ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Gündem » Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir, İptal Edilebilir Mi? Neden Yeniden Gündeme Geldi?

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir, İptal Edilebilir Mi? Neden Yeniden Gündeme Geldi?

Son zamanlarda gündemde olan Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir, iptal edilebilir mi, neden yeniden gündeme geldi?

Buse Ürgir Yazar: Buse Ürgir
5 Nisan 2021
Kategori: Gündem
Google Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir, İptal Edilebilir Mi? Neden Yeniden Gündeme Geldi?
Share on FacebookShare on Twitter

Türkiye, birkaç hafta önce İstanbul Sözleşmesi’nden bir gece aniden Cumhurbaşkanlığı kararıyla çıktı. Bu durumun kanuna uygun olup olmadığı tartışması sürerken, TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü de feshedebilir mi?” sorusuna “Teknik olarak evet” yanıtını vermesi ve Kanal İstanbul Projesi’nin yeniden gün yüzüne çıkması Montrö Sözleşmesi’ni bir daha gündeme getirdi. Peki Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir, iptal edilebilir mi, neden yeniden gündeme geldi? Detaylara birlikte bakalım.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 20 Temmuz İsviçre’nin Montrö kentinde imzalandı. Bu sözleşmeyle boğazların egemenliği tamamen Türkiye’ye geçti

montrö boğazlar sözleşmesi

Sözleşme, Bulgaristan, Fransa, Büyük Britanya, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği, Yugoslavya ve Türkiye arasında imzalandı.

9 Kasım 1936’da yürürlüğe giren sözleşmeyle, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin egemenliği ve bağımsızlığı uluslararası toplumda kabul edildi

montrö boğazlar sözleşmesi

Sözleşmeyle, Türkiye’ye İstanbul ve Çanakkale boğazları üzerinde kontrol ve savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkı verildi. Ayrıca, Türkiye’ye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı sağlandı

montrö boğazlar sözleşmesi

Sözleşmeden önce Türkiye, boğaz üzerinde söz sahibi değil miydi?

24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Boğazlar Sözleşmesi’ne göre; Boğazlardan geçecek yabancı gemilerin kontrolü Boğazlar Komisyonuna devredilmiş, Boğazlar Bölgesi gayri askeri hale getirerek kontrolü Milletler Cemiyeti’ne bırakılmıştı. Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenliği kısmen sınırlandırılmıştı.

Türkiye ise bu sınırlandırmayı kabul etmedi. Bunun arkasında yatan en önemli neden dünyanın bundan sonra bir silahsızlanmaya gideceğinin düşünülmesi ve Boğazlar Bölgesinin Milletler Cemiyetinin teminatı altına alınmasıydı. Ancak silahsızlanma çalışmaları olumlu sonuç vermediği gibi, Millet Cemiyeti’nin İtalya ve Japonya’nın mütecaviz davranışları karşısında etkisiz kalması Türkiye açısından şartları ve koşulları değiştirdi.

Türkiye uluslararası arenada yaşanan değişimi çok iyi analiz ederek, uluslararası hukukun temel rebus sic stanibus (şartlar değişmiştir) kuralına dayanarak, tam zamanında ve yerinde yaptığı çağrılarla Boğazlar meselesinin yeniden müzakere edilmesinin önünü açtı. Sovyetler 1933 yılından itibaren, İngiltere ise 1936 yılında Hitler’in tek taraflı olarak Ren bölgesine askerlerini sokmasından sonra, Türkiye’yi bu konuda destekledi. Nitekim Montrö Boğazlar sözleşmesi imzalanmış ve Türkiye’ye boğazlar konusunda tam yetki verilmiş oldu.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin maddeleri neler?

montrö boğazlar sözleşmesi

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’de hem ticari hem de savaş gemilerinin uyması gereken geçiş rejimleri bulunuyor. Özetlemek gerekirse;

Ticari gemilerin geçiş rejimi;

  • Barış zamanında, gündüz ve gece, bayrak ve yük ne olursa olsun, hiçbir işlem (formalite) – sağlık denetimi hariç – olmaksızın Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır.
  • Savaş zamanında Türkiye, savaşan değil ise bayrak ve yük ne olursa olsun Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır. Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
  • Savaş zamanında Türkiye savaşta ise, Türkiye ile savaşta olan bir ülkeye bağlı olmayan ticaret gemileri, düşmana hiçbir biçimde yardım etmemek koşuluyla Boğazlar’da geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bu gemiler Boğazlar’a gündüz girecekler ve geçiş, her seferinde Türk makamlarınca gösterilecek yoldan yapılacaktır.
  • Türkiye’nin kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayması durumunda, Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır; ancak gemilerin Boğazlar’a gündüz girmeleri ve geçişin her seferinde Türk makamlarınca gösterilen yoldan yapılması gerekecektir. Kılavuzluk, bir durumda zorunlu kılınabilecek; ancak ücrete bağlı olmayacaktır.

Savaş gemilerinin tâbi olacağı yaptırımlar ve geçiş rejimi;

Barış zamanı:

  • Karadeniz’e kıyıdaş devletler, bu deniz dışında yaptırdıkları ya da satın aldıkları denizaltılarını, tezgâha koyuştan ya da satın alıştan Türkiye’ye vaktinde haber verilmişse, deniz üslerine katılmak üzere Boğazlar’dan geçirme hakkına sahip olacaklardır. Söz edilen devletlerin denizaltıları, bu konuda Türkiye’ye ayrıntılı bilgiler vaktinde verilmek koşuluyla, bu deniz dışındaki tezgâhlarda onarılmak üzere de Boğazlar’dan geçebileceklerdir. Gerek birinci gerek ikinci durumda, denizaltıların gündüz ve su üstünden gitmeleri ve Boğazlar’dan tek başlarına geçmeleri gerekecektir.
  • Savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi için, Türk Hükümeti’ne diplomasi yoluyla bir ön bildirimde bulunulması gerekecektir. Bu ön bildirimin olağan süresi sekiz gün olacaktır; ancak, Karadeniz kıyıdaşı olmayan devletler için bu süre on beş gündür.
  • Boğazlar’dan geçişte bulunabilecek bütün yabancı deniz kuvvetlerinin en yüksek toplam tonajı 15.000 tonu aşmayacaktır.

Savaş zamanı:

  • Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri yukarıda belirtilen koşullar içinde, Boğazlar’da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
  • Saldırıya uğramış bir Devlete ve Türkiye’yi bağlayan bir karşılıklı yardım antlaşması gereğince yapılan yardım durumları dışında savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi yasak olacaktır.
  • Karadeniz’e kıyıdaş olan ya da olmayan devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, kendi limanlarına gitmek maksadıyla boğaz geçişi yapabilirler.
  • Savaşan devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar’da herhangi bir el koymaya girişmeleri, denetleme (ziyaret) hakkı uygulamaları ve başka herhangi bir düşmanca eylemde bulunmaları yasaktır.
  • Savaş zamanında, Türkiye savaşan ise, savaş gemilerinin geçişi konusunda Türk Hükûmeti tümüyle dilediği gibi davranabilecektir.
  • Türkiye kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karsısında sayarsa, Türkiye savaş durumu geçiş rejimini uygulamaya başlayacak ancak; Milletler Cemiyeti Konseyi Türkiye’nin aldığı önlemleri 3’te 2 çoğunlukla haklı bulmazsa Türkiye bu önlemlerini geri almak zorunda kalacaktır.

Sözleşmenin genel hükümleri ise şöyle;

  • Boğazlar kayıtsız şartsız Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakılacak, tahkimat yapmak hakkı tanınacaktır.
  • Türk Hükûmeti, sözleşmenin, savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçişine ilişkin her hükmünün yürütülmesine göz kulak olacaktır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi iptal edilebilir mi? Fesih şartları neler?

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 1936 yılında 20 yıllığına imzalanmıştı. Bununla birlikte, sözleşmenin 1. maddesinde doğrulanan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğü ilkesinin sonsuz bir süresi olacaktı. 9 Kasım 1956’da sözleşmenin süresi sona erdi. Sözleşmeyi imzalayan devletler Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni değiştirmek için girişimlerde bulundular ancak başarılı başarılı olamadılar.

Nitekim sözleşmesinin süresi bitmesine rağmen, iptal süreci başlamadı. Çünkü iptal sürecinin başlayabilmesi için imzaya taraf olan devletlerden birinin sözleşmede yer aldığı şekliyle fesih beyanını depoziter devlet olan Fransa’ya bildirmesi gerekiyor.

Bugün imzacı devletlerden birinin bu süreci başlatması durumunda; sözleşme talebin yapıldığı tarihten başlamak üzere iki yıl daha yürürlükte kalacak ve bu sürenin sonunda iptal edilecek. Sözleşmeye göre imzacı devletler yeni bir sözleşmenin yapılması için tekrar bir konferansta bir araya gelmesi gerekiyor. Ancak bu konferans sonunda yeni bir sözleşme imzalanıp imzalanmayacağı net değil.

Kaynak: 1 2

PaylaşTweetleGönder
Buse Ürgir

Buse Ürgir

Gündemden uzak kalamayan, psikoloji meraklısı gazeteci birey.

İleri
Bulaşık Makinesi Temizlemenin Püf Noktaları Ve En İyi Bulaşık Makinesi Deterjanları

Bulaşık Makinesi Temizlemenin Püf Noktaları Ve En İyi Bulaşık Makinesi Deterjanları

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

İlgili İçerikler

Kadınlar İçin Hayati Öneme Sahip Olan İstanbul Sözleşmesi Nedir?
Gündem

Kadınlar İçin Hayati Öneme Sahip Olan İstanbul Sözleşmesi Nedir?

Montrö Sözleşmesi’nden ÇED Raporu’na: “Kanal İstanbul”da Son Durum
Gündem

Montrö Sözleşmesi’nden ÇED Raporu’na: “Kanal İstanbul”da Son Durum

Türk Denizciliğinin Gurur Günü Olarak Kabul Edilen Kabotaj Bayramı’nın Tarihi
Gündem

Türk Denizciliğinin Gurur Günü Olarak Kabul Edilen Kabotaj Bayramı’nın Tarihi

Teknoloji Detoksuna Hazırlanın! Akıllı Telefon Kullanmayı Bırakırsanız Beyninize ve Vücudunuza Ne Olabilir?
Sağlıklı Yaşam

Teknoloji Detoksuna Hazırlanın! Akıllı Telefon Kullanmayı Bırakırsanız Beyninize ve Vücudunuza Ne Olabilir?

19 Nisan 2021
Yaşınıza Dur Demek İçin En İyi 7 Gece Kremi
Alışveriş

Yaşınıza Dur Demek İçin En İyi 7 Gece Kremi

18 Nisan 2021
Son Yüzyılın En Tartışmalı Bilim İnsanlarından UFO Gözlemcisi Allen Hynek ve Sarsıcı Araştırmaları
ListeList Özel

Son Yüzyılın En Tartışmalı Bilim İnsanlarından UFO Gözlemcisi Allen Hynek ve Sarsıcı Araştırmaları

18 Nisan 2021
klasik müzik
Müzik

Looney Tunes Çizgi Filmlerinde Sık Sık Duyduğumuz 15 Klasik Müzik Eseri

18 Nisan 2021
Dior J’Adore Parfüm İncelemesi ve Kullanıcı Yorumları
Alışveriş

Dior J’Adore Parfüm İncelemesi ve Kullanıcı Yorumları

18 Nisan 2021
Adrenalin ve Hızın Tavan Yaptığı 2021 Formula 1 Yarışları Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Spor

Adrenalin ve Hızın Tavan Yaptığı 2021 Formula 1 Yarışları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

18 Nisan 2021
Yüksek Yağ Yakımı İçin Yardımcı En İyi L-Karnitin Takviyeleri
Alışveriş

Yüksek Yağ Yakımı İçin Yardımcı En İyi L-Karnitin Takviyeleri

18 Nisan 2021
Bahar Geldi! Evde Kolaylıkla Yetiştirip Tüketebileceğiniz 8 Meyve
Ekoloji

Bahar Geldi! Evde Kolaylıkla Yetiştirip Tüketebileceğiniz 8 Meyve

18 Nisan 2021
Erotik filmler
Sinema

Erotizmin Sınırlarını Zorlayıp İzleyicilerin Kalp Atışını Hızlandıran 28 Film

17 Nisan 2021
Zorlu yıllar
Tarih

En Kötü Yıllar: Dünya Tarihindeki Gelmiş Geçmiş En Zorlu 10 Yıl

17 Nisan 2021
İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?
ListeList Özel

İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?

7 Ekim 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020
Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu
Gündem

Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu

9 Nisan 2020
Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları
Alışveriş

Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları

8 Nisan 2020
Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi
ListeList Özel

Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi

8 Nisan 2020
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020
Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri
Alışveriş

Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri

15 Mart 2020
Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar
Teknoloji - Bilim

Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar

28 Eylül 2019
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü

8 Haziran 2019
Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?
Sağlıklı Yaşam

Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?

10 Nisan 2019
“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi
Gündem

“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi

9 Nisan 2019
  • Hakkımızda
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Oturum süresi doldu

Lütfen tekrar giriş yapın. Giriş sayfası yeni bir pencerede açılacaktır. Giriş yaptıktan sonra pencereyi kapatıp bu sayfaya dönebilirsiniz.

>

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız.

Daha fazla bilgi ve hangi çerezleri kabul edip etmeyeceğinizi öğrenmek için ayarlara bir göz atabilirsiniz.

ListeList
Gizlilik

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanmaktadır ve takip eden ziyaretlerinizde siz olduğunuzu bilebilmek, sitenin hangi alanlarını ilgi çekici bulduğunuzu incelemek gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Kullanılması gerekli çerezler

Kullanılması gerekli çerezler tercihlerinizi saklamak ve buna uygun hizmet verebilmek adına her zaman etkin durumdadır.

Eğer bu çerezi kapatırsanız, bu ekranda yapmış olduğunuz tercihleri de saklayamayız. Bu da siteye ger gelişinizde çerezleri etkinleştirip etkinleştirmeme işlemini tekrar yapmanız gerektiği anlamına geliyor.