Bildiğiniz üzere II. Dünya Savaşı esnasında Google Haritalar yoktu. Bu dönemin gezginleri ve pilotları için rota kılavuzu gökyüzüydü. Bu nedenle telsizlerin bozulması ve kötü hava koşulları pilotlara zorlu zamanlar yaşatıyordu. Ancak öyle biri vardı ki… Bu kişi, zorlu durumlarda resmen hayat kurtarıyordu. Mary Tornich Janislawski isimli bir kadın, dönemin pilotlarının adeta kahramanıydı. Çünkü Mary, pilotlara zorlu koşullar altında yollarını nasıl bulabileceklerini öğretiyordu. Bu rehberlik, binlerce hayatın kurtarılmasına neden oldu. Bu kadın, askerlerin kahramanıydı ama aynı zamanda modern navigasyon teknolojisine yön veren önemli bir isimdi. Gelin onu daha yakından tanıyalım.
Mary Tornich Janislawski, İtalyan ve Yugoslav göçmeni ailenin kızı olarak dünyaya geldi
Havacılığa olan ilgisi çocukluk dönemine kadar uzanıyordu. 20’li yaşlarında California Üniversitesi’ne girmek için şeker fabrikasında çalıştı. Astronomi alanında onur belgesiyle mezun oldu. Amerika’nın II. Dünya Savaşı’na katılmasıyla bu alanda büyük hizmetler verdi.
Navigasyon rehberliğinde uçuş 1930’lu yılların ortalarında kaptan Philip Van Horn Weems tarafından keşfedilmişti. Janislawski’yi himayesine alan Weems, onu başarılı bir öğrenci olarak görüyordu. İlerleyen zamanlarda Janislawski, Weems System of Navigation Inc’in ortağı olmuştu.
1940’ta New York Times onu, “Amerika’nın en gözde kadın hava seyrüsefer öğretmeni” olarak ilan etti. Öyle ki öğrencileri arasında II. Dünya Savaşı esnasında Tokyo’ya yapılan saldırıda yönünü şaşıran bir general de vardı. Janislawski’nin eğitimleri sayesinde bu isimler ve ismi bilinmeyen binlerce asker kurtuldu.
Mary Janislawski modern navigasyonun kuruculuğunu üstlenen Navigasyon Enstitüsü’nün de onursal üyesiydi. Enstitü dahilinde navigasyon çalışmalarına devam eden Janislawski, bu yeni bilimin gelişmesinde büyük rol oynadı.
II. Dünya Savaşı’nda askeri öğrencileri navigasyon alanında yetiştirdi
1941 yılının Aralık ayında Pearl Harbor bombalandığında ABD resmi olarak savaşa girmişti. Janislawski bu sırada Stanford Üniversitesi’nde ders vermekteydi. Öğrencilerine ders anlatırken sekstant ve iletki kullanarak derslerin oldukça eğlenceli geçmesini sağlıyordu. Bu dersler öylesine ilgi çekici ve açık bir anlatıma sahipti ki sadece çok az öğrenci bu dersten kalabilmişti.
Janislawski, savaş sırasında 4000 öğrenciye California’da yer alan King City havaalanında konum çizme dersi verdi. Verilen bu dersler öğrencilerin havada kendi konumlarını çizme becerisi geliştirmesine yardımcı oldu.
Janislawski, birçok kadın acil servis çalışanını Alameda Deniz Hava Üssü’nde göksel navigasyon üzerine eğitti. Amerikan donanması için çeşitli bilgilendirici el ilanları hazırladı. Böylece hem ordu hem de hizmet birimlerinin navigasyon anlamında bilgilenmesini sağladı. 1950’li yıllarda Transoceans Airlines ve Pan Amerika World Airways ile anlaşmalar imzaladı. Bu anlaşmaların içeriği Pasifik Okyanusu’nda yer alan rotaların haritalanmasını sağlamaktı. Böylece Janislawski dünya havacılık kurumları içerisinde navigasyon üstadı olarak ün saldı.
Apollo 11’in mürettebatındaki astronotlara ay haritası çıkardı
Kariyerinin son aşamasına geldiğinde Janislawski, Apollo mürettebatının işini oldukça kolaylaştırdı. Ay yüzeyinde gezinmelerine yardımcı olmak için bazı haritalar hazırladı. Böylece yer ve yön bilgisi dahilinde bir gezinti mümkün olabilmişti. İlk olarak göksel navigasyon verilerini Ay üzerinde değerlendirdi. Bunun ardından ızgara haritaları ismi verilen haritalar ile astronotların işini kolaylaştırdı. Bu sayede astronotlar hem ay yüzeyinde hem de yörüngesinde yönlerini daha rahat bir şekilde buldular.
90 yaşında hayatını kaybeden Janislawski, ölümünden sonra Amerikan hükümeti tarafından onurlandırıldı. Navigasyon Enstitüsü’nün ilk kadın üyesi olarak isimlendirildi. Daha sonra San Francisco Denizcilik Araştırma Merkezi, Janislawski’yi temsilen pirinçten oymalı figürler yaptı. Böylece Janislawski ölümünün ardından navigasyon teknolojisinin en önde gelen isimleri arasına girdi.
1999 yılında Janislawski’nin ölümünden sonra ABD Hava Kuvvetleri pilotu “Ernie” Ford Janislawski’nin kızına mektup yazdı. Bu bir taziye mektubuydu. Mektupla özetle Janislawski’nin kahraman bir rehber olduğu ve hem dünyada hem de uzayda eşsiz hizmetler gerçekleştirdiği yazıyordu. Mektubu sonlandırırken Janislawski’nin geride kalan kızına “Annenin her zaman söylediği gibi, uçmaya devam et” diyerek sonlandırmıştı.
İlginizi çekebilir: Gökyüzünde Kaybolan Efsanevi Kadın Pilot Amelia Earhart’ın İlginç Yaşam Öyküsü
Kaynak: 1
