Stadyumlar, günümüzde sporun en önemli unsurları arasında. Çünkü bir spor organizasyonunun hakkıyla yerine getirilebilmesi için her şeyden önce uygun bir ortama ihtiyaç var. Öte yandan modern stadyumlar, günümüzdeki teknolojik gelişmelerin de ete kemiğe büründüğü yerlerden. Yüksek teknoloji ile inşa edilen pek çok stadyum, aynı anda binlerce insana ev sahipliği yapabiliyor, spordan eğlenceye pek çok farklı alanda kalabalık toplantıların gerçekleştirilmesine olanak tanıyor. Evet, günümüzün stadyumları, pek çok farklı açıdan görenleri kendisine hayran bırakan özelliklere sahip. Ancak “etkileyici stadyumlar” söz konusu olduğunda, biraz daha geçmişe, antik dönemlere bakmakta fayda var!
Stadyumlar, antik dönemlerde yaşayan insanlar için son derece önemli yerlerdi. Çünkü antik stadyumlar, yalnızca çeşitli spor organizasyonlarına ev sahipliği yapan yapılar değildi. Antik dönemlerin insanları, bazen toplumun en güçlü savaşçılarının hayatta kalma mücadelesine tanık olmak, bazen saha içerisinde olduğu kadar saha dışında da devam eden kıyasıya rekabetleri seyretmek bazen de tanrıları onurlandırmak için stadyumlara gidiyorlardı. Bu nedenlerle antik stadyumlar, son derece ilginç özellikler taşıyan, toplumsal yaşamın en önemli yapıları arasındaydı. İşte Pompeii Amfitiyatrosu’ndan Roma Kolezyumu’na, antik dönemde inşa edilen en etkileyici 5 stadyum…
1. Pompeii Amfitiyatrosu
Antik dönemlerin en görkemli şehirlerinden biri olan Pompeii, oldukça ilginç eğlencelerin, spor müsabakalarının ve gladyatör savaşlarının da merkezi konumundaydı. Haliyle bu önemli organizasyonların icra edildiği stadyum da şehrin kendisi kadar görkemli olmalıydı. Bu nedenle, -elbette Vezüv Yanardağı patlaması sebebiyle yok olmadan önce- Pompeii Amfitiyatrosu, kanlı gladyatör savaşlarının tasvir edildiği çok sayıda tematik freskle doluydu. Bununla birlikte stadyumun merdivenleri de antik dönemlerde eşine rastlanmayan bir tarzda inşa edilmişti.
2. Roma Kolezyumu
Antik çağların en önemli devletlerinden Roma İmparatorluğu’nun merkezine, ancak Roma Kolezyumu kadar görkemli bir stadyum yakışırdı! Öyle ki Kolezyum, milattan sonra 80 yılında, eski imparator Nero’nun yıkılan sarayı üzerine inşa edilmişti. İnşasında kireç taşı, tüf, tuğla ve beton kullanılmıştı.
Görkemli imparatorluğun görkemli stadyumu, aynı anda 80 bin seyirci ağırlama kapasitesine sahipti ve atlı araba yarışlarına, gladyatör savaşlarına, kalabalık infaz törenlerine ve tiyatro oyunlarına ev sahipliği yapıyordu. Bununla birlikte stadyumun muhteşem tasarımı aynı anda binlerce insanın hiçbir sorun yaşamadan içeriye girmesine ve dışarıya çıkmasına da olanak tanıyordu. Üstelik bir stadyumdan ziyade bir yaşam alanı olarak inşa edilen yapı, içerisinde çok sayıda dükkân ve tezgâh da barındırıyordu.
3. Delphi Stadyumu
Antik Yunan’ın en önemli stadyumlarından bir olan Delphi, Delphi arkeolojik sit alanının en yüksek noktasına ve o dönemde kutsal kabul edilen Apollo bölgesini görecek şekilde inşa edilmişti.
Her biri merdivenlerle birbirinden ayrılmış 12 tribüne ev sahipliği yapıyordu. Ayrıca günümüz stadyumlarının hemen hepsinde bulunan “protokol tribününün” en eski örnekleri de yine Delphi Stadyumu’nda ortaya çıkmıştı. Stadyumda Antik Yunan’ın seçkinleri için özel olarak inşa edilmiş oturma yerleri vardı.
Ancak stadyumun en dikkat çeken özellikleri ne kutsal bir bölge ile ilgi kurduğu bağ ne de binlerce yıl önce ortaya çıkan protokol tribünleri. Delphi Stadyumu bütün bunların yanında, antik dönemler için oldukça “ilerici” bir düşüncenin doğduğu, eşine az rastlanır bir uygulamanın hayata geçirildiği bir yapı. Çünkü Delphi’de, kadınların erkeklerle birlikte spor yapmasına, müsabakalara katılmasına izin veriliyordu.
4. Circus Maximus
Atlı araba yarışları Roma İmparatorluğu’nun en popüler sporuydu. Circus Maximus ise bu tehlikeli spordaki en önemli rekabetlerin yaşandığı bir sahneden farksızdı. Roma’daki Aventine ve Palatine tepeleri arasında yer alan vadiye inşa edilen stadyum 600 metre uzunluğa ve 80 metre genişliğe sahipti. Aynı anda 200 binden fazla Roma vatandaşı, stadyumdaki yarışları yerinden takip edebiliyordu.
Dikdörtgen biçiminde inşa edilen stadyumun tam ortasında “spina” adı verilen uzun bir yapı bulunuyordu. Yapının üzerinde ise Roma İmparatorluğu’nun gücünü ve hâkimiyetini simgeleyen çok sayıda anıt ve heykel yer alıyordu.
5. Panathinaiko Stadyumu
Antik dönemlerin en önemli yapılarından biri olan Panathinaiko Stadyumu, ilk defa milattan önce 330 yılında inşa edildi. Ancak milattan sonra 140 civarındaki genişletme çalışmalarıyla kapasitesi 50 bin kişiye çıkarıldı ve tamamen beyaz mermer kullanılarak yeniden inşa edildi. Panathinaiko Stadyumu, günümüzde dahi tamamı beyaz mermer ile inşa edilen tek stadyum olma özelliği taşıyor.
Bununla birlikte Yunanistan’ın başkenti Atina’da bulunan stadyum yalnızca antik dönemler için değil, modern dönemler için büyük bir anlam ifade ediyor. Çünkü 1896 yılında birden fazla ulusun katılımıyla düzenlenen çeşitli spor karşılaşmalarına, yani ilk modern Olimpiyat Oyunları’na ev sahipliği yaptı.
Kaynak: 1
