İnsanlık, antik uygarlıklardan bu yana uzayın sırlarını keşfetmek için çabalıyor. Yüzlerce yıl içerisinde ortaya çıkan teleskoplar ve uzay araçları insanlığın bu çabasına oldukça önemli katkılar sağlıyor. Ancak, sonsuz uzayın sırlarını gerçekten keşfedilmek için çok daha önemli bir şey var. Uzay giysileri! İnsanlık bugün, teknoloji harikası teleskoplar ile uzaya dair oldukça ilginç ve faydalı gözlemler yapabiliyor. Ancak bir insanın fiziki olarak uzayda bulunması çok daha heyecan verici. İşte uzay giysileri bu noktada devreye giriyor. Çünkü uzay, normal şartlarda insan yaşamı için elverişli değil. Hatta son derece tehlikeli ve ölümcül! Bu nedenle uzay giysilerinin sahip olması gereken pek çok özellik var.
İşe yarar bir uzay giysisi, uzaydaki sıcaklıktan basınca kadar pek çok dış faktöre karşı dayanıklı olmalı. Ayrıca, astronotların kolaylıkla harekete edebileceği ve dünya ile iletişim halinde olabileceği şekilde tasarlanmalı. Yeteri kadar konforlu bir uzay giysisinin de kimseye zararı olmaz! Öte yandan, en ufak bir tasarım hatasına sahip uzay giysileri, astronotların korkunç şekillerde can vermelerine neden olabilir! Uzaya, ilk defa bir insan çıkmasının üzerinden 60 yıldan uzun bir süre geçti. Gelişen teknoloji sayesinde uzay giysileri de büyük bir gelişme gösterdi. Öyle ki, artık sadece uzay boşluğuna değil, çeşitli gezegenlerdeki yaşam koşullarına uygun uzay giysileri geliştiriliyor. Yani uzay giysileri, insanlığın uzay macerasındaki en önemli yardımcılarından biri olmaya devam ediyor. İşte, uzay giysilerinin şaşırtıcı evrimi…
İlk uzay giysileri pilot giysilerini temel alıyordu
Amerika Birleşik Devletleri 1958 – 1963 yılları arasında Mercury Projesi isimli bir uzay programı gerçekleştirdi. Bu program kapsamında tasarlanan uzay kıyafetleri 6 astronot tarafından bir uzay uçuşu sırasında kullanıldı. Ancak bu kıyafetler, temelde Amerika Birleşik Devletleri donanmasındaki uçak pilotlarının giysilerini temel alıyordu. Bu ilk uzay giysilerinin iç tarafı neopren ve naylonla dış tarafı ise aliminize naylon ile kaplıydı. Bugünkü uzay giysilerine göre son derece ilkel kalan giysiler, kıyafetin içerisindeki sıcaklığın olabildiğince sabit kalmasını sağlıyordu. Ayrıca, ani basınç değişimlerine adapte olacak şekilde tasarlanmıştı. Ancak bu proje kapsamında geliştirilen uzay giysileri, insanlığın uzaya hükmetmesine yardımcı olmaktan çok ama çok uzaktı.
Gemini Projesi, uzay giysilerinin evriminde önemli bir rol oynadı
Amerika Birleşik Devletleri tarafından hayata geçirilen bu uzay projesi daha önce görülmemiş büyüklükteydi. Proje için çok sayıda yeni uzay aracı ve farklı aletlerin yanı sıra yeni uzay giysileri de geliştirildi. 1965 ve 1966 yılları arasındaki bu proje ile 10 Amerikalı astronot dünya yörüngesinde bir uçuş gerçekleştirdiler. Ayrıca ilk uzay yürüyüşü de yine bu proje ile mümkün oldu! Bu çığır açıcı projedeki başarının en önemli unsurlarından birisi ise şüphesiz yeni uzay giysileriydi. Mercury Projesi’nde kullanılan uzay giysileri, astronotların hareket etmesi için elverişli değildi. Bu nedenle yeni giysiler, daha esnek olmalıydı.
ABD, ilk uzay projesinde ürettiği giysileri revize etti. Yeni kıyafetler daha esnekti. Ayrıca içerisine portatif bir klima yerleştirilmişti. Öte yandan, 30 dakikalık bir yaşam destek ünitesi ile güvenlik önlemleri artırılmıştı! Böylece yeni uzay giysileri sayesinde ilk defa bir insan uzay boşluğunda yürüyebilme olanağı buldu. Ancak bu yeni giysilerin de pek çok eksiği vardı. Bu yeni giysileri kullanan astronotlar, vücut sıcaklıklarının aniden yükseldiğini rapor ettiler. Bu durum, aşırı yorgunluğa neden oluyordu. Ayrıca kıyafet, klimalı olasına rağmen yoğun şekilde nemlenmeye maruz kalıyordu. Bu sebeple astronotların kaskları buğulanıyor ve astronotlar görmekte sorun yaşıyorlardı. Son olarak, bu giysiler de yeteri kadar hafif değildi.
Uzayın derinliklerine ilerleyebilmek için daha iyi giysiler gerekiyordu!
ABD’nin yeni hedefi, Ay üzerine insan indirebilmekti. Ancak daha önceki iki uzay programı için geliştirilen kıyafetlerle Ay üzerinde yürümek mümkün değildi. ABD, 1961 ve 1975 yılları arasında uygulanan Apollo Projesi ile Ay üzerine astronot göndermeyi başardı. Fakat bunu başarmak için uzay giysilerinde önemli değişiklikler yapması gerekmişti. Her şeyden önce, yeni tasarlanan giysiler eskilerinden çok daha esnekti. Böylece, astronotlar Ay üzerinde gerçek anlamda yürümeyi başardılar! Ayrıca, Ay yüzeyindeki kayalık yapıya uygun çizmeler üretildi. Daha teknolojik yaşam destek üniteleri ve dış faktörlere karşı daha dayanıklı giysiler kullanıldı. Astronotların vücut sıcaklığını korumak için yeni bir soğutma sistemi geliştirildi. Bu uzay giysileri, insanlığın büyük bir adım atarak Ay’da yürümesine olanak tanımıştı. Fakat yine de yeterince iyi değillerdi. Bu nedenle astronotlar, uzay araçlarına bağlı hortumlara ihtiyaç duyuyorlardı. Böylece uzay araçlarından fazla uzaklaşamıyorlar, uzayın gizemlerini keşfetmek için daha ileriye gidemiyorlardı.
Uzayda tamamen serbest dolaşmak 1984 yılında mümkün oldu
Bruce McCandless isimli astronot tarafından kullanılan İnsanlı Manevra Birimi isimli jetpack benzeri bir cihaz, bir insanın hiçbir yapıya bağlı olmadan uzayda serbestçe süzülmesine olanak verdi.
Challenger Faciası sebebiyle uzay giysilerine paraşüt eklendi
1986 yılında meydana gelen korkunç kazada, uzay mekiği kalkıştan kısa bir süre alev aldı. Ardından yaşanan patlama nedeniyle araçtaki astronotlar yaşamını kaybettiler. Bu korkunç olay nedeniyle uzay programlarında yeni güvenlik önlemlerine ihtiyaç olduğu anlaşıldı. Paraşütlerin, uzay giysilerine dâhil edilmesi de bu korkunç olay sonrasında gerçekleşti. Ayrıca, üretilen giysilere güvenlik için pek çok yeni şey eklendi. Güvenlik önlemleri üst düzeyde olan bu giysiler, yaklaşık 43 kg ağırlığında.
Gelecekteki uzay giysileri, astronotların farklı gezegenlere yolculuk yapmalarına olanak tanıyacak
İnsanlık, uzaydaki gizemleri keşfedebilmek için yoğun bir çaba harcıyor! Ancak bu çaba derinleştikçe yeni keşifler, yeni keşifler de yeni zorluklar ortaya çıkıyor! Uzaydaki yeni yerlerin, ıssız gezegenlerin keşfedilmesi için, şimdikinden çok daha işlevsel ve dayanıklı uzay giysileri gerekiyor. Bu sebeple, uzay giysilerinin evrimi de büyük bir hızla yol alamaya devam ediyor…
Kaynak: 1
