İnsan psikolojisi oldukça karmaşık. Yaşanan olaylar, kişilerin psikolojisini olumlu ya da olumsuz etkileyebiliyor, travma yaratabiliyor, bazı psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebiliyor ya da sendromlara neden olabiliyor. Psikolojide karşımıza çıkan birçok durum olsa da, her sendrom literatürde “hastalık” olarak tanımlanmıyor. Öte yandan psikolojide “hazırlama etkisi” adı altında da bazı sendromlar bulunuyor. Hazırlama etkisi ise, bir uyarıcıya daha önce maruz kalmanın, daha sonra o uyarıcıyla ilgili bellek süreçlerini kolaylaştırması olarak tanımlanıyor. Bu durum bilinçli bir farkındalık olmadan gerçekleşiyor. Psikolojide karşımıza çıkan hazırlama etkilerinden biri de “Lady Macbeth Etkisi”. Lady Macbeth sendromu ya da etkisi nedir? Gelin daha yakından bakalım.
Dünyada pek çok kişi psikolojik rahatsızlıklarla savaşıyor. Bu rahatsızlıklardan bazıları son derece ciddi sonuçlara neden olurken, bazıları ise psikoterapi ve bazı ilaçlar yardımıyla tedavi edilebiliyor
Rahatsızlıkların yanı sıra literatürde hastalık olarak yer almayan ancak kişinin psikolojisini son derece kötü etkileyen sendromlar ya da etkiler de var. Bunlardan biri de Lady Macbeth etkisi veya sendromu
Bildiğiniz gibi Lady Macbeth, Shakespear’in “Macbeth” oyunundan bir karakter. Lady Macbeth, oyunda kralı öldürmek için bir plan yapıyor ve ardından günahlarından arınmak umduyla “kanlı” olarak gördüğü ellerini defalarca yıkıyor
Aslında Lady Macbeth, fiziksel temizliğin ahlaki saflığın yerini alabileceğini düşünüyor. Macbeth Etkisi de tam olarak bu anlama geliyor
Lady Macbeth etkisi, yanlış bir şey yapan kişilerin vicdanlarını boşaltmak için elleri veya bedenlerini yıkama ihtiyacı hissettikleri psikolojik bir durum
Bu durumdaki kişiler fiziksel olarak kendilerini temizlediklerinde, bu yanlış durumdan kurtulacaklarını düşünüyorlar. Bu yıkama ihtiyacı ise takıntılı davranışlara ya da sanrılara neden olabiliyor
Aslında bedensel temizlik ile ahlaki saflık arasındaki bağlantı, dünya kültürlerinde açıkça görülüyor. Dünya üzerindeki neredeyse tüm dinlerde, fiziksel temizlik kültürü var. Hristiyanlar ve Sihler (Sihizm’e inananlar) vaftiz yoluyla günahlarını temizlerken, Müslümanlar ise abdest yoluyla bedenlerini temizleyerek ibadete hazırlanıyorlar
Bu durumla ilgili bilim insanları tarafından bir deney yapıldı. Toronto Üniversitesi’nden Chen-Bo Zhong ve Northwestern Üniversitesi’nden Katie Liljenquist, bir dizi psikolojik deneyde “lekesiz eller” ve “lekesiz kalpler” arasındaki güçlü bağlantıları ortaya çıkardı
İki grup insandan geçmişlerinden iyi veya kötü bir eylemi hatırlamaları istendi. Daha sonra gönüllüler, eksik harfleri üç eksik kelimeyle doldurarak basit bir kelime bulmacası çözdüler. Dikkat çekici bir şekilde, etik olmayan eylemleri hatırlayanlar, duş, yıkama ve sabun gibi temizlik ile ilgili kelimeleri; bulmacada uygun olabilecek diğer kelimelerin aksine yüzde 60 daha sık düşündüler. Etik eylemleri hatırlayanlar ise böyle bir tercih göstermediler.
