Seks, şiddet ve sarhoşluk… Lupercalia yüzyıllar boyunca kutlanan ve Hristiyanlığın yükselişine kadar hayatta kalan büyük bir Roma festivaliydi. Romalılar bu festivali kutlayarak kötü ruhları kovup şehri temizlemeyi ve böylelikle sağlık ve bereketi arttırmayı hedeflerlerdi. Peki Antik Roma festivalinin arkasındaki gerçek hikaye nedir? Bu festivalin Sevgililer Günü ile olan ilişkisi nedir? İşte Lupercalia hakkında şaşırtıcı ve ilgi çekici bilgiler.
1. Lupercalia kurban ayinleri ile başlardı
Festival, 15 Şubat’ta Lupercal’e (Romulus ve Remus’un emzirildiği efsanevi bölge) gidip bir köpek ve bir keçi kurban edilerek başladı. Bilim adamı Keith Hopkins’e göre, bu kendi başına alışılmadık bir durumdu. Çünkü en çok kurban edilen hayvanlar domuzlar, koyunlar ve boğalardı.
2. Lupercalia festivalinin menüsünde kırbaçlar da vardı
Kan ve yün heyecanından sonra Lupercalia’da en çok ilgisi çeken şey koşuculardı. Kurban edilen keçinin derisi, sporcular tarafından giyilmek üzere kayışlar ve kuşaklar halinde kesildi. Sonra iki takım koşucu, şehrin sokaklarında yollarına çıkanları kırbaçlayarak ilerlerdi. Bazı rivayetlere göre kadınlar, doğurganlık getirdiği ve doğum sürecini kolaylaştırdığını düşündükleri için kırbaçlanmaya gönüllü olurlardı. Ancak yıllar geçtikçe işler değişti. 3. yüzyılda bu ritüele gönüllü olan kişi sayısı çok azdı. Hopkins, bir Lupercalia kutlamasının yer aldığı bir mozaiğin üzerinde gördüklerini anlattı: “Çıplak bir kadının yüzünü zorla yukarı doğru tutan iki adam vardı. Ayrıca yarı çıplak üçüncü bir adam kadının bacaklarını kırbaçlıyordu. Erkeklerin sarhoş nezaketine dayak yiyen kadının bariz acısı eşlik ediyor.”
3. Festivalde çıplaklığın olup olmadığı hala tartışılıyor
Lupercalia hakkında uzun süredir devam eden tartışmalardan biri de çıplaklığın derecesidir. Festivalde çıplaklığın olduğuna dair kesin referanslar vardır. Ancak bu herkesin tamamen çıplak olduğu anlamına gelmiyor. Muhtemelen keçi derisi peştamal giyen koşuculara atıfta bulunarak, “kişinin ana giysisinin çıkarılması” anlamına gelebilir. Ancak diğer yazarlar, festivallerin bir parçası olarak çıplaklıktan açıkça bahsetti. Fakat bu konu hala tartışılıyor.
4. Lupercalia festivalinin tam olarak kimi veya neyi kutladığı belli değil
MÖ 1. yüzyıl bilgini Marcus Terentius Varro’ya göre, bu festivale Lupercalia denmesinin nedeni kurban ayinlerinin Lupercal’de yapılmasıdır. Bu inanılmaz derecede yardımcı olmayan döngüsel tanım, festivalin gerçekte kimin veya neyi kutladığı konusunda yüzyıllarca süren tartışmalara yol açtı.
Ovid, bunun Faunus (bir Roma pastoral tanrısı) için olduğunu öne sürdü. Livy, onun Inuus (bereket tanrısı) olduğunu söyledi. Ayrıca Varro, Luperca adında bir kurt tanrıçası olduğunu belirtti. Geleneksel olarak festivaldeki iki koşucu grubu, bir kurt tarafından emzirilen Roma’nın mitolojik kurucuları Romulus ve Remus ile ilgiliydi. Ancak kafa karıştırıcı bir şekilde Livy, Lupercalia’yı kutlarken ikizlerin haydutlar tarafından pusuya düşürüldüğünü söylüyor. Bununla birlikte bazı bilim adamlarının festivalin Romulus ve Remus’tan önce olduğunu öne sürdüğünü belirtiyor.
Güney Afrikalı bilim adamı P.M.W. Tennant, festival ile ilgili tartışılan konuları inceledi. Daha sonra ortaya atılan fikirlerin tamamen varsayımsal olduğunu söyledi.
5. Lupercalia festivalinde Julius Caesar’a taç teklif edildi
Bugün Lupercalia, muhtemelen MÖ 15 Şubat 44’te olanlarla ünlüdür. O gün “çıplak, parfümlü ve sarhoş” olan Mark Antony koşuculardan biriydi. Julius Caesar ise tahttan izliyordu. Antony bir tür taç veya kafa bandı ile Julius Caesar’ın yanına gitti. Daha sonra onu Caesar’a vermeye ve onu kral ilan etmeye çalıştı.
Kalabalığın bu eyleme ilk tepkisi ılımlıydı. Ancak Sezar tacı reddettiğinde alkışlamaya başladılar. Antonius tekrar denedi ve Caesar yine reddedince kalabalık patladı. Caesar, tacın Jüpiter Tapınağı’na götürülmesini emretti. Çünkü Jüpiter, Roma’nın tek kralıydı. Bu olayın amacı tartışıldı. Bazıları Antonius’un Caesar’ı övmek ya da onu utandırmak için bunu kendi başına yaptığını öne sürerken, diğerleri ise bunun, halkın o zamanlar bir kralı kabul edip etmeyeceklerini denemek için yapıldığını düşünüyor. Her iki durumda da bu Caesar için pek işe yaramadı. Çünkü bir ay sonra suikasta kurban gitti.
Kızgın Tanrılar, Suikastler, Gıda Zehirlenmesi: Roma İmparatorları ve Beklenmedik Ölümleri
6. Geçmişte bir papa, Antik Roma festivalini eleştirmişti
Lupercalia’nın en dikkat çekici özelliklerinden bir diğeri de ne kadar uzun süre hayatta kaldığıdır. Bunu nereden mi biliyoruz? MS 494 yıllarında Papa Gelasius, Lupercalia’ya Hristiyan katılımını eleştiren bir mektup yazdı. Eski günlerde soyluların yanlış olsa bile festivalin geleneklerini uygulamaya çok istekli olduklarını yorumladı. Gelasius festival hakkında şunları söylemişti: “Kendi utangaçlığınızın size Lupercalia’nın bir kurtuluş ve hiçbir bilge insanın yüzünü kızartmayacağı ilahiyat kültü değil, bir kamu suçu olduğunu öğretmesi gerekir. Aksine Lupercalia, zihninizin kendi aleyhine tanıklık ederek yerine getirmek için kızardığı bir ahlaksızlık aracıdır.”
7. Çeşitli teoriler olmasına rağmen Lupercalia festivalinin Sevgililer Günü ile bir ilgisi yok
Pek çok popüler kültür web sitesi ve kitabı, Papa Gelasius’un Lupercalia’yı 14 Şubat’ta bayram gününü kutlayan Aziz Valentine’a adanmış bir festivalle değiştirdiğini bildirmektedir.
Çoğu Orta Çağ tarihçisi, Papa Gelasius’un Lupercalia’yı herhangi bir festivalle değiştirdiğine dair hiçbir kanıt olmadığı konusunda hemfikirdir. Akademisyen Jack Oruch “Gelasius hiçbir noktada uzlaşmadan veya herhangi bir pagan geleneğini uyarlamaktan bahsetmiyor.” diyor. Bu arada, Lupercalia’nın kızların, erkeklerin bir kutudan çıkardıkları bir kağıda isimlerini yazdıklarına dair popüler efsaneler muhtemelen 18. yüzyılda ortaya çıkmıştır.
Ana akım tarihçilerin çoğu bunun yerine Sevgililer Günü ve romantizmin yalnızca 14. yüzyılın sonlarında ve özellikle Geoffrey Chaucer şiirinden dolayı birbiriyle ilişkilendirildiğini öne sürüyor.
8. Sevgililer Günü 14 Şubat’ta olmayabilir
Chaucer’in şiirinde, “Çünkü bu, Aziz Valentine’ın günüydü. Her kuş oraya eşini seçmek için geldi.” yazıyordu. Ancak bazı tarihçiler, 14 Şubat’ın İngiltere’de hala çok soğuk olduğunu ve iyi bir kuş çiftleşme mevsimi olma ihtimalinin düşük olduğunu belirttiler. 1980’lerde UCLA’dan Andy Kelly liderliğindeki bazı tarihçiler, Chaucer’in bahsettiği “Valentine”ın, 2 veya 3 Mayıs’ta gerçekleşen Cenova’daki Aziz Valentine Günü olduğunu öne sürmeye başladılar. Bu konu oldukça önemli. Çünkü Kral II. Richard ve Bohemya’dan Anne, evlilik anlaşmalarını 2 Mayıs’ta imzaladılar. Yani Chaucer, günü Mayıs ayında doğru bir güne denk gelen rastgele bir azizi seçerek Valentine’ı seçmiş olabilir.
Diğer bilim adamları, Şubat ayında Lupercalia gibi doğurganlık ayinlerine ve festivallerine birçok atıfta bulunulduğunu söylediler. Ayrıca Chaucer’in daha ünlü Roma Aziz Valentine Günü ve 14 Şubat’ı tartışıyor olabileceğini belirterek itiraz ettiler. Berkeley, Kaliforniya Üniversitesi’nden Profesör Steven Justice, “Chaucer’in, Aziz Valentine hakkındaki görüşleri üzerine ne bir fikir birliği ne de devam eden tartışmalar var. Çünkü bunu kesin olarak kanıtlayan şeyler yok.” dedi.
Ancak çok net olan bir şey var: Bugün, ister Şubat’ta Lupercalia veya Roma’nın Aziz Valentine’ı, ister Mayıs’ta Cenova’daki Aziz Valentine’ı kutlayın. En iyisi keçileri kurban etmemek ve sokaklarda çıplak koşmak olacaktır. 🙂
Kaynak: 1
