Türkiye yaklaşık bir buçuk senedir corona virüsü ile mücadele ediyor. Ne yazık ki on binlerce vatandaşımız virüs nedeniyle yaşamını yitirdi, milyonlarca kişi ise virüse yakalandı. Nitekim aşı geliştirme çalışmaları tamamlandı ve bu yılın başından beri ülkemizde de aşılama yapılıyor. Şu ana dek Türiye’de 35 milyon kişi aşılandı. Aşılama yaş ve meslek gruplarına göre öncelikli kriterler belirlenerek yapılıyor. Dün ise son olarak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yaptığı açıklamada SGK’ya kayıtlı tüm çalışanların aşı randevusu alabileceğini duyurdu. Türkiye’de de bir süredir Çin merkezli Sinovac şirketinin geliştirdiği corona virüsü aşısı olan CoronaVac isimli aşı yapılıyordu. Türkiye, geçtiğimiz aylarda Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in geliştirdiği BioNTech aşısını sipariş etmişti. BioNTech aşılarının da sağlık kuruluşlarına dağıtılmasının ardından aşı olmak isteyenler CoronaVac ya da BioNTech aşısını tercih edebiliyor. Peki corona aşıları yan etkileri neler? Detaylara birlikte bakalım.
Türkiye’de de ilk olarak 14 Ocak’ta sağlık çalışanları aşılanmaya başlamıştı. Ardından yaş bakımından riskli olan kişiler aşılanmış, son olarak ise SGK’ya kayıtlı tüm çalışanlara aşı randevularının açıldığı duyurulmuştu
Bugün itibarıyla ülkemizde aşı olan kişilerin sayısı 35 milyonu aştı. Türkiye’de aşılama hızında dünya ülkelerine kıyasla iyi bir konumda yer alıyor
Türkiye rakamsal olarak Çin, ABD, Hindistan, İngiltere, Brezilya, Almanya, Fransa ve İtalya’dan sonra en çok aşı yapan ülkelerden biri.
Covid-19 aşıları ilk üretildiği andan beri spekülasyonların hedefi haline geldi. Aşıların yan etkileri hakkında birçok haber yapıldı. Peki bu aşıların gerçekten yan etkileri var mı?
Hemen her ilaç ya da tedavi yönteminde olduğu gibi aşılar da bazı insanlarda yan etkiler yaratabiliyor.
Bu etkilerin önemli bir bölümü hafif oluyor ve kısa sürüyor. Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 bilgilendirme platformunda, aşılarla ilgili gerek klinik çalışmalarda gereke de mevcut aşı uygulamalarında “ciddi yan etkilere rastlanılmadığı ve aşılama sonrası görülen yan etkilerin sıklıkla hafif kaldığı” belirtiliyor.
Aşıların ardından en sık görülen yan etkiler neler?
En sık görülen yan etkilere örnek olarak “yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal, aşı uygulanan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik” gibi durumlar gösteriliyor.
Bakanlığın sitesinde, “Ancak nadir de olsa alerjik reaksiyonların olabileceği göz ardı edilmeden aşı uygulamasından sonra bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması ve hekime yakın zamanda aşı olunduğu bilgisinin iletilmesi unutulmamalıdır” deniliyor.
BioNTech aşısının yan etkileri neler?
Türkiye’de uygulanan iki farklı aşı bulunuyor. Bunlar; Çin şirketi Sinovac’ın geliştirdiği CoronaVac aşısı ve Özlem Türeci ile Uğur Şahin’in geliştirdiği Pfizer/BioNTech aşısı. Ülkemizde ilk etapta yalnızca CoronaVac aşısı yapılıyordu. Ancak CoronaVac aşısının tedarikinde yaşanan sıkıntının ardından Haziran ayıyla birlikte yüklü miktarda BioNTech aşısının teslimatıyla aşılama programı da hız kazandı. Şu anda Türkiye’de çok büyük oranda BioNTech aşısı kullanılıyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) Pfizer/BioNTech aşısıyla ilgili hazırladığı bilgilendirme sayfasında, olası yan etkiler aşının yapıldığı kolda “ağrı, kızarıklık ve şişkinlik” olarak sıralanıyor.
CDC’nin sıraladığı vücut genelinde hissedilebilecek olası yan etkiler de şunlar:
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Kas ağrısı
- Soğuk terleme
- Ateş
- Mide bulantısı
CDC, “Bu yan etkiler, aşıdan sonraki ilk bir ya da iki gün içerisinde hissedilebilir. Bunlar, vücudun koruma geliştirdiğini gösteren normal işaretler ve birkaç gün içerisinde geçmeleri beklenir” diyor.
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin (NHS) aşıyla ilgili hazırladığı bilgi notunda, ilk iki gün içerisinde bazı yan etkilerin görülebileceği uyarısı yapılıyor. Notta en yaygın yan etkiler şöyle sıralanıyor:
- Aşının yapıldığı kolda ağrı, ağırlık hissi ve hassasiyet
- Halsizlik
- Baş ağrısı, kas ağrısı ve soğuk terleme
Notta, “İlk gün veya ikinci gün titreme gibi grip benzeri semptomlar gösterebilirsiniz… Ender görülen bir yan etki de aşıyı yaptırdığınız tarafta koltuk altı veya boyundaki lenf bezlerinin şişmesi olabilir. Bu yaklaşık 10 gün sürebilir. Ancak bu durum daha uzun sürerse doktorunuzla temasa geçmeniz önerilir” deniliyor.
Sinovac aşısının yan etkileri neler?
İnaktif aşı olarak bilinen CoronaVac, şu anda aralarında Türkiye’nin de olduğu 26 ülkede onay almış durumda. Brezilya’da yapılan araştırmalar, bu aşının semptomatik Covid-19 vakalarını önlemekte yüzde 50,4 olduğunu gösteriyor. Bu aşının yaygın şekilde kullanıldığı Şili’den gelen sonuçlar da etkisinin yüzde 67 civarında olduğunu ortaya koyuyor.
Yayımlanan bilimsel araştırma ve uygulamalardan gelen sonuçlar, aşılamadan sonraki ilk 28 gün içerisinde en yaygın bildirilen yan etkinin aşının yapıldığı bölgede ağrı olduğuna işaret ediyor. Diğer yan etkiler ise şöyle sıralanıyor;
- Yorgunluk
- Mide bulantısı
- Kas ağrısı
Sinovac aşısının yan etkileri kısa süreli ve hafif olarak kendini gösteriyor. Yan etkiler aşağı yukarı iki gün içinde kendini gösteriyor.
Yan etkilerle karşılaşanlar ne yapabilir?
Aşı sonrasında sık olarak karşılaşılabilecek durumlar ve bu hafif durumlara yönelik yaklaşımlar ise şöyle sıralanıyor:
- Aşı uygulanan bölgede ağrı/şişlik/kızarıklık
Aşı uygulanan kol yüksekte olacak şekilde pozisyon vermek ve soğuk uygulama yapmak gerekiyor. (Örnek: Soğuk suyla ıslatılmış bir havlunun aşı yapılan bölgeye uygulanması. Bu sırada cilde doğrudan buz temas ettirilmesinden kaçınılmalı.)
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Yorgunluk
İstirahat etmek ve yeterli düzeyde sıvı almak gerekiyor.
- Hafif ateş, titreme
İstirahat etmek, yeterli sıvı almak gerekiyor ve parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Baş ağrısı
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Kas/eklem ağrısı
İstirahat etmek, yeterli düzeyde sıvı almak gerekiyor. Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Kusma, ishal
Beslenme ishal diyetine uygun olarak düzenlenebilir. Ağızdan sıvı ve gıda alınamayacak kadar kusma olması durumunda sıvı kaybı olduğunda sağlık kuruluşuna başvurmak tavsiye ediliyor.
