Hem Türkiye’de hem de dünyanın birçok ülkesinde linç girişimlerini görüyoruz. Linç, genellikle suçları nedeniyle insanları cezalandırmak amacıyla toplum tarafından yapılıyor. Ancak bu kelimenin kökeni çok eskilere dayanıyor. Kimilerine göre bu kelimenin kökeni bir yargıçtan geliyor, kimilerine göre ise ırkçı bir örgütten. Peki gerçekte linç kültürü nereden geliyor? Linç kültürünün tarihini yazdık.
Linç kavramı çok uzun zamandan beri dünyada var. Özellikle 3. dünya ülkelerinde linç girişimlerine sıklıkla rastlanıyor
Linç; halktan bir topluluğun, bir suçluyu ya da kendilerine göre suç olan bir davranışta bulunmuş birini, yumruk, taş, sopa gibi araçlarla döve döve öldürmesi anlamına geliyor. Linç birçok çağdaş toplumda, özellikle de Brezilya , Guatemala ve Güney Afrika gibi yüksek suç oranlarına sahip ülkelerde yaygındır .
Linç eyleminin uzun zamandan beri var olduğunu söyledik, ancak linç kelimesi o kadar eski değil. Linç kelimesinin kökenine dair çeşitli düşünceler bulunuyor
Bazıları bu kelimenin ilk olarak ku klux klan adlı ırkçı bir örgütün siyahlara yaptığı zulmü ifade etmekte için kullanıldığını belirtiyor
Bazılarına göre ise linç kelimesi 1736-1796 yılları arasında yaşamış olan Charles Lynch’e kadar uzanıyor. Lynch, Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında İngilizlerden yana olanları cezalandıran düzmece mahkemenin başkanı olarak biliniyordu
Virginia ABD’de İrlanda göçmeni Quaker bir ailenin çocuğu olarak doğan Lynch’e Virginia’daki Lynchburg kentinin ismi aile üyelerinden biri tarafından verildi. 1767 yılında Charles, Bedford County’de hakim oldu ancak Quaker geleneğine göre görevi başındayken devlete bağlılık yemini ettiği için bazı Quakerlar tarafından eleştirildi.
Charles, keyfi uyguladığı acımasız yaptırımlarıyla ünlüydü. Türkçede söylenen linç etmek deyimindeki “linç” onun soyadından geliyor
Charles Lynch sıradan bir çiftçiyken Amerikalıların İngilizlerle yaptığı bağımsızlık savaşında bağımsızlık ideolojisine karşı çıkanları cezalandırması için (daha doğrusu bu ideolojiye karşı gelenlere uygulanan yaptırımların yasal konuma girip bunlara karşı gelinmemesi için) kişilik, eğitim ve analitik düşünme yönünde herhangi bir altyapısı olmadığı halde yargıç yapıldı.
Charles Lynch, Virginia’da İngiliz yanlısı olduğundan şüphelendikleri insanları apar topar yakalatıp, yasadışı mahkemelerde yargılatıyordu
Lynch bu kişilere, kırbaçlama, malına el koyma, zorla askere alma gibi cezalara çarptırıyordu. Lynch Yasaları ise Charles Lynch sayesinde ünlü olan bir tanımlama
Yani aslında linç kültürü ilk olarak Amerika Virginia’da Charles Lynch tarafından başlatıldı. Bu kelime yasadışı olarak suçluların cezalandırılmasını anlatıyor
Linç etmek ve linç yasaları gibi deyimler 1850’li yıllarda sözlüklere girdi. 1811 yılında Yüzbaşı William Lynch, linç etmek fiilinin hak sahibi kendisi olduğunu iddia etse de 1780 yılında mahkeme kararlarında geçen yasama şeklini anlatmak için ilk kez kullanıldı
William Lych ise, Virginia Pittsylvania’da yüzbaşıydı. William Lynch kanuni düzen yetkisi olmadan, zorla düzen sağlıyordu.
Kaynak: 1
