Biz fark etmesek de plastikler hayatımızın her yerinde. Günlük olarak kullandığımız, yediğimiz, içtiğimiz şeylerin %90’ı plastiklerle kaplanıyor ya da plastikten üretiliyor. Peki nasıl oldu da 100 yıl önce var olmayan bir şeyin tutsağı haline geldik? Plastikleri hayatınızdan çıkardığınızı hayal edebiliyor musunuz? Muhtemelen birçok şeyden vazgeçmek zorunda kalırdık. Peki vazgeçemediğimiz şeylerin bizi sona sürüklediğinin farkında mıyız? Belki de vazgeçmek değil doğa dostu çözümler üretmek gerekiyordur. Birçok ülke plastik kullanımını azaltsa da birçok şey için de geç kalmış durumdayız. Dünya, geri döndürülmesi imkansız bir şekilde kirleniyor. Gelin plastik hakkında hepimizi dehşete düşüren gerçeklere göz atalım. Sonrasında, plastik kullanımını azaltmak yine sizin elinizde olacak. Bu sorumluluğu almaya hazır mısınız?
1. Son birkaç yıllık verilere göre dünyada yılda ortalama 100 milyon ton plastik üretiliyor
Dünya tarihinde sadece 6 yılda üretilen plastiklerin miktarı 8.3 milyar ton. Belki siz bu sayıların karşılığını tasvir edemiyor olabilirsiniz ama size özetle bu sayıların fiziksel karşılıklarının korkunç olduğunu söyleyebiliriz.
2. Plajlardaki çöplerin %73’ü plastiklerden oluşur
Sigara izmaritleri, şişeler, şişe kapakları, gıda ambalajları, bakkal torbaları, payet ve polistiren kaplar sahillerdeki çöplerin %73’ünü oluşturuyor. Üstelik kullanmaktan bir türlü vazgeçemediğimiz plastik atıkları bir çöpe atmak, akıl sağlığı yerinde olan ve düşünebilen her insan için oldukça kolay bir eylem.
3. Dünya üzerinde her bir dakikada 1 milyondan fazla plastik şişe kullanılmak üzere alınıyor
Yalnızca birkaç dakika boyunca kullandığımız bu plastik şişeleri sürekli alıyoruz. Bazen her içecek için bir yenisini alıyoruz. Yanımızda tekrar kullanılabilir şişeler taşımak çok da zor olmasa gerek. Eğer bu hızla plastik şişe kullanmaya devam edersek bu oran 2021 yılına kadar %20 artacak.
4. Üretilen tüm plastiklerin sadece % 9’u geri dönüştürülebildi
Evet, bu oldukça korkunç bir rakam. Hala birçoğumuz geri dönüşümün nasıl işlediği, ürünlerin nasıl ayrılması gerektiğini bilmiyor. Bu da birçok plastiğin geri dönüştürülemeden çöpe gitmesine ve doğada yüzyıllarca kalmasına neden oluyor.
5. Birleşmiş Milletler’e göre, plastik atıklar her yıl 1 milyon deniz kuşunu, 100.000 deniz memelisini, deniz kaplumbağalarını ve sayısız balığı öldürüyor
Bazı kişilerin çöpe taşımaya üşendiği plastik atıklar milyonlarca canlının hayatına mal oluyor! Birkaç dakika kullanıp attığımız plastikler aslında hem canlıları hem de gezegeni yok ediyor.
6. Dünya üzerinde saniyede 160 bin plastik poşet kullanılıyor
Bu yıl ortalama 5 trilyon plastik poşet kullanılacak. Bu Fransa’nın 2 katı büyüklüğünde bir alanı kaplayabilecek kadar plastik poşet anlamına geliyor.
7. Plastikler doğada asla tamamen çözünmez
Plastikler yaklaşık 500 yıl sonra formlarını kaybedip çözünmüş gibi görünecekler. Ancak aslında birçoğu plastiğin kimyasal bileşimi nedeniyle insan gözüyle görülemeyen mikroplastiklere dönüşecekler. Mikroplastikler ise plastiklerden daha tehlikelidir. Çünkü plastikler yeryüzünde kalıp gözle görülebilirken mikro plastikler toprağa ve suya karışır.
8. Ortalama bir plastik poşetin kullanım süresi 12 dakikadır. Ancak bir plastik poşetin doğada yol olması tam 1000 yıl sürer
Yani 12 dakikanın bedeli 1000 yıllık bir çevre kirliliğidir.
9. Ortalama bir insanın bir yılda yaklaşık 70.000 mikroplastikten daha fazla yediği tahmin ediliyor
Çözünen plastiklerin birçoğu doğada tamamen yok olmaz. Yalnızca milyonlarca mikroplastiğe dönüşürler. İnsan gözüyle görülemeyen bu mikroplastikler suya ve toprağa karışır. Dolayısıyla aslında yediğimiz ve içtiğimiz birçok şeyde mikroplastik vardır. Bu nedenle ortalama bir insanın bir yılda yaklaşık 70.000 mikroplastik yediği düşünülüyor.
10. Plastiklerin yapımında kullanılan BPA adlı kimyasal kısırlıktan prostat kanserine pek çok hormonal bozukluğa sebep olur
BPA; 1960’lardan beri plastiklerin üretiminde kullanılan ve genellikle plastik ambalaj, mutfak gereçleri ve teneke kutuların ve kavanoz kapaklarının iç kaplamaları da dahil olmak üzere gıdalarla doğrudan temas eden ürünlerde bulunan bir kimyasal. Yapılan çalışmalar BPA’nın erken ergenlik, meme hastalıkları, prostat kanseri, kısırlık, polikistik over sendromu gibi pek çok rahatsızlığa sebep olabileceği görüldü. Genelse sert plastiklerin ve ambalajların içinde bulunan BPA yiyeceklere ve içeceklere karışıyor. Bunları tüketen kişilerin vücuduna karıştıktan sonra da çeşitli rahatsızlıklara sebep oluyor. Bu yüzden bazı ürünler “BPA içermez” ibaresiyle satışa sunuluyor. Özellikle plastik biberonlar çocuklar için oldukça zararlı.
11. Plastiklerin kullanımı o kadar akıl almaz bir noktaya geldi ki denizlerin ve okyanusların ortasında çöp adalar oluşmaya başladı
Maalesef dünyanın birçok yerinde deniz ve okyanuslarda çöpten adalar görmek mümkün. Öyle ki yakında bağımsızlıklarını ilan edip bir bayrağa sahip olabilecek kadar büyükler.
12. Tek kullanımlık bir su şişesi üretmek için o şişenin içindeki sudan daha fazlası harcanır. Ayrıca bir plastik şişenin doğada yok olması 450 yıl sürer
Evet belki günde bazen birkaç tane satın aldığımız o plastik şişelerin sadece 1 tanesinin doğada yok olması tam 450 yıl sürüyor. Üstelik o şişe üretilirken su kaynakları harcanıyor. Harcanandan daha azının taşınabilmesi için… Bu yüzden tek kullanımlık plastik bir şişe su alarak paranızı çöpe atmak yerine yanınızda tekrar tekrar kullanabileceğiniz bir su şişesi taşıyın.
13. 2050 yılında denizdeki plastik sayısı balık sayısından fazla olacak
Mevcut üretim ve kullanım oranı hesaplandığında, 2050 yılına kadar dünya okyanuslarındaki toplam plastik ağırlığının dünyadaki balıkların ağırlığından daha fazla olacağı tahmin ediliyor. Balık tutmak hayal, plastik tutmak moda olacak anlayacağınız!
14. Dünyadaki petrolün %8’i plastik üretmek için kullanılıyor
Bir anlığına petrolün sınırlı bir kaynak olduğunu unutun. Çevre için korkunç zararları olan petrolün, çevremiz için bir başka felaket anlamına gelen plastiklerin üretiminde fazlaca kullanıldığını hayal edin. Evet, nereden bakarsak bakalım korkunç!
15. Dünya genelinde günde 500 milyon plastik pipet kullanılıyor
Şu elimizde eğip büküp, içeceklerimizi höpürdeterek içtiğimiz plastik pipetler plastik kullanımının çok büyük bir bölümünü kapsıyor. Yapmamız gerekense çok basit. Plastik pipet kullanmamak! Eğer mecbursanız porselen ya da cam pipetlerden kullanabilirsiniz. Daha uzun ömürlü olmaları da büyük bir avantaj değil mi?
16. 2009’dan günümüze kadar olan süreçte, bir önceki yüzyılın tamamında kullanılan plastikten çok daha fazlası üretildi
Bu da demek oluyor ki plastikleri kullanım oranımız düşmesi gerekirken günden güne artıyor. Özellikle son 10 yılda plastik üretim ve tüketiminde çarpıcı bir artış yaşandı. Bu da felaket senaryolarının değişmesine ve daha korkunç hale gelmesine neden oluyor. Bu soruna kökten bir çözüm bulamıyoruz evet ama en azından biraz yavaşlayamaz mıyız?
17. Plastikler, Alzheimer’a davetiye çıkarıyor olabilir
Yazar Jennie Ann Freiman’ın kendi annesinin hastalığından esinlenerek yazdığı SEEDS Planı adlı kitapta plastiğin Alzheimer hastalığının oluşumunda etkili olduğu anlatılıyor. Kitap Alzheimer hastalığı olan insanların beyinlerinin plastik parçalarıyla dolu olduğunu iddia ediyor.
Bonus: Tüm bu bilgileri öğrenmek yıkıcı bir etki yaratabilir. Ancak önemli olan, bu bilgilerin bıraktığı etkinin harekete geçirebilme gücüdür!
Her birimiz çevre kirliliğinin günden güne arttığını, vücudumuzda mikroplastiklerin dolaştığını ve plastiklerin küçücük çocuklar da dahil olmak üzere hepimizin sağlığını tehdit ettiğini biliyoruz. Peki siz bu yazıyı okuduktan sonra birkaç dakika üzülüp hayatınıza devam mı edeceksiniz? Yoksa küçük de olsa bir adım atıp hayatınızdan çıkarabileceğiniz plastikleri düşünmeye mi başlayacaksınız. Biz size biraz yardım edelim. Hayatınızdan pet şişeleri ve pipetleri bile çıkarsanız dünya için büyük bir iyilik yapmış olursunuz. Daha fazlasını yapmak da yine sizin ellerinizde, bir başkasının değil!
