Muhtemelen her soğuk bira açışınızda bunları düşünmeseniz de bira, insanlık tarihi kadar geçmişi olan, dünyanın her köşesinde yazılı tarihin öncesinden beri mayalanan, insan uygarlığının kadim içeceklerinden bir tanesidir.
Tarım Devrimi’nden Amerikan Devrimi’ne kadar bira, toplum veya sınıf farkı tanımadan herkesin susuzluğunu gidermek için sofralarda yerini almıştır. İşte bira tarihi hakkında bilmediğiniz bazı gerçekler.
1. Bira kültürünün tarihi eski Mezopotamya’ya kadar uzanır ve besin düzeninde önemli bir rol üstlenmiştir
Arkeologlar, bira mayalama kültürünün M.Ö. 3.100 – 3.500 senelerinde, günümüzde İran toprakları olan coğrafyada doğduğunu tespit etmişlerdir.
Antik Tarih Ansiklopedisi’ne göre, hem zararlı mikroorganizmaların kaynatma işlemi sırasında ölmesi sayesinde, hem de diğer içeceklerde bulunmayan besin maddelerini içermesi sebebiyle, biranın sudan daha sağlıklı olduğuna inanılıyordu.
2. Bira yapımı, Sümer tanrıçası Ninkasi adına düzenlenen dini ritüelin de bir parçasıydı
Ninkasi’ye bira tanrıçası olarak tapan Sümerler, “Ninkasi ilahisi” olarak adlandırılan ve biranın nasıl yapıldığını anlatan ibadet şarkısıyla da biranın tarifini sözlü olarak nesilden nesile aktarıyordu.
Son yıllarda, modern bilim adamları ilahiyi kaydeden bir kil tablete dayanarak eski mayalama sürecini yeniden hayata geçirdiler ve sonuçlar beklenenden daha iyi çıktı.
Vice Medya’nın yemek programı Munchies’e açıklama yapan AlphaBeta butik biralarının baş uzmanı Michaela Charles, bira ve şarap uzmanı Susan Boyle ile birlikte son altı aydır Eski Mısır birasının birebir rekreasyonunu hayata geçirmek için çalıştıklarını söyledi. Eski Mısır mayalama yönteminde sıcak ve soğuk olmak üzere iki farklı ısıdaki suyun içinde tahılların tutulduğunu belirten Charles, yalnızca sıcak suyun içindekilerin ısıtıldıktan sonra soğuk sudakilerle birlikte karıştırılarak bir kaba aktarıldığını ve orada mayalandığını ifade etti. Kaynatma veya sterilizasyon yapılmayan bu yöntemde Charles, sonuca ancak içgüdülerin yardımı ve el yordamıyla ulaşılabildiğini ekledi.
3. Pipet, Sümerliler tarafından bira içmek için icat edildi
Mercury Haber Ajansı tarafından verilen bilgiye göre, antik bira mayalama yöntemleri ne kadar sofistike olursa olsun, içen kişinin bardağında tortu oluşabiliyordu. Bu yüzden birayı içen kişinin sosyal statüsüne bağlı olarak, Sümerliler, Babiller ve Mısırlıların kamıştan veya altından yapılma pipetlerle bira tükettikleri biliniyordu.
4. Bira, Çin’de yaklaşık 5.000 yıldır bulunmaktadır
Arkeolojik kimyagerler yakın zamanda Çin’deki geç Yangshao dönemi boyunca, boz darı, arpa, gözyaşı otu (bir çeşit tahıl) ve yumru kökleri kullanılarak yapılan ilk mayalama tekniklerinden birine dair kanıt buldular. Bu bulguları savunan bilim adamları, arpaların bira üretimi amacıyla Orta Çin’e gelmiş olabileceğini öne sürüyorlar.
5. Bazı bira tarihi uzmanları, biranın medeniyetin yükselişiyle bağlantılı olduğunu savunuyor
Scientific American Dergisi, Kaliforniya Üniversitesi’nde Anheuser-Busch Bira Bilimi Daimi Profesörü olan Charlie Bamforth’u alıntılayarak, biranın modern medeniyetin temeli olduğunu iddiasına yer verdi. Ekmek ve bira keşiflerinin göçebe insanları erken yerleşmeye teşvik ettiğini belirten teze göre bu gelişme sonunda dolaylı olarak diğer toplumların da gelişmesine yol açtı. Bu görüş başka kaynaklar tarafından da desteklendi.
6. Maya her zaman bira yapımının ayrılmaz bir parçası olmuştur – ancak insanlar 19. yüzyıla kadar fermantasyonun nasıl gerçekleştiğini bilmiyorlardı
Maya (arpadaki gibi) şekeri metabolize ettiğinde ve onu alkole ve karbonatlaşmaya dönüştürdüğünde fermantasyon gerçekleşir. Mikroorganizmalar doğada yaygındır ve insanlar varlıklarını keşfetmeden çok önce bira ve şarap yapımının bir parçasıydılar.
Maya, ilk olarak 1800’lerin başında keşfedildi ve fermantasyondaki rolü 1800’lerin ortalarında Louis Pasteur tarafından keşfedildi.
7. Rahipler, şerbetçiotu ilavesi de dahil olmak üzere bira üretim sürecinin modernizasyonunda önemli bir rol oynadı
Altıncı yüzyıl ve sonrasında rahipler bira yapımında ilerleme kaydetti. Aziz Benedict’in yönetimi altında, keşişler geçimlerini kendi el işleriyle sürdüreceklerdi ve ünlü televizyon programı Bira Avcısı’na göre Alpler’in kuzeyindeki – özellikle Bavyera ve Bohemya’daki – birçok manastır iklimsel olarak bira yapımına çok uygunlardı.
Loyola Press’in haberine göre, kiliseler tarihin o noktasında önemli bir çalışma alanı olduğundan, keşişler farklı deneyler yaparak süreci rafine edecek adımları tespit edebildiler, hatta koruyucu madde olarak şerbetçiotunun yararlarını keşfedebildiler.
8. Günümüz Almanya’sının ve Çek Cumhuriyeti’nin soğuk iklimleri Batı dünyasına Lager tipi birayı kazandırmıştır
Orta çağlara kadar tarihin bilinen tüm biraları Ale tipi biralardı. “Lager”, Almanca’da “depo” anlamına gelir ve Alman bira üreticileri biralarını Alpler’in buzlu mağaralarında depolamaya başladığında, tesadüfen alt fermentasyon mayasının üremesine sebep olarak bu yeni bira çeşidini keşfettiler. Ale tipi biralar ise üst fermentasyon birası olup, yüksek hava sıcaklıklarında bozulma riskleri daha yüksektir. Beer Hunter’ın haberine göre de, lager tipi bira işte bu şekilde doğmuştur.
9. Ancak, lagerlerin atası ilk önce Güney Amerika’da ortaya çıkmış gibi görünüyor
Smithsonian dergisinin yaptığı habere göre güncel bulgular, ilk Bavarya lagerlerinden 200 yıl önce Patagonya’da alkolik içecek üretiminde kullanılan belirli bir alt fermentasyon maya türünün izini göstermektedir. Detaylar hala net olmamakla birlikte, araştırmacılar bu mayanın (gemi kerestesi gibi) ahşap veya hayvanlar üzerinde taşınmak suretiyle okyanusu geçmeyi başararak diğer kıtalara ulaşmış olabileceğini düşünüyor.
10. 500 yıllık bir yasa, Almanya ve ötesinde bira tarihinin gidişatını değiştirdi
1516 yılında, Bavyera Dükü Wilhelm IV, “Alman bira saflığı yasası” olarak da bilinen Reinheitsgebot’u yürürlüğe koydu; bu yasaya göre, birada kullanılabilecek tek bileşenler şerbetçiotu, arpa ve su olarak tanımlanmıştı (daha sonra maya içerecek şekilde revize edildi).
Yasa, bira üreticilerinin doğal tüketimde ekonomiye gidilerek, buğdayın ekmek yerine bira için kullanılmasını veya ucuz katkı maddeleri kullanılmasını önlediğinden, kısmen tüketicinin korunmasını sağlamak üzere çıkartılmıştı. Her ne kadar kanun 1987’den itibaren en katı haliyle yürürlükte olmasa da Almanya ve ötesindeki birçok bira fabrikası hala eski standartları korumakta, garanti ettiği saflık ve kaliteyle iftihar etmektedir.
Ancak kimileri de, bu yasanın Almanya’da bira inovasyon kültürünü boğduğunu ve bira üreticilerinin yakın zamana kadar bira üretiminde farklı malzemeler denemesini engellediğini iddia ediyor.
11. Boonville, Kaliforniya’daki şerbetçiotu tarım topluluğu, 1800’lerin sonunda kendi halk dilini geliştirdi
Kuzey Kaliforniya Anderson Vadisi’ndeki Boonville, özellikle tomrukculuk ve şerbetçiotu tarımı ile bilinen izole bir topluluktu.
Paris Review Dergisi’ne göre, bu kasabanın sakinleri 1800’lerin sonlarında ve 1900’lerin başlarında konuşulan ” Boontling ” adlı kendi jargonlarını geliştirdiler. Yerel dil o zamandan beri öldü ama yerel örgütler ve şirketler bu kültürel mirası korumak ve yaşatmak için halen çalışıyor. Sloganları Boontling dilinde “iyi içmeler!” anlamına gelen “Bahl Hornin’” olan Anderson Valley Brewing Company de bu şirketlerden bir tanesi.
12. George Washington, hevesli bir ev yapımı biracıydı
Amerika Dijital Halk Kütüphanesi, 1757 yılında Fransız ve Hint Savaşı sırasında, genellikle askerler tarafından yapılan düşük alkollü ve düşük kaliteli “küçük bira” için bir reçete içeren bir not defterine ev sahipliği yapıyor. Daha sonradan Washington’un Vernon Dağı’ndaki mülkü de verimli bir bira fabrikası haline geldi.
13. Evde bira yapımı, henüz 2013 yılında Amerika’daki 50 eyaletin tamamında yasal hale geldi
1919’da yasağın yürürlüğe girmesinden Jimmy Carter’ın 1978’de evde bira üretimi ile ilgili vergilendirmeyi kaldırmasına kadar federal yasalar evde bira üretimini kısıtladı ve yasakladı. Yine de, alkol üretimine dair yasalar, eyaletler bazında belirleniyor.
Amerikan Bira Üreticileri Derneği’nden alınan bilgilere göre, evde bira üretimini yasaklayan son iki eyalet olan Mississippi ve Alabama, 2013 senesinde bira severlerin bu hobisini sonunda yasallaştırdı.
