Wrangel Adası, Doğu Sibirya ve Çukçi denizlerinin sert Arktik sularında, Sibirya kıyılarının kuzeyinde yer alır. Yılın büyük bir bölümünde buzla çevrili ve tümünde şiddetli siklonik rüzgarlarla savrulan bu bölge, yünlü mamutun bilinen son yaşam alanıdır ve dünyadaki en yüksek kutup ayısı yoğunluğunun bulunduğu yerdir. Aynı zamanda tarihin en Donkişotvari ve talihsiz Arktik keşiflerinden birinin yeri de burasıdır. 1921’de beş kişi buraya geldi ve diplomatik bir olayı ateşledi. Bundan iki yıl sonra hikayeyi anlatmak için sadece bir kişi hayatta kaldı. O kişi, Ada Blackjack adında 25 yaşındaki bir İnyupik idi. İşte iki yıl boyunca kazazede olarak tek başına hayatta kalan Ada Blackjack’in hikayesi.
1920’li yıllarda Wrangel Adası’nın İngiliz toprağı olduğunu ilan eden bir grup toplandı
Tanınmış ve karizmatik bir Arktik kaşifi olan Vilhjalmur Stefansson, ekibin liderliğini yapıyordu. Stefansson, kimse ondan bunu istememesine rağmen Wrangel Adası’nı Britanya İmparatorluğu’nun bir parçası olarak talep etmeye çalışıyordu. Bu görevi kendisi finanse ettiği için talebinden vazgeçmeye niyeti yoktu.
Stefansson üç Amerikalı ve ekibe liderlik edecek bir Kanadalıyı işe aldı. Ayrıca ekibin güvenli bir şekilde Wrangel’a ulaşmasını sağlamak için onlara Alaskalı yerliler eşlik edecekti. Ekip, 18 Ağustos 1921’de Seattle’dan ayrıldıktan sonra kendilerine eşlik edecek olan Alaskalı yerliler ile buluşmak için Alaska’nın Nome kentine gitti. Biraz çaba sarf ettikten sonra kendilerini Wrangel’a götürecek bir gemi buldular. Ancak Alaska yerlileri onlarla birlikte gitmeyi reddetti. Onlarla gitmeye karar veren tek kişi Ada Blackjack adında 25 yaşında bir İnyupikti (Alaska’nın kuzey ve kuzeybatısında yaşayan bir Eskimo halkı).
Ekip, İnyupikin temel avlanma ve hayatta kalma becerilerinden faydalanmak istiyordu. Ancak bunlar Ada’nın sahip olmadığı becerilerdi. Gerçek adı Ada Deletuk olan Ada Blackjack, 1898’de Alaska’daki Spruce Creek’te doğdu. Annesi tarafından erken yaşta Nome’a gönderildi. Burada ona okuma, yazma ve “beyazların yemeğini” pişirmeyi öğreten Metodist misyonerler tarafından yetiştirildi. Ada, uzman bir terzi oldu ve kürklü giysiler yapma becerisi paha biçilemezdi.
Stefansson, Ada’ya keşif gezisine gelmesi için ayda 50 dolar ödeme sözü vermişti. Bu para, Ada’nın başka bir iş yaparak kazanacağından çok daha fazlaydı. Ayrıca bu paraya ihtiyacı vardı. 16 yaşında evlendiği kocası Jack Blackjack, Ada’yı dövüp aç bırakmış ve terk etmişti. En nihayetinde ise ondan boşanmıştı. Ada’nın doğurduğu üç çocuktan ikisi hayatını kaybetmişti ve hayatta kalan çocuğu Bennett kronik tüberküloz hastasıydı. Ancak Ada, ona bakamayacak durumda olduğu için çocuğunu yetimhaneye vermişti.
Ada Blackjack, sefere çıkmaktan korkuyordu ve şüpheleri vardı
Ada, sefere çıkma konusunda çelişkideydi. Diğer yandan kutup ayılarına karşı köklü bir korkusu vardı. Ada, sefere çıkmadan önce Nome’daki bir şamanı ziyaret etmişti. Şaman ona, ölüm ve tehlikenin kapıda olduğunu ve ateşe ve bıçaklara karşı dikkatli olması gerektiğini söyledi.
Ayrıca dört erkekle birlikte uzak bir adaya tek başına seyahat etmesini doğru bulmadı ve ekipteki erkekler de tek bir kadınla seyahat etmeyi uygun bulmadılar. Ancak Ada söz vermişti ve Sibirya’da durduklarından daha fazla İnyupikin işe alınacağından emindi. 20 yaşındaki Kanadalı Allan Crawford, 28 yaşındaki Amerikalılar Lorne Knight ve Fred Maurer, 19 yaşındaki Milton Galle ve 25 yaşındaki Ada Blackjack’ten oluşan ekip, 9 Eylül’de yola çıktı.
Bir hafta sonra, hiçbir İnyupiki işe almaya başaramadıkları Wrangel limanına vardılar. Hal böyle olunca Ada gerçekten bunaldığını hissetmeye başladı. Ekip, söz konusu adanın İngiliz malı olduğunu ilan ederken, Ada sahile doğru yürüdü ve adadan ayrılan gemiye bakarak ağladı.
Her şeye rağmen hava şaşırtıcı derecede ılımandı ve ekip kısa sürede bölgenin iklim şartlarına uyum sağladı. Ancak birkaç hafta sonra durum tersine döndü. Acı içinde yurdunu özleyen ve korkmuş olan Ada Blackjack içine kapandı. Adamların bıçaklarını her gördüğünde korktu ve sürekli şamanın uyarısı aklına geldi. Erkeklerin hiçbirinin onu özellikle orada istemediğini ve hepsinin onu yanlarına aldıklarına pişman olduklarını biliyordu ve Knight’ın onu öldüreceğine ikna olmuştu.
Ekipteki erkekler, Ada Blackjack’i dışladılar ve Wrangel’da geçirdikleri her gün hayatta kalmak daha da zorlaştı
Ada, bir gün kendini öldürmeye çalıştı, ancak başaramadı. Daha sonra, tilki kılığına giren ruhların olduğuna ve onları bulabilirse kendisine iyi davranılacağına inandığı için kamptan uzaklaştı ve tilki izlerini takip etti. Fakat umduğunu bulamadı ve kampa geri döndü. Zaman zaman yemek pişirdi ve dikiş dikti. Buna karşılık erkekler önce onu kandırmaya çalıştılar ve alay ettiler. Daha sonra Ada’ya yemek vermediler ve onu soğukta dışarıda kalmaya zorladılar. Ayrıca onu bayrak direğine bağladılar ve bir noktada kırbaçlamakla tehdit ettiler.
Kış iyice yaklaşırken adamlar zayıflamaya başladı. Bunun üzerine Ada kendini işe verdi. Karanlık ve soğuk aylarda hayatta kalmak ve kampa yaklaşan kutup ayılarını caydırmak için elinden geleni yaptı. Tüm ekip yaz mevsimini ve bir yardım gelmesini dört gözle bekliyordu. Ancak yaz gelip geçerken bile adanın etrafındaki buzullar erimedi ve Stefansson’un Alaska’dan gönderdiği gemi onlara ulaşamadı.
Kışın dönüşüyle ekip, sadece duygusal olarak değil, fiziksel olarak da etkilendi. Çünkü avladıkları hayvanların büyük bir çoğunluğu adanın diğer tarafına gitmişti. Hal böyle olunca ekip üyeleri zayıflamaya başladı. Özellikle de iskorbüt belirtileri gösteren Knight’ın durumu hiç iyi değildi. Bunun üzerine ekipteki diğer erkekler, 1923 yılının Ocak ayında hava sıcaklığı -50 dereceyken Sibirya’ya gidip Knight’a yardım getirmek için buzun üzerinde yaya olarak yola çıktılar. Asla geri dönmediler ve herhangi bir Sibirya kasabasına ulaştıklarına dair bir kanıt bulunamadı.
Knight ile yalnız kalan Ada Blackjack, kendi görevinin yanı sıra üç adamın da görevlerini üstlendi. Kendi kendine tuzaklar yardımıyla tilki yakalamayı ve kuş avlamayı öğrendi. Kampa yaklaşan ayıları büyük bir cesaretle uzaklaştırdı. Her gün odun topladı, ateş yaktı ve yemek yaptı. İskorbüt hastalığına karşı savaşması için yaptığı yemeklerden aslan payını Knight’a verdi. Ancak gitgide kötüleşen Knight, Ada’yı onları beslemek ve hayatta tutmak için yeterince şey yapmamakla suçlayarak sürekli azarladı. Bu arada Ada’da iskorbüt belirtileri göstermeye başladı.
Ada Blackjack hayatta kalan tek kişi oldu
23 Haziran’da Knight öldü. Ada, Knight’ı uyku tulumundan çıkarmaya dayanamazdı, bu yüzden onu vahşi hayvanlardan korumak için etrafına tahtalardan bir barikat kurdu ve çürüme kokusunu almamak için depo çadırına taşındı. Ada artık gerçekten yalnızdı. Diğerlerinin geri döneceğini umdu ama bunun artık çok düşük bir ihtimal olduğunu biliyordu. Bu zalim ve uzak yerde bir kış daha geçirmek zorunda kalırsa ona ne olurdu? Bennett’i bir daha görebilecek miydi?
Knight’ın ölümünden kısa bir süre sonra mühimmatın azalmasıyla yumurta toplamaya odaklandı ve kendine bir tekne inşa etmek için tahta ve derileri kullandı. Ancak rüzgar tekneyi denize doğru götürdü. Bunun üzerine Ada bir tane daha tekne yaptı ve beklemeye başladı. 20 Ağustos’ta bir ses duyduğuna inanarak uykusundan uyandı. Aynı sesi yine duyunca gözlüklerini aldı ve dışarı fırladı. Adayı kaplayan bir sis vardı. Sis kısa bir an için kalkınca Ada bir gemi gördü. Sahile koştu ve tam bir tekne kıyıya ulaştığında suya sıçradı.
Çok karışık duygular yaşayan Ada Blackjack, Crawford, Maurer ve Galle’nin gemide olmasını bekliyordu. Ancak tekneden inen adam Stefansson’ın suç ortağı Harold Noice idi. Noice ekipteki erkeklerin hiçbirini göremeyince çok şaşırdı. Çünkü hayatta kalan tek kişi, keşif gezisinde isteksiz davranan, küçük düşürülen, azarlanan ve bağlanan, kendi kendine avlanmayı, tuzak kurmayı ve Kuzey Kutbu’nda yaşamayı öğrenmek zorunda kalan Eskimo terzisi Ada Blackjack idi. Ada eve, oğlunun yanına dönebileceği için çok mutluydu ve bu sevinçle Noice’nin kollarına kapandı ve ağlamaya başladı.
Onun dönüşü ve diğer keşif ekibi üyelerinin ölümü kamuoyunda büyük bir infial yarattı, ancak Ada hepsinden kaçınmaya çalıştı. Tüberküloz tedavisi için oğlu Bennett’ı Seattle’a götürdü, Billy adında başka bir oğlu oldu ve sonunda Alaska’ya döndü. Orada 29 Mayıs 1983’te 85 yaşında öldü ve Anchorage Memorial Park Mezarlığı’na gömüldü. Mezarının üzerinde “Wrangel Adası’nın Kahramanı” yazan bir plaket bulunuyor.
Bu olayın üzerinden neredeyse bir yüzyıl geçmiş olmasına rağmen Ada Blackjack’in hikayesi, özellikle Alaska Yerlileri arasında yankılanmaya ve ilham vermeye devam ediyor.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
