Mutfakta vakit geçiren herkes, gözyaşlarını tutamadığı anlarla mutlaka karşılaşır. Sıcak bir tepsiyi yanlışlıkla çıplak elle tutmak, sebze soyacağıyla parmak ucu kesmek ya da pahalı bir et parçasını fazla pişirip çöpe atmak gibi küçük felaketler… Ancak gözyaşı dökmeniz için bunların hepsinden daha büyük bir sebep var: soğan doğramak. Soğanlar mutfağın olmazsa olmazlarıdır; turşusundan ızgarasına, karamelize halinden salatasına kadar birçok farklı şekilde sofralarımıza gelir. Yüksek besin değeriyle bağırsak ve kalp sağlığımızı destekleyen soğanlar, her ne kadar sağlığımıza katkı sağlasa da doğrandığında göz yaşartıcı bir etki yaratır. Peki, soğan neden göz yaşartır?
Soğan neden göz yaşartır?
Soğanın göz yaşartma özelliği aslında bitkinin savunma mekanizmasından geliyor. Yazar Harold McGee, soğanın bu savunma sistemini ayrıntılı şekilde açıklıyor. McGee’ye göre, soğanlar kükürt elementini dört farklı kimyasal bileşik şeklinde depoluyor. Soğanın hücreleri kesildiğinde bu kimyasal bileşikler açığa çıkıyor ve gözlerimizle temas eden tahriş edici moleküller ortaya çıkıyor. Bu moleküller gözyaşına sebep oluyor çünkü gözdeki sinir uçlarını doğrudan etkileyerek onları harekete geçiriyor.
Soğanın göz yaşartıcı etkisini azaltmanın yolları
Soğanın göz yaşartıcı etkisini azaltmak için birkaç basit yöntem var. Bu yöntemler birini veya birkaçını deneyerek soğan doğrama işlemini gözyaşsız hale getirebilirsiniz!
1. Keskin bıçak kullanın
Keskin bıçak, mutfaktaki en iyi dostunuzdur. Soğanları daha hızlı ve kolay kesmek, tahriş edici moleküllerin yayılmasını minimumda tutar. Böylece gözlerinize ulaşan kükürt bileşikleri azalır. Keskin bıçak sayesinde hem soğanın yapısına zarar vermemiş hem de gözlerinizi daha az etkilemiş olursunuz.
Soğanları doğramadan önce yaklaşık bir saat buzdolabında bekletmek, uçucu moleküllerin hareketini yavaşlatabilir. Böylece doğrama sırasında gözlerinizi daha az tahriş eder. Yine de uzun süre buzdolabında bekletmek, soğanın yapısını bozabilir ve karamelize ya da kızartma işlemleri için fazla yumuşamasına neden olabilir. Bu yüzden yalnızca kısa süreli soğutmalar idealdir.
3. Fan veya havalandırma kullanımı
Soğan doğrarken iyi bir havalandırma sistemi kullanarak tahriş edici moleküllerin gözlerinize ulaşmasını engelleyebilirsiniz. Yakınınıza bir fan koyup sizden uzağa doğru üfletmek, soğan gazının yüzünüze gelmesini engeller. Böylece göz yaşları minimuma iner.
En garantili çözüm gözlük kullanmaktır. Soğan doğrarken, gözlerinizi tahriş eden maddelerden koruyacak bir gözlük takabilirsiniz. Koruyucu gözlükler sayesinde göz yaşartıcı etki azalır ve mutfakta daha rahat çalışırsınız. Bazıları kayak gözlükleri gibi geniş yüzeyli gözlükleri tercih ederken, sadece normal bir gözlük bile gözleri tahriş edici maddelerden korumaya yardımcı olabilir.
