Bayramlar, Müslüman dünyası için oldukça önemli ve kutsal günler. Ramazan Bayramı, oruç ibadeti ile geçirilen bir ayın sona ermesi ve bayram namazının kılınması ile başlıyor. Ramazan Bayramı, pek çok ülkedeki Müslümanlar için ortak anlamlara sahip. Ayrıca, bayram pek ülkede benzer şekillerde kutlanıyor. Örneğin çoğu zaman aile ve akraba ziyaretleri veya aralarında dargınlık bulunan insanların bir araya gelmeleri için bir vesile olarak görülüyor. Veya “sahur davulcuları” farklı şekillerde de olsa insanları “sahura kaldırıyorlar.” Öte yandan, Ramazan ayını ve bayram kutlamalarını oldukça ilginç geleneklere göre geçiren ülkeler de var! İşte, dünyanın dört bir yanından farklı bayram gelenekleri…
1. Mısır
Mısır’daki Müslümanlar, Ramazan Bayramı’nı “fanus” adı verilen fenerler ve renkli kâğıtlardan yapılan süsler ile karşılıyorlar. Ramazan ayından bayramın sonuna kadar sokaklar, evlerin balkonları ve dükkânların vitrinleri gibi pek çok yer, bu fenerlerle bezeniyor. “Ramazan lambası” veya “Ramazan feneri” olarak isimlendirilen bu geleneğin kökenleri oldukça eski tarihlere, “Fatımilere” kadar uzanıyor. Bu “fenerler” Mısır’da Ramazan Bayramı’nın en önemli geleneği olarak yüzyıllardır devam ediyor…
2. Yemen
Yemen’deki en önemli bayram geleneklerinden bir tanesi, erkeklerin gözlerine “sürme çekmesi.” İslam peygamberi Hz. Muhammed’in Ramazan ayında gözlerine sürme çekmesi üzerine, bu gelenek Yemenli erkekler tarafından yüzlerce yıldır devam ettiriliyor. Sürme geleneği sebebiyle Ramazan ayı boyunca, özellikle cami avlularında pek çok “sürmeci” ortaya çıkıyor.
Yemen’de ve bayram boyunca sürdürülen bir diğer önemli gelenek ise “ev boyamak.” Evlerini boyama imkânı bulamayan dar gelirli Yemenliler ise evlerinin duvarlarını yıkıyorlar… Ayrıca Yemen’deki Ramazan ayına özgü başka bir geleneğe göre insanlar, camilere yeni halılar bağışlıyorlar…
3. Endonezya
Endonezya, Müslüman nüfusun en yüksek olduğu ülke. Bu sebeple, Endonezya’da dini bayramlara dair pek çok gelenek bulunuyor. Bu geleneklerden bir tanesi ise oldukça tanıdık! “Wayang Golek” adı verilen gelenek, “Hacivat- Karagöz” oyununa bir hayli benziyor! “Wayang Golek’in” kökenleri Orta Çağ’a kadar uzanıyor. Bu geleneksel “kukla tiyatrosu” Endonezya’da Ramazan Bayramı’nın en renkli eğlenceleri arasında yer alıyor.
Endonezya’daki bir başka Ramazan geleneği ise “Padusan.” Özellikle Orta Java ve Yogyakarta bölgelerinde halen sürdürülüyor. Bu geleneğe göre Endonezyalı Müslümanlar, Ramazan ayında nehirlerde ve göllerde yıkanıyorlar. Böylece, hem madden hem de manen temizlendiklerine ve Allah’a yaklaştıklarına inanıyorlar.
4. Pakistan
Pakistan, Ramazan Bayramı’nı en coşkulu kutlayan ülkelerden. Pakistan’da Ramazan ayında camiler özenle süsleniyor ve Ramazan Bayramı’na kadar camilerde iftarlar düzenleniyor. Öte yandan bayramdan bir gün önce gerçekleştirilen “Chaand Rat” geleneğine göre, açık alanlarda büyük ve kalabalık iftar sofraları kuruluyor! Bu sofralardaki en önemli lezzet ise, “Celibi” isimli geleneksel bir tatlı. Ayrıca, “Chaand Rat” zamanında, kadınlar yaklaşan bayram için ellerine “Mehndi” isimli bir tür kına ile çeşitli desenler çiziyorlar…
5. Kırgızistan
Diğer Müslüman ülkelerde olduğu gibi, Kırgızistan’da kadim bir bayram geleneği bulunuyor. “Ca Ramazan” ismindeki geleneğe göre çocuklar ve gençler Ramazan Bayramı’nda kapı kapı dolaşarak çeşitli dualar ediyorlar. Ayrıca yanlarında getirdikleri geleneksel müzik aletleri ile maniler söylüyorlar. Daha sonra, ev halkı çocuklara ve gençlere ikramlarda bulunuyor.
6. Nijerya
Nijerya’daki Müslümanların çoğu ülkenin kuzeyinde bulunan Kano eyaletinde yaşıyor. Bu sebeple bayram kutlamaları yoğun olarak bu eyalette gerçekleştiriliyor. Ancak Nijerya’daki bayram kutlamaları, ülkenin kuzeyi ile sınırlı kalsa da köklü bir geçmişe sahip! Nijeryalı Müslümanlar, Ramazan Bayramı’nı 600 yıllık “Hawan Daushe” geleneği ile kutluyorlar! “Hawan Daushe,” at biniciliği anlamına geliyor. Bu geleneğe göre Müslüman toplulukların şefleri, gösterişli kıyafetleri ve bayram için özel olarak süslenmiş atları ile şehirde dolaşarak halkın bayramını kutluyorlar. Ayrıca şeflerin yanlarında bulunan müzisyenlerin ve dansçıların gösterileri, bayram kutlamalarını oldukça “renkli” bir hale getiriyorlar…
7. Güney Afrika
Güney Afrika’da bayram, “Maan Kyker” ismi verilen “ay gözlemcilerinin” ramazanın bitişini haber veren “yeni ayı” görmeleri ile başlıyor. Bu eski geleneği hâlen sürdüren Güney Afrikalı Müslümanlar, ülkenin farklı yerlerinden başkent Cape Town’a geliyorlar. Şehirdeki tepelerde toplanan kalabalık, “ay gözlemcileri” ile beraber yeni ayın doğmasını bekliyorlar. Yeni ayın doğması “Maan Kykeler” tarafından “resmi” olarak ilan edildikten sonra, bayram kutlamaları başlıyor…
Bonus: Türkiye
Ramazan Bayramı, ülkemiz için de oldukça önemli bir gün. Ülkemizdeki bayram hazırlığı, bayramdan önceki “arife” gününde mezarlık ziyaretleri ile başlıyor. Bayram namazının ardından ailecek yapılan kahvaltılarla ve akraba ziyaretleri ile bayram kutlamaları devam ediyor. Günlerce öncesinden büyük bir hevesle “bayramlıklarını” bekleyen çocuklar, yeni kıyafetleri ile şeker toplamaya çıkıyorlar. Bayramdan önce özenle hazırlanan tatlılar, gün boyu eve gelen misafirlere ikram ediliyor. Yıllardan beri Türkiye’de bayram; aile, akraba ve arkadaşlar tarafından “beraberce” kutlanan sıcak ve “samimi” bir gün olmaya devam ediyor…
