naylon gibi plastik türleri içerisinde yer alan biberonlar, önceden geri dönüştürülemiyordu. Ancak yeni yeni kaldırım kenarı programlarına kabul edilmeye başlandı.
18. Kompakt diskler
Kompakt diskler de tıpkı biberonlar gibi geri dönüşümü zor olan plastik türleri arasında. Ancak onlar da yeni yeni kaldırı kenarı programlarına kabul ediliyor.
Kaynak: 1
