Emniyet kemeri, milyonlarca insanın hayatını kurtaran önemli bir icat. Üstelik ilk kez icat edildiğinde otomobiller için değil, uçaklar için tasarlanmıştı! Emniyet kemeri zamanla otomobillerde de kullanılmaya başladı. Ancak ilk dönemlerde pek rağbet gördüğü söylenemez! Çünkü o zamanlar “emniyetli” bir şey değildi! Hatta bazı durumlarda tehlikeli bile sayılırdı! Fakat yıllar içerisinde geçirdiği değişikliklerle bugünkü güvenilir halini aldı. İşte, trafikteki en önemli güvenlik tedbirimiz emniyet kemerinin ortaya çıkma süreci…
George Cayley’in ilk tasarımı
Modern emniyet kemerinin “atası” sayılabilecek ilk örnek, İngiliz mucit George Cayley tarafından tasarlandı. Cayley, çalışmalarını “havacılık” üzerine yoğunlaştırmıştı. Bu sebeple, emniyet kemerinin “atası” yine Cayley tarafından tasarlanan bir planör için geliştirilmişti. Cayley emniyet kemeriyle ilgili bu çalışmasını motorlu arabaların icadından yıllar önce gerçekleştirmişti. Bu sayede ne kadar ileri görüşlü bir mucit olduğunu ortaya koyuyordu… Ancak, “Cayley’in emniyet kemeri” müstakil bir icat değildi! Öte yandan olukça “ilkel” bir tasarımdı. Çünkü Cayley’in asıl tasarımı olan planörün ufak bir parçasıydı!
Modern emniyet kemerinin icat edilebilmesi için, otomobillerin yollara çıkması gerekecekti…
Edward J. Claghorn tarafından geliştirilen emniyet kemeri
Emniyet kemeriyle ilgili ilk patent 10 Şubat 1885 yılında ABD’li Edward Claghorn tarafından alındı. Fakat Claghorn’u da modern emniyet kemerinin mucidi olarak görmek mümkün değil. Çünkü Claghorn’un patentini aldığı kemer, otomobil yolculuklarında insan güvenliğini sağlamak için tasarlanmamıştı! Çok daha basit ve tekil bir işlevi vardı. Claghorn’un emniyet kemeri özellikle New York’a gelen turistleri, taksilerin koltuğunda “sabit tutabilmek” için kullanılıyordu!
Modern emniyet kemerine doğru…
Cayley ve Claghorn tarafından ilk örnekleri ortaya çıkarılan emniyet kemerleri, çeşitli değişiklikler geçirerek varlığını sürdürdü. Ancak 20. yüzyılın ortalarına kadar hiç de yaygın değildi. Çünkü bu kemerleri takmak oldukça zordu. Üstelik epey rahatsız ediciydi! Öte yandan, herhangi bir kaza sırasında kayda değer bir “emniyet” de sağlamıyordu!
Ancak 1940 yılının sonlarında “C. Hunter Shelden” adındaki bir doktor, çalıştığı kliniğe trafik kazası sebebiyle gelen hastaları tedavi ederken bir şey fark etti: Trafik kazı geçirip yaralanan insanların çoğu, kötü tasarlanmış emniyet kemerleri yüzünden yaralanıyorlardı!
Doktor Shelden, emniyet kemerlerinin “güvenilir” olmadığını fark ettikten sonra, otomobilleri daha güvenli bir hale getirebilmek için işe koyudu. Emniyet kemeri, hava yastıkları ve (darbeleri önlemek için) yükseltilmiş koltuk başlıkları gibi pek çok güvenlik tedbiri üzerinde önemli çalışmalar gerçekleştirdi.
Shelden’ın bu öncü çalışmaları, Amerika Birleşik Devletleri’nde otomobiller için güvenlik standartlarının yükselmesini sağladı. 1966 yılında, motorlu taşıtların güvenlik standartlarını düzenleyen “Ulusal Trafik ve Motorlu Araç Güvenliği Yasası” çıkarıldı. Bundan 2 yıl sonra, ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, bütün binek araçlarda emniyet kemeri takılmasını zorunlu hale getiren, 2 yasa daha imzaladı…
Nils Bohlin’in tasarladığı “güvenilir” kemer
Emniyet kemerinin hayati bir işlevi olduğu anlaşılmıştı… Ancak yine de, emniyet kemerlerinin çeşitli kusurları bulunuyordu. Örneğin emniyet kemeri takmak hâlâ yeterince güvenli değildi. Hatta bazı kazalarda, iç kanamalara sebep oluyordu! Öte yandan, gerekli konfor seviyesine de ulaşamamıştı. Bu sebeplerle uzun otomobil yolculuklarında, insanlar emniyet kemerlerini kullanmaktan kaçınıyorlardı…
Ancak Nils Bohlin isimli İsveçli bir mühendis, geliştireceği yeni emniyet kemeriyle birlikte bütün bu kusurları ortadan kaldıracaktı…
İsveçli bir araba firmasının başında bulunan Gunnar Engellau, trafik kazasında yakınlarından birini kaybetmişti. Bu üzücü kazada, eski model emniyet kemeri görevini yerine getirememişti! Bunun üzerine Engallau, rakip bir firmada mühendis olarak çalışan Nils Bohlin’i işe aldı ve “güvenilir bir kemer” tasarlamasını istedi…
Üç noktalı emniyet kemeri
Bohlin tarafından tasarlanan yeni kemer, ”üç noktalı emniyet kemeri” olarak isimlendirildi. Bu yeni tasarımda, V şeklinde kayışlara eklenen mekanik kilit sistemi kaza sırasında meydana gelen yaralanmaları ve ölümleri en aza indiriyordu… Otomobil sürücüleri ve yolcular nihayet “güvenebilecekleri” bir emniyet kemerine kavuştular… Öte yandan “Bohlin’in emniyet kemeri” eski kemerlerden çok daha konforluydu ve kullanımı da oldukça kolaydı.
Engallau’nu başkanı olduğu araba şirketi Bohlin’in tasarımını kullanmak isteyen diğer firmalara “üç noktalı emniyet kemerinin” patentini ücretsiz bir şekilde verdi. Bu sayede Bohlin’in tasarımı yaygınlaştı ve hangi marka otomobil tercih ettiğine bakmadan, insanların hayatını kurtarmaya devam etti…
Bohlin’in geliştirdiği bu yeni emniyet kemeri, otomobil sektöründe pek çok şeyi değiştirdi. Kullanılmaya başladığı ilk günden bugüne kadar milyonlarca insanın yaşamını kurtardı. 60 yılı aşkın süredir hayatımızda bulunan Bohlis’in “modern” emniyet kemeri, hâlen en “güvenilir” ve konforlu tasarım olma unvanını elinde bulunduruyor…
Kaynak: 1
