İki insanın birbirine en yakın olduğu anlardan biridir öpüşme… Bu özel anın üzerine bi’ dünya şarkı yazılmış, şiirler okunmuştur… Öpüşme kimileri için ilham kaynağıdır; kimileri için sevgi, kimileri için ise özlem demektir. Peki herkes için anlamı değişen bu eylemin evrimsel tarihimiz içerisindeki yeri nedir? Neden öpüşürüz? Gelin, evrimsel açıdan öpüşmenin tarihçesi konusunu masaya yatıralım😘
1. Öpüşme, evrensel ve sadece insana ait olan bir davranış değildir. Dolayısıyla öpüşmenin içgüdülerimizle yaptığımız bir davranıştan ziyade kültürel bir temele sahip olduğunu söyleyebiliriz
2. Dünyada insan topluluklarının yaklaşık yarısı dudaktan dudağa öpüşüyor. Diğer yarısı ise bu davranışı, aynı kaba tükürüp yemek kadar iğrenç bir eylem olarak görüyor
Bu noktada “diğer yarısı” dediğimiz toplulukların daha çok kıyıda köşede kalmış, primitif (ilkel) topluluklar olduğunu söyleyelim.
3. Öpüşmenin öperek beslemekten geldiğini öne süren bazı teoriler vardır. Nitekim, bazı kültürlerde anneler, yavrularını çiğnenmiş besini ağızdan ağıza aktararak beslerler
Fakat yine de, bazı modern yerel kültürlerde öperek besleme devam etse bile sosyal olarak öpüşme uygulanmaz.
4. Öte yandan öpüşmenin kültürde ön bir “hazırlık davranışı” olarak yer aldığını belirtebiliriz
Özellikle erotik öpüşme, cinsel birleşmenin habercisi veya alternatifi niteliğindedir.
5. Öpüşmenin sadece insanlara has bir davranış olduğunu söyleyemeyiz. Bonobo maymunlarından tutun da kedilere, hatta böceklere kadar birçok hayvanın birbirini yaladığını, burnunu sürttüğünü görürüz
Örneğin kediler ve köpekler birbirlerini ya da başka hayvanları yalar, burunlarını sürter. Böcekler ve salyangozlar ise duyargalarını hareket ettirerek birbirine temas eder.
Bu davranışlar için direkt “öpüşme” demek doğru olmayabilir. Genelde hayvanlar birbirini temizlemek, koklamak için bu davranışları yapar. Ancak yine de güvenmedikleri ve bağlanmadıkları hayvanlara bunu yapmazlar.
6. İnsanlar arasındaki öpüşmenin tarihi ile ilgili birçok kaynak vardır. Örneğin 2. yüzyıla dayanan eski Hint metni Kama Sutra’da bu konu kendisine yer bulmuştur. Hatta bazı bilim insanları, Yunanlıların erotik öpüşmeyi Büyük İskender’in Hindistan’ı işgal etmesi sonucu Hintlilerden öğrendiklerini söylemektedir
7. Ayrıca M.Ö. 9. yüzyıla ait olan İlyada Destanı’nda Kral Priamos’un oğlunun cesedini almak için yalvararak Akhilleus’un elini öptüğünü biliyoruz;
“Saygı göster tanrılara Akhilleus, bana da acı, ne olur kendi babanı getir aklına, ben daha acınacak durumdayım ondan, yeryüzünde hiçbir ölümlü katlanmadı benim katlandığıma, oğlumu öldürenin eline uzatıyorum yalvaran dudaklarımı.“
8. Tarihçi Herodot’un M.Ö. 5. yüzyıla dayanan kitabında ise; İranlıların eşit seviyedeki erkekleri ağızlarından, daha düşük seviyede olanları ise yanaklarından öperek selamladıkları yazar
9. Hatta bu kitapta, Mısırlıların inek etini kutsal kabul ettikleri ve bu yüzden inek eti yiyen Yunanlıların ağzını öptüğü bilgisi de yer almaktadır
Öpüşme Eski Ahit’te ise, Yakup’un Esav’ın kılığına girip kör İshak’ı öpmesi ve abisinin yerine kutsanması olayı ile geçer.
10. Romalılar’da öpüşme şekilleri ise bazen politik bazen sosyal amaçlar taşıyordu. Ancak ne amaçla olursa olsun, Roma’da öpüşme daha da yaygınlaşmıştı
Romalılar sevgilileri dışında aile bireylerini, arkadaşlarını ve yöneticilerini bile öperlerdi. Ayrıca Romalılar’da vatandaşların statüsü, imparatoru vücudunun neresinden öpeceğini belirliyordu.
11. Romalılarda öpüşme şekilleri şöyleydi;
- Osculum: El ve yanaktan öpmek
- Basium: Dudaktan öpmek
- Savolium: Tutkulu ve derin bir şekide öpmek
12. Günümüzde çiftlerin kalabalık bir topluluk önünde öpüşerek evlenmesi de Romalılar’dan kalma bir harekettir
13. Ancak Roma İmparatorluğu’nun çökmesi ve Hristiyanlığın yükselmesi sonucunda öpüşme de değişmiştir
14. Hatta Roma’nın çökmesinden sonra, bin yılı aşkın bir süre boyunca romantik öpüşme görülmedi. Ta ki 11. yüzyıldaki yeniden ortaya çıkan saray aşklarına kadar… Mesela, Romeo ve Juliet, bunun en iyi örneğidir💏
15. İlk Hristiyanlar ise, öpüşmenin ruh transferi ile ilgisi olduğunu düşünürlerdi ve birbirlerini “kutsal öpücük” ile selamlardı
Öpüşme, sosyal yaşamda ise sınıfı ve sosyal düzeni kuvvetlendirme işlevine sahipti. Mesela vatandaşlar kralın giysisini veya Papa’nın ayakkabılarını, yüzüğünü öperlerdi
16. Peki tarih boyunca var olan bu eylemi neden gerçekleştiriyoruz? Neden dudaktan öpüşüyoruz? Üstelik, 10 saniyelik öpüşmeyle 80 milyon bakteri bir ağızdan ötekine geçiyorken…🦠 Bilim dünyasında bu konu, henüz netlik kazanmasa da, bazı olasılıklardan söz edebiliriz
17. Örneğin duyusal beyinde dudak ve dil için ayrılan alan, kol ve dirsek gibi alanlardan daha fazladır. Bu da, beynin dudak ve dile daha fazla nöral doku ataması ve taktil hassasiyetinin (deri ile temas eden nesnelerin küçük ayrıntılarını vb anlama yeteneği) artması demektir
Ancak duyusal beyin, kol ve dirsek gibi organlara daha az nöral doku atamaktadır. Bu yüzden bu organlara karşı taktil hassasiyeti daha düşüktür.
18. Bunu ufak bir deneyle açıklayabiliriz. Örneğin üst dudağınızı alt dişlerinizde gezdirdiğinizde dişlerinizin kıvrımlarını daha iyi anlarsınız. Ancak aynı işlemi ön kolunuz üzerinde denediğiniz zaman alt dişlerinizin kıvrımlarını, şeklini net olarak ifade etmeniz zorlaşacaktır
19. Dolayısıyla dudaktan dudağa öpüşmek, iki kişinin beyin dokularının önemli bir bölümünün bir araya gelmesi anlamına geliyor. Bu da aslında, beyinden beyine “samimiyetin kurulması” anlamına geliyor 🧠
20. Öte yandan duyusal beyin için anlattıklarımız motor beyin için de geçerlidir. Kaslarımızın hareket etmesinden sorumlu olan motor beyin, yine dudak ve dile daha fazla motor korteks alanı atamıştır. Bu yüzden dilimizle daha incelikli hareketler yapabiliyorken sırtımızla yapamıyoruz
21. Bu da öpüşmenin dil ve dudak ile yapılmasını kolay hale getiriyor. Böylece motor beynin katkılarıyla dudaktan dudağa öpüşerek başka bir beyni de uyarabiliyoruz
22. Öte yandan, Rafael Wlodarski ve Profesör Robin Dunbar’ın 900’den fazla yetişkinle yaptığı bir ankette, katılımcıların öpüşmenin önemi hakkındaki sorulara verdiği cevaplar genelde 3 ana başlığa ayrılıyor:
- Eşimiz olacak kişinin genetik kalitesini tanımamızı sağlıyor.
- Uyarılmayı artırıyor.
- İlişkinin birlikte yürütülmesine fayda sağlıyor.
23. Ayrıca anketin sonuçlarına göre öpüşmek, potansiyel seks partnerimizi belirlememize yardımcı oluyor.☝️ Örneğin öpüşerek tat ve koku aracılığıyla, o kişi hakkında uyumluluk açısından biyolojik ipuçları topluyoruz; genetik olarak uygun olup olmadığını ve genel sağlığını bilinçaltımızda değerlendirebiliyoruz
24. Öte yandan öpüşmenin uzun süreli ilişkileri güçlü tutma şeklinde bir işlevi de var
Yeni araştırmalara göre, öpüşmek uzun süreli bir ilişkide kadınlar için önemli bir rol oynuyor. Çünkü ilişkideki duygusal yakınlığı ve çiftler arasındaki bağlılığı güçlendiriyor. Ancak eski araştırmalar, rastgele veya kısa dönem ilişkiler yaşayan kadınların ve erkeklerin öpüşmeye daha büyük bir önem verdiğine işaret ediyordu.
BONUS: Öpüşmek hakkında daha çok bilgi almak istiyorsanız şu yazımızı okuyabilirsiniz➡️ Öpüşmek Hakkında Büyük İhtimalle Bilmediğiniz Ama Bilmenizde Fayda Olan 12 Mucuk Mucuk Bilgi
Kaynak: 1
