Eskimo halkları, Asya ile Amerika birbirine bağlı kara parçaları iken, son Buzul Çağı’nın bitimine doğru (günümüzden yaklaşık 12000 yıl önce), Sibirya’dan Alaska’ya geçen avcıların torunlarıdır. Bununla birlikte bazı iddialara göre de MÖ 3000 yıllarında Bering Boğazı üzerinden Amerika’ya geçmişlerdir. Eskimo halkları, günümüzde yerleşik hayata adapte olsalar da hala avcı ve toplayıcı bir toplum olarak hayatlarına devam etmektedirler. Şimdi, sizler için Eskimo nedir anlatacağız ve Eskimolar hakkında ilginç bilgiler vereceğiz.
Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak yaşarlar. Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland’da yaşayan ve Eskimo – Aleut dillerini konuşan Aleut halklarının en büyük grubunu oluştururlar. Eskimolar avcı ve toplayıcı halktır. İnuitler, yaklaşık olarak 5.000 yıl önce Bering Boğazı’nı deniz araçlarıyla geçerek Sibirya’dan geldiler. İlk olarak Grönland’ın Arktik Okyanusu kıyılarına daha sonra Alaska ve Kanada’nın kuzeyindeki takım adalara yerleştiler.
Batı dillerindeki “Eskimo” kelimesinin etimolojilerinden en yaygın olarak kabul göreni Smithsonian Institution’dan Ives Goddard’ın ileri sürdüğü teoridir. Ona göre Eskimo; Algonkin dillerinden İnnuca (Montagnais) “snowshoe-netter” (kar ayakkabısı ören) anlamına gelmektedir. Yerel folklorda bu sözcüğün “çiğ et yiyen kişi” anlamına geldiğine inanıldığı için bu kelimenin kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmasını hakaret kabul ederler. Bununla birlikte Eskimolar sözcüğü diğer dillerde hakaret ya da küçümseme anlamı taşımaz ve antropoloji ve arkeolojide yaygın olarak kullanılır. İnuit ve İnuk sözcükleri Kanada’da resmi olarak Eskimolar yerine kullanılmaktadır.
Eskimoların yaşamı
Ataları çeşitli bölgelere yerleştikleri için farklı kültür özellikleri geliştirmişlerdir, ancak bu çok çeşitli toplulukların günümüzde de yaşayan ortak özellikleri vardır. İnuitler, günümüzde çoğunlukla Grönland’ın, Kanada’nın, ABD’nin ve Rusya’nın yasal sınırlarının iki yanında yaşamaktadırlar.
Alaska’da çamur sıvalı dikdörtgen evlerde, Grönland’da taş, toprak ve balina kemiğinden yapılmış kubbeli evlerde, Kanada’da ise iglo denilen buzdan yapılmış kubbeli evlerde yaşarlar. Bununla birlikte modern evlerde yaşayan İnuitler de vardır. Kara ulaşımını köpeklerin çektiği kızaklarla, deniz ulaşımını “kayak” adı verilen kayıklarla ve kadınların kullandığı umiak adlı ağaç ve deriden yapılmış botlarla sağlarlar. Ancak günümüzde motorlu taşıtlar, motorlu kızaklar, ateşli silahlar ve modern kamp aletlerini de kullanmaktadırlar.
İnuitlerin yaşadıkları geniş tundra bölgesi, yılda sekiz – dokuz ay süren dondurucu kuzey kışından ötürü tarıma elverişli olmayan topraklarla kaplıdır. Bu yüzden Eskimo ekonomisi avcılık ve balıkçılığa (özellikle balina avcılığı) dayanmaktadır. Temel yiyecekleri balık, ren geyiği ve sığındır.
Geçmişte Eskimolar bebekleri öldürürlerdi
Geçmişte Eskimolar bebeklerini öldürüyorlardı. Yukon’daki Yupikler gibi Malimiut İnyupikleri de yenidoğan kız çocuğunun ağzına önce ot doldurur sonra da ölüme terk ederlerdi. Kanada İnuitleri bebekleri buz üzerine bırakarak ölüme terk ederlerdi. Kuzey Grönland İnuitleri erkek çocukları tercih eder, buna rağmen kız çocukları keyfi bir şekilde öldürmezlerdi, bunu genellikle açlık zamanlarında yaparlardı. Kutup Eskimolarının çocukları yere fırlatarak ya da deniz atarak öldürdükleri de kaydedilmiştir.
Eskimolar, kız çocuklarının doğar doğmaz katletme geleneği Batı kültürleriyle tanıştıktan sonra 1930’lu ve 1940’lı yıllarda terk etmişlerdir.
Eskimoların inandıkları dinler
Eskimoların çoğu Şaman ya da Hristiyan inançlarına sahiptirler. Hristiyan Eskimolar “Grönland Evanjelik Lutherci Kilisesi ile Moravian ve Anglikan kiliselerine mensupturlar. Geleneksel Eskimo inanışı ise şaman denilen din adamları etrafında organize olmuş, karmaşık ve sözlü olarak nesilden nesle nakledilen bir inanç sistemidir. Destanlar ve şarkılı şiirli atışmalar kültürlerinde önemli bir yer tutar.
Eskimoların maskeleri, hem Yupik hem de İnuit kolundan Eskimoların dans ya da şamanistik törenlerde kullandıkları maskelerdir. Malzeme olarak kuru odun, deri, kemik, boynuz, tüy, saç gibi şeyler kullanılır ve genelde parlak boyayla boyanır. Erken Paleo-Eskimo ve erken Dorset kültüründen kalan morsun fildişinden yapılma minyatür maskeler bulunmuştur. Günümüzde Eskimoların maskeleri arasında özellikle Yupik maskeleri öne çıkar.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
