İngiltere’de Kraliçe Viktorya’nın hüküm sürdüğü 64 yıllık zaman dilimi Viktorya dönemi olarak adlandırılıyor. Bu dönem doğa üstü olaylara ilgi, katı ahlak kuralları, maddiyatçılık, görgü kuralları ve tutuculukla ön plana çıkıyor. Yine de partiler, danslar, yemekler ve yeni yıl kutlamalarına ait çok sayıda öğe bu dönemde gelenekselleşiyor. Tüm bunların dışında günümüzde çoktan unutulmuş olan tuhaf gelenekler de bulunuyor. Gelin zaman içinde kaybolan 11 Viktorya dönemi yeni yıl geleneğine yakından bakalım.
1. Yeni yılda eve adım atan ilk kişinin erkek olması bekleniyordu
“İlk Ayak” olarak bilinen bu batıl inanca göre, açık renk saçlara sahip olan bir erkeğin ya da daha “kötüsü” bir kadının eve adım atan ilk kişi olmasının kötü şans getireceğine inanılıyordu. Bu nedenle yeni yıla girildiğinde eve gelen ilk kişinin erkek olması bekleniyordu.
2. Eve yeni bir şey almadan evden hiçbir şey dışarı çıkmazdı
İngiltere’de yeni yılla ilgili birçok batıl inanç bulunuyor. Hatta bu inançlar, bugün Kuzey İngiltere’nin bazı bölgelerinde hala devam ediyor. Başka bir batıl inanca göre yeni yılda eve bir eşya almadan evden hiçbir şey dışarıya çıkmamalı. Eğer çıkarsa bu davranış, evin üyelerine kötü şans getirebilir.
3. Yılbaşında bir beyefendi gibi davranmak gerekiyordu
Viktorya dönemi Avrupası’nda yeni yıla girerken insanlar çok kalabalık ortamlarda bir araya gelirdi. Genç erkekler o gün, mümkün olduğu kadar çok sayıda genç kadınla buluşurdu. Bu nedenle erkeklerden beyefendi gibi davranmaları beklenirdi. Ancak bu gelenek, yılbaşı gününün daha özel ve aile içinde kutlanmaya başlamasıyla son buldu.
4. Yılbaşı gecesi kapıya ekmek bırakmak
Viktorya döneminde Kuzey İngiltere ve İrlanda’da kapıya ekmek bırakma geleneği bulunuyordu. Bu gelenek daha çok zenginlere aitti. İnsanlar yeni yıl arifesinde barmbrack isimli büyük bir ekmek pişiriyordu. Evin erkeği bu ekmekten üç ısırık aldıktan sonra kapıya bırakıyordu. Kapı önünde toplananlar ise önümüzdeki yıl “soğuk, açlık ve hastalık” eve girmesin diye ev sahiplerine dua ediyordu.
5. Kilise ayinlerini izlemek
Methodizm’in kurucusu John Welsey, Viktorya dönemi yeni yıl geleneklerine bir yenisini daha ekledi. Welsey’in çabaları sonucunda işçiler bir barda içki içmek yerine o gün kilise ayinlerini izlemeyi tercih etmeye başladı. 19. yüzyıla gelindiğinde bu uygulama yeni yıl arifesi geleneği haline gelmişti.
6. Yılbaşı gecesi İncil’den rastgele bir sayfa açmak
“Dipping” olarak bilinen bu uygulamada kişiler İncil’den rastgele bir sayfa açıyor ve herhangi bir pasaja dokunuyordu. Bu sayfada yazılan bilgilerin, kişinin geleceğine dair öngörüde bulunacağına inanılıyordu.
7. Stang sürme
Bir Orta Çağ geleneği olan “Stang sürme”, kişinin bacak arasından direk geçecek şekilde omuzlarda taşınmasını tanımlıyor. Stang sürme aslında suçluları ve “ahlaksız” olduğu düşünülen kişileri utandırmak için yapılan bir eylemdi. Ancak Viktorya döneminde yeni yıl geleneklerinden biri haline geldi.
8. Yeni yıl arifesinde lezzetsiz turtalar yemek
Kıymalı turtalar, yeni yılın geleneksel bir ikramıydı. Bu turtalar sığır ayaklarından yapılmış bir jöle ile kaplanarak servis ediliyordu. Bugün Kuzey İngiltere’nin bazı bölgelerinde bu gelenek hala devam ediyor.
9. Yeni yıla oyunlar oynayarak girmek
Viktorya döneminin yeni yıl partilerinde mutlaka oyunlar oynanırdı. Bunlardan en meşhuru, kağıt oyunu olarak bilinen bir parti oyunuydu. Oyunun yöntemi oldukça basitti. Her kişi kağıda yapmak istediği bir şey yazarak katlıyor ve bir kutunun içine atıyordu. Daha sonra herkes bu kutudan bir kağıt çekiyor ve yüksek sesle okuyordu.
10. Entelektüellerin yas içinde geçen yılbaşı günü
Viktorya döneminin entelektüelleri, yeni yılın neden kutlandığına bir türlü anlam veremiyordu. Onlara göre hayatımızdan koca bir yılın geçmesi ölüme daha fazla yaklaştığımız anlamına geliyordu. Bu nedenle yeni yıl arifesi yas içinde geçmeliydi.
11. Yeni yıl kartı göndermek
Yılbaşı kartı göndermek ilk defa Viktorya döneminde bir gelenek haline geldi. Dönemin insanları bu kartların üzerinde ilginç figürler olmasına dikkat ediyordu. Sarhoş kurbağalar, eğlenen maymunlar ya da parti yapan kuşlar bu figürlerden bazıları.
