Bir sabah uyandınız ve daha önce hiç bilmediğiniz duymadığınız bir aksanla konuşmaya başladınız! Muhtemelen büyük bir şok yaşarsınız, değil mi! “Yabancı aksan sendromu” olarak tanımlanan bu rahatsızlık dünya çapında nadir görülen bir dil bozukluğu. Genellikle inme veya travmatik bir beyin hasarı sonucu yaşanıyor. Bu sendroma sahip kişiler daha önce hiç gitmediği bir ülkenin hiç bilmediği dilini, aksanı ile rahatlıkla konuşabilirler. Bu az görülen nörolojik sendromla ilgili bilmeniz gereken her şeyi sizin için listeledik.
Yabancı aksan sendromu nedir?
Yabancı aksan sendromu, bireyin ana dilini yabancı bir aksanla konuşması olarak açıklanır. Yabancı aksan sendromu olan kişilerde genellikle beyin hasarı veya nörolojik bir durum tespit edilir. Yabancı aksan sendromunu yaşayan kişiler, konuşmalarının benzediği aksanı taklit etmezler. Bununla beraber, konuşmalarındaki değişikliklerin oldukça tutarlı olduğu görülür. Bu rahatsızlıktan muzdarip insanlar genellikle aksanlar arasında geçiş yapmazlar. Sadece belirli aksanları konuşurlar. Yabancı aksan sendromlu 49 kişiyle ilgili hazırlanan bir rapora göre sonuçlar oldukça ilginçtir. Sendroma sahip çoğu kişinin 2 ay ile 18 yıl arasında yabancı aksanla konuştuğu tespit edilmiştir.
Belirtileri
Peki bu sendroma ait belirtiler nelerdir? Yabancı aksan sendromunun ilk belirtisi, kişinin hiç yaşamadığı bir ülke veya hiç konuşmadığı bir dil ile bağlantılı bir aksanla konuşması olarak örneklendirilir. Örneğin, İngiltere’den hiç ayrılmamış anadili İngilizce olan bir kişi, İngilizce konuşmaya Alman aksanıyla başlayabilir. Yabancı aksan sendromu yaşayan çoğu insanda psikolojik veya nörolojik bir durumun belirtileri de gözlemlenir. Bu süreci yaşayan kişilerin şizofreni veya bir ruhsal hastalığı, yakın zamanda geçirilmiş bir beyin hasarı veya bunama gibi beyne zarar veren tıbbi bir durumları olabilir.
Teşhis
Yabancı aksan sendromunun genel hatlarıyla iki ana nedeni bulunur: nörolojik durumlar ve zihinsel sağlık koşulları. Yabancı aksan sendromu yaşayan bir kişi, konuşmasındaki değişikliği kendisi veya tanıdığı biri fark etmesi halinde tedaviye başvurabilir. Ancak bazı ekstrem durumlarda yabancı aksan sendromu başka bir semptomla ikincil olarak ortaya çıkabilir. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, acil psikiyatrik bakıma ihtiyacı olan bir kişinin alışılmadık bir aksanı ortaya çıkabilir. Öte yandan kafa travması geçirmiş bir kişi yeni bir konuşma modeli yaratabilir.
Yabancı aksan sendromunu teşhis etmek için özel bir test gerekmez. Sendroma tanı koyabilmek için uzmanlar, klasik testler kullanır. Enfeksiyonları ve bazı hastalıkları tespit etmek için kan testleri, beyinde lezyon veya hasar aramak için ise MRI taramaları yapılır. Aynı zamanda kişinin tıbbi öyküsü dinlenir. Son olarak depresyon ve şizofreni hastalıklarındaki prosedürler uygulanır.
Tedavi
Yabancı aksan sendromu korkulacağı kadar tehlikeli değildir. Bu rahatsızlıkla beraber yapılan taramalar beyinde tümör veya lezyon, bunama veya ciddi bir tıbbi duruma karşı uyarıda bulunabilir. Bu nedenle uzmanlar tarafından gerçekleştirilen tedavi, yabancı aksan sendromunun nedenini net olarak tespit etmeye odaklanacaktır. Uzmanlar, belirli beyin büyümeleri veya ameliyat gibi durumlar için ilaç reçete edebilir. Psikiyatrik bir neden olduğunda ise tedavi, ilaç veya her ikisini birden önerilebilir. İlaçlar semptomları kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Çoğu vakada uzmanlar, sendroma sahip bireyin normal alışkanlıklarını yeniden kazanmasına destek olmak için konuşma terapisi tavsiye eder. Yabancı aksan sendromunun nedeni tam olarak bilinemediği için bu tür vakalarda konuşma terapisi önemli bir tedavi seçeneği kabul edilir.
Sendroma dair görülen vakalar
Yabancı aksan sendromunun çok nadir görüldüğünden söz etmiştik. 2018 yılında dünya çapında gerçekleştirilen bir analize göre bu hastalığa sahip kişi sayısının 80’in altında olduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle doktorlar genellikle bu semptomla kliniğe başvuran vakaları inceledikten sonra sonuçları hemen dünyayla paylaşıyor. Geçmiş tarihlerde yayınlanmış bazı vakalara birlikte göz atalım. Bu sendroma ait ilk vakalardan biri, İkinci Dünya Savaşı sırasında şarapnel ile vurulan Norveçli bir kadını anlatıyor. Hastanın, beyin hasarı nedeniyle geliştirdiği Alman aksanı, insanların onu dışlamasına neden olmuş.
2016 yılına dair başka bir vaka raporu ise şizofreni sonrasında aksanı değişen bir kadından bahsediyor. 34 yaşındaki Afrikalı Amerikalı bir kadının hikayesi oldukça ilginç. Amerikalı kadın İngiltere’de hiç yaşamamış olmasına rağmen, acil servise İngiliz aksanıyla giriş yapıyor. Acil servise gelmeden önce aylarca çok büyük mali ve duygusal sıkıntılarla karşılaşmış olduğu öğreniliyor. Bu da hastalığı tetikleyen durumlardan biri.
2018 tarihli bir vaka raporuna göre, 65 yaşında İspanyolca konuşan multipl sklerozlu (MS) bir kadın, İngilizce aksanıyla İspanyolca konuşmaya başlar. MS, sinirleri kaplayan miyelini yok eder ve sinyal gönderme yeteneklerini bozar. Beyinde yaşanan hasar sonucu sendrom kendini gösterir.
Bir başka ilginç vaka ile listemizi tamamlıyoruz. 2011 Ulusal Halk Radyosu hikayesine göre, Amerikan İngilizcesi konuşan bir kadın, diş ameliyatının ardından yabancı bir aksan geliştirir. Hikayeye göre bu aksan, hem İrlandalı hem de İngiliz gibi görünen bir aksan olarak tanımlanıyor. Sendromu yaşayan kadın, ameliyattan uyanır uyanmaz aksanının geliştiğini ifade ediyor. Üstelik bu değişiklik, ağzındaki şişlik iyileştikten ve ameliyattan kurtulduktan sonra dahi devam ediyor. Yabancı aksan sendromuna dair dünya çapında birçok hikaye var. Ancak hepsinin ortak noktası aynı: Bir sabah uyandığınızda bambaşka bir aksan ile konuşmaya başlamak.
İlginizi çekebilir:
Nadir Görülen Korkunç Psikolojik Rahatsızlık: Fregoli Sendromu Nedir?
