Akhenaton, Antik Mısır’ın Yeni Krallık döneminin On Sekizinci Hanedanlığı döneminde hüküm sürmüş bir Mısır firavunudur. Mısır’ın geleneksel dinini birçok tanrıya tapmaktan, Aton adlı tek bir tanrıya tapınmaya dönüştürmesiyle ünlüdür. Hüküm sürdüğü zamanlarda din konusunda pek çok değişiklik yapmıştır. Ayrıca dinle birlikte sanatı da değiştirmiştir. Böylece Antik Mısır tarihinde büyük bir iz bırakmıştır.
Akhenaton, MÖ 1380 yıllarında doğdu
Akhenaton, MÖ 1380 civarında Mısır’da doğdu. Kraliçe Tiye ve Firavun III. Amenhotep’in ikinci oğluydu. Ağabeyi Thutmosis öldükten sonra Mısır’ın veliaht prensi oldu. Kraliyet sarayında büyüyerek Mısır’ın lideri olmayı öğrendi.
Babası MÖ 1353 yılı civarında öldükten sonra firavun oldu
Bazı tarihçiler, Akhenaton’un birkaç yıl babasının yanında “eş firavun” olarak hizmet ettiğine inanırken, diğer tarihçiler ise bu düşünceye inanmıyor. Her iki durumda da, Akhenaton, babası MÖ 1353 yılı civarında öldükten sonra firavun oldu. Babasının yönetimi altında Mısır, dünyanın en güçlü ve zengin ülkelerinden biri haline gelmişti. Mısır uygarlığı, Akhenaten’in kontrolü ele geçirdiği zamanlarda zirvedeydi.
Saltanatının beşinci yılında adını değiştirdi
Akhenaton firavun olduğunda, hala doğum adı olan Amenhotep’e sahipti. Resmi unvanı Firavun IV. Amenhotep idi. Ancak firavun olarak saltanatının beşinci yılında adını Akhenaton olarak değiştirdi. Bu yeni isim, onun güneş tanrısı Aton’a olan inancını temsil ediyordu. Adı, “Aton’un Yaşayan Ruhu” anlamına geliyordu.
MÖ 1336 veya MÖ 1334’teki ölümüne kadar on yedi yıl hüküm sürdü.
Antik Mısır dininde büyük bir reform yaptı
Akhenaton, firavun olduktan sonra Mısır dininde reform yapmaya karar verdi. Binlerce yıldır Mısırlılar Amun, İsis, Osiris, Horus ve Thoth gibi çeşitli tanrılara tapıyorlardı. Ancak o, Aton adında tek bir tanrıya inanıyordu.
Bu nedenle yeni tanrısı için birkaç tapınak inşa etti. Ayrıca eski tapınakların çoğunu kapattırdı ve bazı eski tanrıları yazıtlardan çıkardı. Mısır halkının ve rahiplerinin çoğu bundan dolayı ondan memnun değildi.
İnandığı tanrı Aton’u onurlandırmak için Amarna isimli bir şehir inşa etti
MÖ 1346 civarında tanrı Aton’u onurlandırmak için bir şehir inşa etmeye karar verdi. Kent, Antik Mısırlılar tarafından Akhetaten olarak adlandırılmıştır. Bu şehir günümüzde Amarna olarak bilinmektedir. Amarna, Akhenaton’un hükümdarlığı sırasında Mısır’ın başkenti oldu. Kraliyet sarayını ve Büyük Aton Tapınağı burada yer alıyordu.
Akhenaton, Nefertiti ile evlendi
Akhenaton’un asıl karısı Kraliçe Nefertiti idi. Nefertiti çok güçlü bir kraliçeydi. Akhenaton’un yanında Mısır’daki en güçlü ikinci kişi olarak hüküm sürdü. Günümüzde Nefertiti, çok güzel bir kadın olduğunu kanıtlayan heykeli ile ünlüdür. Tarihte sık sık “dünyanın en güzel kadını” olarak anılmaktadır.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Nefertiti: Antik Mısır’ın Simge İsmi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey”
Din ile birlikte sanat da değişti
Akhenaton’un döneminde tek değişiklik din konusunda yaşanmadı. Ayrıca din ile birlikte sanatta da değişiklikler oldu. Akhenaton’dan önce sanatta insanlara ideal yüzler ve kusursuz bedenler sunulurdu. Fakat Akhenaton’un saltanatı sırasında sanatçılar, insanların gerçekte nasıl göründüklerini tasvir ettiler. Bu o zamanlar için dramatik bir değişiklikti. Antik Mısır’daki en güzel ve eşsiz sanat eserlerinden bazıları bu dönemden geliyor.
MÖ 1336 veya MÖ 1334 yılında öldü
Akhenaton’un ölümü MÖ 1336 veya MÖ 1334’de oldu. Arkeologlar ondan sonraki firavunun kim olduğundan tam olarak emin değiller, ancak görünüşe göre Akhenaton’un oğlu Tutankhamun firavun olmadan önce kısa bir süre hüküm süren iki firavun vardı.
Akhenaton’un saltanatından kısa bir süre sonra Mısır geleneksel dinine geri döndü. Başkent, Teb’e geri taşındı ve sonunda Amarna şehri terk edildi. Daha sonra firavunlar, geleneksel tanrılara karşı geldiği için Akhenaton’un adını firavun listelerinden çıkardılar. Akhenaton, Mısır kayıtlarında bazen “düşman” olarak anılmaktaydı.
Kaynak: 1
