Son yıllarda uyuyamamaktan şikayet edenlerin sayısı hızla artış gösteriyor. Özellikle corona virüsü salgınının ardından uykusuzluk yaşayanların sayısı bir hayli arttı. Hatta bu durum öyle ciddi bir hal aldı ki; uzmanlar modern dönemin en büyük sağlık sorunlarından birinin uykusuzluk olduğuna dikkat çekiyor. Bu durum önemli hastalıklara zemin hazırladığı gibi ruh sağlığını da oldukça etkiliyor. Peki, corona virüsü salgını uykumuzu nasıl etkiliyor, neden uyuyamıyoruz? Corona virüsü salgınıyla ortaya çıkan “coronasomnia” nedir, bununla nasıl mücadele edilir?
2019 yılının Aralık ayından bu yana dünya, corona virüsü salgını ile mücadele ediyor. Salgın ortaya çıktığından beri, uykusuzluk çekenlerin sayısında da artış görüldü
Ağustos 2020’de Birleşik Krallık’taki Southampton Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırma, uyku sorunu yaşayanların oranının altıda birden dörtte bire çıktığını; özellikle annelerin, kritik işlerde çalışanların ve azınlık gruplarının daha fazla uyku problemiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu.
Sosyal mesafe ve benzeri kısıtlamaların günlük rutinleri sarsması, stres ve belirsizlik gibi durumlar uyku düzenini etkiledi
Bazı uzmanlar bunun için bir terim bile yarattı: Insomnia (uykusuzluk) ile koronavirüs veya Covid-19’un birleşimi olan coronasomnia veya covidsomnia
Uykusuzluk, ciddi sağlık problemlerine yol açabilen bir durum. Kalitesiz uyku, yeterli uyuyamama gibi durumlar uzun vadede hem zihinsel hem de fiziksel sorunlara neden olabilir
Pek çok sağlık kuruluşu günde yedi saatten az uyumayı yetersiz uyku olarak tanımlıyor ve bu işyerinizdeki performansınızı da olumsuz yönde etkileyebiliyor. Pek çok araştırma yetersiz uyku halinde hata yapma ihtimalinin ve tepki süresinin arttığını, konsantrasyonun ve moralin azaldığını gösteriyor.
ABD’deki en büyük tıbbi araştırma kurumlarından biri olan Mayo Clinic’te, uyku tıbbı alanında uzmanlaşan psikiyatr ve nörolog Dr. Steven Altchuler’a göre pek çoğumuzun şu anda yaşadığı uykusuzluk sorunu, neredeyse “kıyametvari” koşullardan kaynaklanıyor: “Uyuyamazlık yaşıyorsanız yalnız değilsiniz, dünyanın çoğu sizin gibi. Bu Covid’den kaynaklanan zorlukların bir sonucu. Burada birden fazla faktör var. Bunlardan ilki günlük rutinlerimiz ve bulunduğumuz ortamların kökten değişmesi. Bu da sirkadiyen ritmi (vücut saatini) korumayı zorlaştırıyor. Normal bir günde alarmla kalkıp yola çıkan, mesaide ara alan ve eve dönüp uyuyan insanların hayatı, evden çalışma ile değişti. Ofis toplantılarının ve belirli saatlerde alınan öğlen yemeği aralarının bedenimize verdiği işaretler artık yok. Uzaktan çalışmak vücut saatinizi bozuyor” diyor.
Peki coronasomnia ile nasıl mücadele edebiliriz?
Uzmanlar, arada bir uyuyamadığınızda endişelenmemenizi ancak ciddi uykusuzluk problemi çekiyorsanız mutlaka bir uzmandan destek almanız gerektiğini belirtiyor. Bilişsel-davranışçı terapi yardımıyla; uykunuzu bölen, uyuyamamanıza neden olan düşünceleri açığa çıkarıp, onları düzeltebilirsiniz.
Ancak tabii ki uykunuzu düzenlemek adına kendi kendinize deneyebileceğiniz birçok şey de bulunuyor. Coronasomnia ile nasıl mücadele ederiz?
- Normal bir günlük rutini sürdürün: Evden çalışıyorsanız, işe gidiyormuşsunuz gibi aynı programı uygulayın. Çok geç uyumayın ve geç uyanmayın. Tıpkı ofiste yaptığınız gibi gün içerisinde minik molalar verin.
- Bir yatağa gitme rutini oluşturun ve sürdürün: Yatmadan yarım saat önce ışıkları kapatmaya başlayın. Parlak ışıklar beyninizin doğal melatonin (doğal uyku döngümüzün bir parçası olan ve uyumamıza yardımcı olan bir hormon) üretmesini engeller.
- Yatak odasında ekranlara bakmaktan kaçının: Cep telefonlarından, tabletlerden ve bilgisayarlardan gelen mavi ışık vücudumuzun uyanık kalması ve melatonin salmaması için sinyal verir. Bu nedenle uyumdan önce cep telefonunuza, bilgisayarınıza ya da tabletinize bakmamaya çalışın. Bunun yerine kitap okuyabilirsiniz.
- Yatak odanızı, özellikle de yatağınızı ofisiniz olarak kullanmayın: Bu hem gün içerisinde uykulu hissetmenizi sağlar, hem de uykuya geçişinizi zorlaştırır. Başka bir alanınız yoksa bile en azından yatağınıza arkanızı dönerek bir sandalyede çalışmayı deneyin.
- Gün içinde biraz egzersiz yapın: Egzersiz stresi azaltır ve vücudumuzu normal ritminde tutar. Öte yandan gün içerisinde fazladan birkaç kalori yakmak sizi yorabilir ve daha kolay uyumanızı sağlayabilir.
- Şekerleme yapmayın: Gün içinde uzun süre uyumak uyku döngünüzü bozar. Kısa şekerlemeler yapabilirsiniz nitekim bunu da alışkanlık haline getirmemeniz öneriliyor.
- Akşam yemeğini geç yemeyin: Saat 23: 00’te yatacaksanız, akşam 7’den sonra yememeye çalışın. Vücudunuza onu sindirmesi için zaman tanımalısınız. Uyuduğunuzda vücudunuz sindirim dahil tüm metabolik işi durdurmak ister.
- Özellikle akşamları haber dinlemeyin ve sosyal medyaya bakmayın: Uykusuzluk yaşayan bazı kişiler için, haber okumanın sınırlandırılması gerekiyor. Haberlerde ya da sosyal medyada gördüğünüz şeyler sizi daha fazla strese sokup, uyumanıza engel olabiliyor.
- Alkol ve kafeine dikkat edin: İkisi de uyku düzeninizi bozuyor. Alkol uykuya dalmanıza yardımcı olabilir, ancak kaliteli bir uykudan sizi mahrum bırakabilir.
- Mevcut birçok uygulamadan biriyle meditasyon yapmayı öğrenmeye çalışın: Uyumadan önce meditasyon yaparak rahatlayabilir ya da uyku uygulamalarından faydalanabilirsiniz.
Bonus: Verimli uyku yöntemleri hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz!
