Genre olarak da ifade edilen film türleri; filmler arasında stile, öğelere veya temel olarak temaya dayalı birer ayrım çizgisini ifade eder. Bu türler içerisinde alt türler ve iki ana film türünü kesiştiren çeşitli melez türler de mevcuttur. Bu ilgi çekici melez film türlerinden bir tanesi de tech noir’dır. Peki film noir olarak da ifade edilen kara filmler ile bilim kurgu türündeki eserleri kesiştiren bu film türünün ayırt edici yanları nelerdir ve tech noir filmler nasıl tanınabilir?
Yazıya geçmeden öncesinde film noir yazımızı da inceleyebilirsiniz: İnsanoğlunun Karanlık Yüzünü Sinemayla Gösteren Büyüleyici Bir Teknik: Film Noir
Hibrit veya melez film türleri nelerdir?
Tech noir’ın melez bir tür olduğundan bahsetmiştik. Peki melez tür nedir? Melez film türleri, iki veya daha fazla film türünün birleşimini temsil eder; örneğin, tech noir filmleri oluşturan iki tür; kara film ve bilim kurgudur. Tech noir filmler bu türlerin kesişimi neticesinde ortaya çıktılar.
Bazen türler arası olarak da adlandırılan melez türde filmler, iki veya daha fazla türün veya alt türün tematik öğelerini harmanlarlar.
Tech noir filmleri nelerdir?
Tech noir filmleri, bilim kurgu ve kara film unsurlarını birleştiren melez bir kurgu filmi türünü temsil eder.
Bazen siber kara film, geleceğin kara filmi ve kara bilim kurgu olarak adlandırılan tech noir filmler, 1980’lerde Blade Runner ve The Terminator gibi filmlerle popüler hale gelmiştir. Hatta ünlü yönetmen James Cameron, Terminatör’de tech noir terimini bir gece kulübünün adı olarak kullanmıştır. Böylece hem kara film türüne hem de fütürist bilim kurgu filmlerine içkin olan bu yeni film türüne göndermeli bir çağrışımda bulunmuştur.
Tech noir filmlerde klasik birçok kara film unsuru bulunmaktadır ancak aynı derecede bilim kurgu temasını da işlemektelerdir. Çoğu tech noir filmi, bir bilim kurgu filmindekilere çok benzeyen karakterlere sahipken, hikayeleri ise kara filmin vücut bulmuş halidir.
Tech noir filmlerin özellikleri
Tech noir filmleri, bir bilim kurgu filmine benzer özelliklere sahiptir, ancak genellikle kara filme karakteristik olarak yakın bir olay örgüsüne de sahiptir. Bir bilim kurgu ortamında geçen bir kara film hikayesi izliyorsanız, izlediğiniz tech noir türünde bir filmdir. Bu genel geçer özelliklerden en az birkaçını içermesi de tech noir türündeki filmlerin olmazsa olmazlarındandır:
- Genellikle bir dedektif olan kahraman tarafından çözülmesi gereken bir suç veya gizemi içeren bir olay örgüsü bulunması.
- Femme fatale -yani baştan çıkarıcı ve tehlikeli kadın- karakterler içerebilir, kesin olarak bilim kurgu karakterlerini içerir.
- Distopik veya ütopik tarzda bir ortam içerebilir.
- Teknolojinin ağırlığı, başta filmin olay örgüsü olmak üzere karakterlere ve ortama büyük tesir etmektedir.
- İnsan ve makine arasındaki canlı veya robot türleri filmin karakterleri arasında bulunmaktadır.
- Siyah beyaz olmasa da tech noir filmler genellikle geceyi andıran bir manzaraya sahiplerdir ve bu manzara işlenen karanlık konularla bütünlük içerisindedir.
1980’li yıllar sonrasında gelişen tech noir film türü
Tech noir filmler ilk olarak 1980’lerde ortaya çıktı ve geçtiğimiz yıllar içerisinde de popülerliğini korumaya devam etti. Bu durumun bir sonucu olarak 2000’li yıllar boyunca da birçok yeni tech noir filmi çekildi. Başta yakın geçmişte vizyona giren I, Robot; Minority Report ve Blade Runner 2049 dahil olmak üzere bu filmlerden bazılarını zaten neredeyse hepimiz biliyoruz. Kısacası; bilimkurgu unsurlarının birçoğunu kara filmin karakteristik olarak karanlık ve göz alıcı tarafıyla birleştiren, bilim kurgu ve kara film arasındaki melez bir tür olan tech noir, hâlâ popüler bir tür olarak varlığını koruyor.
Şimdi de tech noir filmler arasından seçtiğimiz 14 tane yetkin ve örnek filmi kısa tanıtımlar eşliğinde sizlerle paylaşıyoruz.
1. The Zero Theorem – Sıfır Teorisi (2013) – IMDB: 6.0
Film, En İyi Bilimkurgu Filmi dalında Satürn ödülüne ve filmin mansiyon ödülü kazandığı Venedik Film Festivali’nin büyük ödülü olan Altın Aslan’a aday gösterilmiştir.
Son derece yetenekli ama toplumdan yalıtılmış bir bilgisayar operatörü olan Qohen Leth, operatörün yönetimi tarafından Sıfır Teoremini kanıtlamakla görevlendirilir. Ancak Qohen’de giderek daha fazla gelişecek olan varoluşsal endişe hissinin kapılarını sonuna dek aralayacak olan bu görev, bir hiç olarak sona erecek olan evrenin ve hayatın ortasında Qohen’i derin bir anlam arayışına iter.
2. Total Recall – Gerçeğe Çağrı (2012) – IMDB: 6.2
Bir fabrika işçisi olan Douglas Quaid, müşterilerine yaşamak istedikleri bir hayatı sağlama vaadinde bulunan ve implante edilmiş sahte anıları zihinlere yerleştiren Rekall şirketini ziyaret ettikten sonra, şirket kendisinin bir casus olduğundan şüphelenmeye başlar. İşler bir hayli ters gider ve Douglas kendini kaçarken bulur.
3. Paycheck – Hesaplaşma (2003) – IMDB: 6.3
Bu filmin de En İyi Bilimkurgu Filmi dalında Satürn ödülü adaylığı bulunmaktadır.
Jennings, sektördeki en iyi mühendislik uzmanıdır. Bazı iş arkadaşlarının tavsiyesi ile özel bir iş yapması için işe alınır. İş bittiğinde, üzerinde çalıştığı şeye dair tüm hatıraları zihninden silinir. Bir süre sonrasında, yaptığını hatırlamadığı bir şey için peşine düşülür. Jennings’in, geçmişte ne yaptığını çözmek için ise çok az zamanı vardır.
4. Tron Legacy – Tron Efsanesi (2010) – IMDB: 6.8
En İyi Ses Kurgusu dalında Oscar adaylığı bulunan film, ayrıca iki dalda Satürn ödülüne de layık görülmüştür.
Bir sanal dünya tasarımcısının oğlu, babasını aramaya çıkar ve kendini babasının tasarladığı dijital dünyanın içinde bulur. Bütün yozlaşmış yapısına karşın kısa süre içinde dijital dünyanın içinde bir müttefik edinecektir. Bu arada, dijital dünyaya hakim olan kötü niyetli program CLU, gerçek dünyayı istila etmeyi planlamaktadır ve davetsiz misafirlerin kaçışlarını engellemek için her şeyi yapacaktır.
5. Alphaville – Alphaville, Lemmy Caution’un Garip Serüveni (1965) – IMDB: 7.0
Film, Berlin Uluslararası Film Festivali’nde Altın Ayı ödülüne layık görülmüştür. Ayrıca Cahiers du Cinéma’nın 1965 Yılının En İyi 10 Filmi listesinde de kendisine 5. sıradan yer bulmuştur.
Amerikalı bir özel dedektif olan Lemmy Caution, başka bir gezegende fütüristik bir şehir olan Alphaville’e gelir. Açık sözlü ve özgürlükçü karakteri; şehrin hükümdarı olan ve sevgi ile ifade özgürlüğünü yasaklayan Von Braun adlı kötü bir bilim adamıyla çelişmektedir.
6. A.I. Artificial Intelligence – Yapay Zeka (2001) – IMDB: 7.2
En İyi Orijinal Müzik ve En İyi Görsel Efekt dallarında Oscar adaylığı bulunan A.I., BAFTA ödülü adaylığı ve kazandığı Satürn ödülleri ile güçlü bir bilim kurgu klasiğidir.
Bu fütüristik peri masalında, oldukça gelişmiş bir robotik çocuk olan “David”, onu terk eden insan annesinin sevgisini geri kazanmak için gerçek bir çocuk olmayı ummaktadır. Tam da Pinokyo gibi, o da umut ettiği hayallerini gerçekleştirebilecek olan “Mavi Peri”sini bulma umuduyla uzun bir yolculuğa çıkacaktır.
7. Looper – Tetikçiler (2012) – IMDB: 7.4
En İyi Bilim Kurgu Filmi dahil 4 dalda Satürn ödülü adaylığı bulunan Looper, güçlü bir filmdir.
Gelecekte, zaman yolculuğu icat edilmiştir. Ancak yasa dışı olan bu eylem yalnızca belli yeraltı kaynakları ile mümkündür. Birini yok etmek isteyenler, hedeflerini 30 yıl öncesine gönderirler ve onları bekleyen kiralık katiller ile işlerini hallederler. Bu işlerden bir hayli zenginleşen kiralık Joe’nun yaşamı, mafyanın ‘döngüyü kapatmaya’ karar verdiği güne kadar oldukça güzel gitmektedir. Ancak şimdi, Joe şiddetli bir çatışmaya girmek zorundadır.
8. Predestination – Kader (2014) – IMDB: 7.4
Film, Toronto After Dark Film Festivali’nde En İyi Bilim Kurgu Filmi ve En İyi Senaryo dallarında ödül kazanmıştır.
Üst düzey bir ajanın son görevi, onu tüm ajanlık kariyeri boyunca kendisinden kaçan tek bir suçlunun peşine düşmeye iter. Film; seyircilere kovalamaca, aşk, kader, kimlik ve zamanda yolculuk tabularının benzersiz, şaşırtıcı ve akıllara durgunluk veren bir keşfini sunar.
9. The City of Lost Children – Kayıp Çocuklar Şehri (1995) – IMDB: 7.5
3 dalda Satürn ödülüne aday gösterilmesinin yanı sıra Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülüne de aday gösterilen film, bir fantastik bilim kurgu klasiğidir.
Distopik bir toplumda geçen filmde birileri çocukları kaçırıyor. Bunu Failler Krank ile çetesi yapıyor ve bu suçu çocukların hayallerini çalmak için işlemektedirler. Ancak bir panayır diktatörü olan One’ın kardeşi Denree’yi kaçırdıklarında, nihayet biri kardeşini bulmak için yola çıkacaktır.
10. Minority Report – Azınlık Raporu (2002) – IMDB: 7.6
En İyi Ses Kurgusu dalında Oscar adaylığı bulunan film, BAFTA Ödülleri’nde de En İyi Görsel Efekt dalında BAFTA ödülü adaylığına layık görülmüştür. En İyi Bilimkurgu Filmi dahil 4 dalda Satürn ödülü kazanan filmin 7 dalda da Satürn ödülü adaylığı bulunmaktadır.
Yakın gelecekte kurulmuş olan özel bir polis birimi, katilleri henüz suçlarını işlemeden önce yakalayabilmektedir. Şaşırtıcı olan ise o birimin içinde bir polis memurunun gelecekte işleyeceği bir cinayetle suçlanıyor olmasıdır.
11. Dark City – Karanlık Şehir (1998) – IMDB: 7.6
En İyi Bilim Kurgu Filmi dalında Satürn ödülü kazanan yapım, bilim kurgu klasikleri arasındadır.
Bir adam küvette uyanır ve hemen odadan çıkması gerektiğini aksi takdirde yakalanacağını söyleyen bir telefon alır. Ayrılmadan önce evde bir kadının cesedini bulur. Kısa süre sonra bir grup yabancı onu yakalar ama o kaçmayı başarır. Ancak onu bir seri katil olduğuna inanan polis müfettişi Frank Burnstead takip edecektir. Kendisinin de kendisini takip eden yabancıların da özel güçleri bulunmaktadır.
12. The Island – Ada (2006) – IMDB: 7.8
Sundance Film Festivali’nde Özel Jüri ödülüne aday gösterilen film büyük beğeni toplamıştır.
Kuzey Rusya’da bir yerde, küçük bir Rus Ortodoks manastırında, tuhaf davranışları ile keşiş arkadaşlarının kafasını karıştıran alışılmadık bir adam yaşamaktadır. Adayı ziyaret eden diğerleri; adamın iyileştirme, iblisleri kovma ve geleceği tahmin etme gücüne sahip olduğuna inanmaya başlarlar.
13. Gattaca (1997) – IMDB: 7.8
En İyi Film dalında Altın Küre, En İyi Sanat Yönetmenliği dalında Oscar adaylığı bulunan Gattaca, ayrıca pek çok Satürn ödülüne de aday gösterilmiştir ve Sitges’te En İyi Film ve En İyi Soundtrack ödüllerine layık görülmüştür.
Sistematik bir soy ıslahı çağındaki gelecekteki bir toplumda, insanların DNA’larına bağlı olarak kendilerine uygun olduğu düşünülen bir yaşam rotası çizilmektedir. Genç Vincent Freeman, uzay yolculuğuna çıkmasına engel olacak bir sağlık sorunuyla doğmuştur, ancak bir şekilde GATTACA uzay programına sızmak konusunda kararlıdır.
14. Brazil – Brezilya (1985) – IMDB: 7.9
En İyi Senaryo ve En İyi Sanat Yönetmenliği dallarında Oscar adaylığı bulunan Brazil, iki dalda BAFTA adaylığına da aday gösterilmiştir. Film Criterion Collection’ın üst düzey restorasyonuna tabii tutularak tekrar piyasaya sürülmüştür.
Sam Lowry, distopik ve fütüristik bir toplumda yaşamından hoşnutsuz bir teknokrattır. Teknolojiden ve bunaltıcı bürokrasiden uzaklaşıp, hayallerinin kadını ile sonsuza kadar birlikte olabileceği bir hayatın hayalini kuran Sam, bir gün her zaman rüyalarında gördüğü ve peşinden koştuğu kadın Jill Layton ile tanışma fırsatı bulur. Ancak, bürokrasi onu bir dizi terörist bombalamadan sorumlu tuttuğunda, yeni yeni toparlamaya başladığı hayatı tehlike altına girecektir.
