Bir sonraki yemek gezinizi UNESCO tarafından yemek kültürünün değeriyle tanınan bir şehre planlamaya ne dersiniz? Sonuçta, tıpkı müzik ve sanat gibi gastronomi de önemli bir kültürel mirastır; çünkü bir halkın mutfak gelenekleri, onun kimliğini, alışkanlıklarını ve geleneklerini ortaya koyar. Bu nedenle, tüm dünyada tipik yerel mutfakların beğenilmesi ve yaşatılması amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), gıdaları, tipik yemekleri ve yemek sistemlerini Dünya Mirası Alanı olarak kabul etmiştir. Şu anda, 36’sı gastronomi alanında olmak üzere 246 şehir “Yaratıcı Şehirler Ağı” içerisinde yer almaktadır. İşte dünya gastronomi şehirleri.
Dünya ve Türkiye gastronomi şehirleri içerisinde yer alan Afyonkarahisar, Türkiye’nin Ege bölgesinde bulunmaktadır ve kaplıcalarıyla ünlüdür. Hititler, Persler, Yunanlılar, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar gibi çeşitli halkların yaşadığı Afyon’un tarihi MÖ 3000 yıllarına dayanmaktadır. Afyonkarahisar; pastırma, sucuk ve ekmek kadayıfı tatlısı gibi yemekleriyle çok zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.
2. Alba, İtalya (2017)
Dünya gastronomi şehirleri arasında yer alan Alba, güzel şarap imalathaneleri nedeniyle 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak ilan edilen Piedmont bölgesindeki Cuneo eyaletinde yer almaktadır. “Beyaz Trüfün Başkenti” olarak anılan şehir, her yıl Feira Internacional do Tartufo Bianco (Beyaz Trüf Uluslararası Fuarı) adı verilen ünlü etkinliğe ev sahipliği yapar. Alba şehri aynı zamanda gıda kalitesine, çevreye saygıya, üreticiler ve tüketiciler için adil fiyatlara değer veren Slow Food hareketinin yaratılmasında da önemli bir rol oynadı. Şehir, trüf mantarının yanı sıra şarapları, şeftalileri ve fındıklarıyla da ünlüdür.
3. Arequipa, Peru (2019)
Dünya gurme şehirler denince hemen akla gelen Arequipa, Peru’nun güney bölgesinde yer almaktadır. Arequipa volkanlarla çevrili olduğundan şehrin büyük bir kısmı beyaz volkanik bir taş olan sillar ile inşa edilmiştir ve bu da şehrin “Beyaz Şehir” olarak anılmasına neden olmuştur. Şehirde tipik yerel yemekler sunan çeşitli piknik yerleri ve restoranlar bulunmaktadır ve menüler haftanın her günü değişmektedir. Arequipa yemeklerine örnek olarak chupe de camaroes (çeşitli baharatların bulunduğu karides çorbası), rocoto relleno (dolmalık bibere benzeyen, sos, kıyma ve peynirle doldurulmuş Peru biberi) ve ve adobo arequipeno (mısır bazlı fermente bir içecek olan chicha de jora ile yapılan domuz eti) verilebilir.
4. Belem, Brezilya (2015)
Dünya gastronomi şehirleri arasında bulunan Belem, Brezilya’nın kuzey bölgesinde bulunan Para eyaletinin başkentidir. Kentin başlıca turistik noktalarından biri, çoğu Amazon bölgesinden olmak üzere farklı türde şifalı otların ve yiyeceklerin satıldığı, ülkenin en eski pazarlarından biri olan Ver-o-Peso adlı açık hava pazarıdır.
Belem, pato no tucupi (manyok fermantasyonu yoluyla üretilen bir et suyu olan tucupi’deki ördek), maniçoba (manyok yaprağı), kurutulmuş karides, tucupi ve jambu (kuzey bölgesine özgü bir bitki) ile geleneksel olarak manyok unu ve kızarmış balıkla tüketilen ünlü açai’den yapılan bir çorbadan oluşan tacaca gibi yerel malzemeler kullanan çeşitli yemeklere sahiptir.
5. Gaziantep, Türkiye (2015)
Türkiye gurme şehirler denince hemen akla gelen Gaziantep, dünyanın en eski şehirlerinden biridir. Pek çok kavmin ev sahipliği yapması nedeniyle Paleolitik Dönem’e kadar uzanan bir geçmişi vardır. Gaziantep, çok sayıda müze, arkeolojik alan ve tarihi öneme sahip mekanlarla birlikte inançların, geleneklerin ve bilimsel bilginin önemli bir merkezi haline geldi.
Gaziantep’te tahıllar, sebzeler, meyveler ve 400’den fazla farklı yemek yapılabilecek onlarca farklı yerel ot ve baharat gibi çok çeşitli tarım ürünleri bulunmaktadır. Şehir aynı zamanda yemek pişirme teknikleri ve yemek yeme biçimleri açısından da çok büyük bir çeşitliliğe sahiptir. Bunun en büyük örneklerinden biri; 30’dan fazla çeşidi olan kebaptır.
6. Chengdu, Çin (2010)
Chengdu, Sichuan eyaletinin başkentidir ve dev pandaların memleketi olarak bilinir. Şehir aynı zamanda dört ana geleneksel Çin mutfağından biri olan Siçuan mutfağına da ev sahipliği yapıyor. Tarihsel olarak şehir, ilk yemek müzesine, ilk kültürel çay merkezine, ilk bira fabrikasına ve ülkede profesyonel bir şefe sahip ilk şehre sahip olmak gibi Çin’de gastronomi ile ilgili çeşitli alanlarda öncü olmuştur.
Yemekleriyle ünlü şehirler arasında bulunan Chengdu, tavuk, biber, sarımsak, frenk soğanı, zencefil, yer fıstığı ve Sichuan biberinden yapılan bir yemek olan kung pao tavuğu ile ünlüdür. Ayrıca şehirde mapo tofu, guo kui (gözleme) ve hui guo rou (iki kez pişirilmiş ve frenk soğanı ile tatlandırılmış domuz eti) gibi lezzetli yemekler bulunmaktadır.
7. Bergen, Norveç (2015)
Dünya gastronomi şehirleri arasında bulunan Bergen, Norveç’in en büyük ikinci şehridir ve ünlü Norveç fiyortlarına ve denizin sular altında bıraktığı kayalık vadilere açılan kapıdır. Şehrin başlıca turistik mekanlarından biri olan Bryggen mahallesi, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. Şehir, sürdürülebilir balıkçılık uygulamaları ve 3.000’den fazla yerel üreticiyle organik gıda üretimiyle tanınıyor. Şehrin ünlü turistik noktalarından biri de Fisketorget Balık Pazarı’dır. Gastronomiye gelince, Bergen yabani somon balığı, bergensk fiskesuppe (balık çorbası) ve brunost (kahverengi peynir) ile ünlüdür.
8. Burgos, İspanya (2015)
İspanya’nın kuzeyinde yer alan Burgos, 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Atapuerca Arkeolojik Alanı’na ev sahipliği yapmasıyla tanınıyor. Arkeolojik bulgular, Burgos’u insanın evrimi üzerine yapılan çalışmaların önemli bir merkezi haline getirdi. Şehir, gıda ve insanın evrimi ile ilgili araştırmaların yapıldığı Dünya Gastronomik Evrim Laboratuvarı’nın merkezi olduğu için bu çalışmalarda gastronomi de ele alınıyor.
Tipik Burgos yemeklerinden bazıları çeşitli çorbalar, kuzu etinden yapılan yemekler, olla podrida (kırmızı fasulye ve domuz eti parçalarıyla yapılan bir güveç), pirinç morcilla ve koyun sütünden yapılan taze Burgos peyniridir.
9. Panama City, Panama (2017)
Panama City, Pasifik Okyanusu ile Darien yağmur ormanları arasında yer alır ve zengin biyolojik çeşitliliği ve deniz ekosistemi ile bilinir. Bu durum farklı kültürlere ve doğal kaynaklara dayalı bir gastronomi kültürünün gelişmesine yol açmıştır. Şu anda Panama şehrinde yaklaşık 2.500 restoran ve yiyecek büfesi bulunuyor ve şehrin en geleneksel yemeklerinde bol miktarda deniz ürünleri ve balığın yanı sıra tarlalardan elde edilen taze sebzeler de yer alıyor.
10. Östersund, İsveç (2010)
İsveç’in merkezinde seyrek nüfuslu bir bölgede yer alan Östersund, sürdürülebilir yerel gıdalara dayalı ve uzun süredir devam eden mutfak geleneklerinden ilham alan gastronomi kültürüyle takdir ediliyor. Şehir, kendi bölgesindeki gıda ürünlerinin ana tedarikçisi olmasının yanı sıra, ısıtma sistemlerinde biyoyakıt ve biyogaz kullanımı gibi sürdürülebilir uygulamalarla da öne çıkıyor.
Bölgedeki tipik gıda ürünleri sosisten çikolataya ve trüf mantarına kadar çeşitlilik göstermektedir. Östersund aynı zamanda çok sayıda bira fabrikasına, peynir üreticisine ve keçi veya inek sütünden elde edilen diğer süt ürünlerine de ev sahipliği yapmaktadır.
11. Hatay, Türkiye (2017)
Dünya gastronomi şehirleri arasında bulunan Hatay, antik İpek Yolu üzerindeki konumundan miras kalan çok kültürlü bir kimliğe sahiptir. Tipik Hatay yemekleri arasında yeşil zeytinlerin bakır bir kaseye tek tek konulmasıyla yapılan, zeytinyağı ve nar ekşisi ile servis edilen zeytin salatası yer alır. Bir diğer ünlü yemek ise patlıcan, domates ve biberlerin kızgın kömürde veya taş fırında kızartılmasıyla yapılan, bol zeytinyağı ve nar ekşisi ile servis edilen “abugannuş”tur.
12. Haydarabad, Hindistan (2019)
İnciler Şehri olarak bilinen Haydarabad, Hindistan’ın güney-orta kesimindeki Telangana eyaletinde yer almaktadır. Ülkenin ikinci büyük şehridir ve Charminar ve Golconda Kalesi gibi tarihi eserleriyle ünlü olup kuzey ve güney kesimleri arasında önemli bir buluşma noktasıdır. Yerel mutfak, birçok farklı kültürün kaynaştığı bir potadır. Hindistan’ın en ünlü yemekleri arasında pirinç, kuzu veya tavuk, sebze ve birçok baharattan yapılan geleneksel hyderabadi biryani yer alır. Ayrıca, kuru kayısılardan yapılan ve üzeri bademle kaplanan ve genellikle dondurmayla yenilen bir tatlı olan khubani-ka-meetha vardır.
13. Jeonju, Güney Kore (2012)
Dünya gastronomi şehirleri arasında bulunan Jeonju, gastronomi ve gıda endüstrisi ile tanınan bir şehirdir. Şehrin pirinç, sarı deniz balıkları ve taze sebzeler gibi gıdaların üretiminde büyük bir payı vardır ve yüksek kaliteli geleneksel Kore yemekleri için bir referans olarak kabul edilmektedir. Jeonju Bibimbap Festivali, her yıl yaklaşık 100.000 kişiyi bir araya getiren şehrin en büyük gastronomi festivalidir ve 2007’den beri düzenlenmektedir.
Jeonju’nun en geleneksel yemeklerinden biri, festivale adını veren ve Kore’nin ulusal yemeği olarak kabul edilen Bibimbap’tır. Yapışkan pirinç, çeşitli sebzeler, et ve kırmızı biber salçası gochujang içeren büyük bir kapta servis edilir.
14. Overstrand Hermanus, Güney Afrika (2019)
Güney Afrika’nın Western Cape eyaletinde ve Atlantik Okyanusu’nun kıyısında yer alan Overstrand Hermanus, Cape Town’a yakındır ve sayısız tatil yerinin bulunduğu eşsiz bir doğaya sahiptir. Overstrand Hermanus ayrıca çok sayıda üzüm bağı, kafe, bar, pub ve çok çeşitli restoranlara ev sahipliği yapmaktadır. Şehirde biber soslu devekuşu filetosu, geyik eti bifteği ve kırmızı şarapta marine edilmiş kuzu incik gibi pek çok farklı lezzetli yemek bulunmaktadır.
15. Portoviejo, Ekvador (2019)
Ekvador’un Manabi eyaletinin başkenti Portoviejo, ülkenin en kalabalık bölgelerinden biri olan kıyı bölgesinin merkezinde yer alıyor. Kentin kurulduğu topraklarda demirhindi yetiştirilmesi nedeniyle sömürge dönemlerinden beri şehir “Kraliyet Demirhindi Şehri” olarak adlandırılıyor. Ekvador’un gastronomi açısından en önemli eyaleti olan Manabi, zengin ve çeşitli bir mutfağa sahiptir. Tipik Portoviejo yemekleri arasında birçok sebzeli bir tür güveç olan balık veya karides viche bulunur.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
