II. Dünya Savaşı, insanlığın gördüğü en büyük yıkımlardan biriydi. Milyonlarca insanın yaşamını kaybetmesine neden olan savaş, korkunç olaylara ve büyük dramlara sahne oldu. Ancak savaş sırasında kullanılan atom bombası bu korkunç savaş için bile acımasız bir silahtı! 6 Ağustos 1945’te Japonya’nın Hiroşima şehrine atılan atom bombası, ilk etapta 80 bin kişinin ölümüne neden oldu. İlerleyen dönemde atom bombası nedeniyle ölenlerin sayısı daha da artacaktı. Sadece 3 gün sonra Nagazaki’ye atılan bir diğer atom bombası ise 40 binden fazla insanın hayatını kaybetmesine neden oldu! Ancak bu korkunç silahı üretmek hiç de kolay değildi. Yoğun bir çaba ve üst düzey bir gizlilik gerektiriyordu. Bu nedenle gizli bir üretim sahası ve ağzı sıkı çalışanlara ihtiyaç vardı! İşte “Oak Ridge” isimli şehir bu sebeplerle inşa edildi! ABD’nin ücra bir köşesinde sıfırdan inşa edilen bu gizli şehir, kurulduktan kısa süre sonra insanlık tarihini değiştirecekti. İşte, Oak Ridge hakkında bilmeniz gerekenler…
Amerika Birleşik Devletleri’nin nükleer silah geliştirmek için başlattığı “Manhattan Projesi” Oak Ridge şehrinin kurulmasına öncülük etti
1930’lı yılların sonunda tüm dünyayı etkisi alan korkunç bir tehlike vardı: Naziler! Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Almanyası, binlerce insanın yaşamını kaybetmesine, binlerce insanın ülkesinden ayrılmasına neden olmuştu. Evini terk etmek zorunda kalan insanların arasında dünya çapında bilim insanları da vardı. Avrupa’nın farklı yerlerinden özellikle de Almanya’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne giden pek çok bilim insanı arasında ünlü fizikçi Albert Einstein da vardı. 1939 yılında Einstein ve bir grup bilim insanı Almanya’nın nükleer silah geliştirme çalışmalarına başladığını ABD ile paylaştı. Bunun üzerine dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt ABD’deki nükleer silah faaliyetlerinin başlatılması talimatını verdi! Böylece ünlü Manhattan Projesi de başlamış oldu. Projenin başına General Leslie Groves getirildi. Projenin başlamasıyla nükleer araştırmalar için gözlerden uzak ve korunaklı bir çalışma sahasına ihtiyaç duyuldu.
ABD’deki gizli nükleer araştırmalar için 3 farklı bölge seçildi
New Mexico’daki Los Alamos ve Washington eyaletindeki Hanford/Richland ve Tennessee eyaletinde Oak Ridge. Bu üç çok gizli bölge arasında en önemlisi yer Oak Ridge bölgesiydi. Çünkü Manhattan Projesi’nin merkez üssü burasıydı. Atom bombası üretebilmek için yapılan çalışmaların en önemlileri Oak Ridge şehrinde gerçekleştirilecekti.
II. Dünya Savaşı sırasında, Tennessee’deki gizli şehrin inşa edilmesi için gerekli hazırlıklar da başlatıldı
ABD hükümeti Tennessee’nin ücra bir köşesinde bir tarım arazisi satın aldı. Seçilen bölge, gizli bir şehir inşa etmek için son derece uygundu. Bölgenin gözlerden uzak konumu, şehrin Almanlar veya Japonlar tarafından bombalanma ihtimalini azaltıyordu. Yine bölgedeki nüfus yoğunluğunun düşük olması, hem arazinin rahatlıkla kontrol edilebilmesine hem de yürütülen faaliyetlerin gizli tutulmasına olanak tanıyacaktı. Yine de ABD hükümeti bölgede yaşayan yaklaşık 1.000 kişiyi çeşitli bahanelerle tahliye etmek zorunda kaldı.
Şehirdeki yüksek iş gücünün doğal ve gizli bir şekilde karşılanması gerekecekti. Bölgenin yakınlarındaki, 110.000 insanın yaşadığı Knoxville şehri ise bu ihtiyacı karşılamak için son derece ideal bir yerdi
Ayrıca nükleer faaliyetler için gerekli olan elektrik de bölgenin yakınlarında bulunan Norris Barajı’ndaki Tennessee Valley Authority isimli santralden elde edilebilecekti. Kısacası, Tennessee’deki bölge Oak Ridge şehrini inşa etmek için mükemmel bir konumdaydı.
Böylece hızlı ve gizlilik içerisinde Oak Ridge şehrinin inşasına başlandı
Bölgede, hızla nükleer faaliyetler için inşa edilen yapılar yükseliyordu. Atom bombası için devasa laboratuvarlar, radyoaktif maddeleri rafine etmek için kurulan santraller… Ancak şehirde çalışacak onlarca işçi için “normal” bir yaşam alanı inşa etmek de gerekiyordu. Proje yöneticileri, şehirde çalışacak insanların sıradan bir topluluğun parçası gibi görünmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Böylece, şehirde nükleer tesislerin yanı sıra yeşil alanlar, oyun parkları, yürüme yolları, müstakil evler, mahalleler vb. “sıradan” pek çok şey daha inşa edildi. Öyle ki başlangıçta 13.000 kişilik bir kasaba olarak tasarlanan şehirde savaşın sonunda 75.000 kişi yaşıyordu! Oak Ridge, dışarıdan bakıldığında herhangi bir banliyöden farksızdı.
Şehirdeki faaliyetler gerçekten de büyük bir gizlilik içerisinde yürütüldü. Öyle ki Oak Ridge, savaş boyunca resmi olarak var olan bir yer değildi
Bütün şehir, özel güvenlik önlemleri ile korunuyordu. Bölge hiçbir haritada görülmüyordu ve ‘Site X’ veya ‘Clinton Engineering Works olarak isimlendiriliyordu. Şehirde çalışan işçiler de gizlilik konusundaki telkinlere sıkı sıkıya bağlı kalıyorlardı. Zaten hiçbir işçinin gerçekte ne üzerine çalıştığından haberi yoktu. Şehirde çalışan herkes yalnızca kendi özel çalışma alanı hakkında bilgi sahibiydi. Büyük resim, yalnızca üst düzey yetkililer tarafından görülebiliyordu!
Buna rağmen civarda yaşayan sivil halk, şehirde bir şeyler döndüğünden şüpheleniyordu
Ancak hiç kimsenin aklına, Oak Ridge şehrinin atom bombası üretmek için kurulduğu gelmiyordu. İnsanlar şehirde savaş için normal silahların ve cephanelerin üretildiğinden kuşkulanıyorlardı. Bu üretim ise savaş döneminde oldukça normal bir şeydi.
Şehirdeki çalışmalar nihayet tamamlandı ve ilk nükleer silah denemesi 16 Temmuz 1945’te başarıyla gerçekleştirildi
6 Ağustos 1945’te Hiroşima’ya atılan atom bombasından sonra Oak Ridge isimli şehrin aslında neden inşa edildiği de ortaya çıktı! Dönemin ABD Başkanı Harry S. Truman Oak Ridge ile birlikte diğer iki gizli şehrin sırrını da kamuoyu ile paylaştı. Böylece şehirde çalışan binlerce işçi, gerçekte neyin parçası olduğunu, dünyanın en güçlü ve ölümcül silahının üretilmesine katkı sağladığını öğrenmiş oldu. Bu şok edici durum başlangıçta şehirde yaşayan insanlar için büyük bir övünç kaynağı haline geldi. Şehrin yerel gazeteleri, savaşı bitirecek olan bu hamlede Oak Ridge’in de katkısı bulunmasından büyük bir sevinç duyulduğu haberleriyle doluydu. Ancak daha sonra, atom bombasının yıkıcı etkileri ortaya çıktı. Bu, şehirde çalışan pek çok insanın büyük bir dehşete kapılmasına neden oldu.
Oak Ridge, savaştan sonra da varlığını sürdürdü
Oak Ridge, savaşın sonunda Tennessee eyaletindeki en kalabalık 5. şehir haline geldi! Hatta şehir bir dönem ABD’deki ırkçılığın en kötü örneklerine de sahne oldu. Bölgeye gelen Afro-Amerikalılar çeşitli insanlık dışı muamelelere maruz kaldılar. Atom bombası üretmek için inşa edilen gizli şehir, bugün çeşitli nükleer araştırmalara ve yenilenebilir enerji çalışmalarına ev sahipliği yapıyor.
