Yaz gün dönümü, dünyanın dört bir yanında farklı kültürler tarafından coşkuyla kutlanan ve doğanın döngüsünü simgeleyen önemli bir olay. Kuzey Yarım Küre’de en uzun gün ve en kısa gece olarak bilinen bu özel zaman dilimi, güneşin zirve noktasına ulaştığı anı işaret ediyor. Binlerce yıldır insanlık, yaz gün dönümünü çeşitli ritüeller, festivaller ve törenlerle kutlayarak doğanın enerjisini ve yaşamın döngüsünü onurlandırmıştır. Antik Yunanistan’da büyüleyici Kronia kutlamalarından, Çin’in mistik ve biraz korkunç Aç Hayaletler Festivali’ne, İrlanda’daki antik Puck Fuarı’na kadar, yaz festivalleri, kültürel çeşitliliği ve evrensel insan deneyimini yansıtan bir mozaik oluşturuyor. İşte dünyanın çeşitli yerlerinden yaz festivalleri 👇
1. Kronia, Antik Yunanistan
Olimpiyatlar için bir ay sürecek geri sayımın başlangıcını müjdeleyen Kronia, Yunan tanrısı Kronos’un (Titanların Kralı ve zamanın tüketen gücünün tanrısı) yaz ortası kutlamasıydı.
Kronia, temmuz ayının sonundan ağustos ayının başına denk geliyor. Şölende oyunlar oynanıyor ve kutlamalar yapılıyordu. Antik Yunanistan’ın altın çağını (Kronos’un hâlâ Olympia’yı yönettiği dönem) taklit ediyordu. Kronia, hiyerarşinin ve sınıfsal farklılığın olmadığı bir gündü. Köleler ve sözleşmeli hizmetçiler o gün için özgür kabul ediliyordu ve tüm sınıflar eşit olarak yiyor, içiyor, oyun oynuyor ve eğleniyordu.
2. Vestalia, Antik Roma
Vestalia, Romalıların ocak ve yaşam tanrıçası Vesta’yı kutladığı dini bir festivaldi. Kutlama genellikle perdelerle kapatılan ve yılın geri kalanında halka kapalı olan kutsal Vesta tapınağının açılmasıyla başlıyordu. Kadınlar, perde açık kaldığı sürece çıplak ayakla tapınağı ziyaret eder ve kutsama karşılığında kurbanlar sunarlardı. Vesta’ya saldırmaya çalışan Priapus’un eşeğin anırmasıyla ürktüğü zamanın anısına eşekler çiçek ve ekmekten çelenkler ve kolyelerle süslenirdi. Festivalin son gününde kutsal alan bir kez daha perdelerle kapatılır ve tapınak temizlenirdi.
3. Zhong Yuan/Aç Hayaletler Festivali, Çin
Zhong Yuan veya Çin’in Aç Hayaletler Festivali’nde Çinliler atalarına tapınır ve kutlamalar yapar. İnanışa göre o gün, cehennemin kapıları açılır ve vefat edenlerin hayaletleri ölümlüler diyarında özgürce dolaşır.
Hayaletler hala yaşayan aile üyelerini ziyarete gelirken, hayatta olan akrabası olmayanların ise amaçsızca dünyayı dolaştığına inanılır. Yaşayanlar, ataları için adak olarak kağıt para yakar, hayaletlerin eve dönüş yolunu bulmalarına yardımcı olmak niyetiyle nilüfer mumları kullanırlardı.
Puck Fuarı, İrlanda’nın en eski festivallerinden biridir ve hala her yıl kutlanmaktadır. Fuarın oldukça geçmişe dayandığı düşünülüyor, ancak bilinen kayıtları Kral I. James’in fuar için bir tüzük yayınlayıp ona yasal statü verdiği 1600’lü yıllara uzanıyor.
Çok eski olduğundan fuarın kökenine dair çeşitli rivayetler bulunuyor. Bu hikayelerden biri ise korku içinde sürüsünden kaçan, tesadüfen kasabaya giren ve bölge sakinlerini Oliver Cromwell’in ordusunun işgaline karşı uyararak onlara hazırlanmaları için zaman tanıyan bir keçinin kutlanmasıdır. Ancak fuarın kendisi çok daha eski. Bilim insanları bunun pagan hasat kutlamalarından kaynaklandığına ve keçinin pagan doğurganlık sembolü olduğuna inanıyor.
5. La Tomatina, İspanya
Yaz festivalleri listemizin sonunda eğlenceli bir etkinlik var. La Tomatina’nın tarihi geçmişi 1945’e kadar uzanıyor. Her yıl Buñol kasabasında düzenlenen La Tomatina, ağustos ayının son çarşamba günü düzenlenen ve yüzlerce katılımcının bir araya geldiği yıllık bir gelenek.
Festival 1950’lerde yasaklandı, ancak insanların protesto etmesiyle yeniden düzenlendi. On yıl sonra ikinci kez iptal edildiğinde yerel halk, dev bir domates için cenaze töreni düzenleyerek oldukça alaycı bir şekilde olayı tekrar protesto etti. Mahalle sakinleri domatesi tabutta taşıdılar ve cenaze marşı çalan bir bando da onlara eşlik etti.
Protesto başarılı oldu ve La Tomatina bugün hala kutlanıyor. 2015 yılında, etkinlikte 145.000 kg’ın biraz altında domates kullanıldığı tahmin ediliyor. Genellikle yaklaşık bir saat süren etkinliğin sonunda yerel itfaiye ekipleri, etrafı temizlemek için kasaba meydanını yıkıyor.
