Haber izlerken veya internette gezinirken koalisyon kelimesi ile sık sık karşılaşıyoruz. Özellikle siyaset ve ekonomi alanlarında bu kelime çok kullanılıyor. Hal böyle olunca, herkes koalisyon kelimesinin anlamını çok merak ediyor. Bu nedenle, sizler için koalisyon nedir, koalisyon hükümeti nedir ve Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri hangileridir anlattık. Hazırsanız, koalisyon nedir sorusunu cevaplayarak başlayalım.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Seçim Sandıklarından 5 Gerçek Veriyle Koalisyonlar İyi mi Kötü mü?”
Koalisyon nedir?
Koalisyon, iki veya daha fazla kişinin, devletlerin, hiziplerin, orduların, siyasi partilerin veya şirketlerin ortak hedefe ulaşmak için geçici bir süreliğine oluşturdukları gruptur. Yani koalisyon kelimesi, bir hedefe ulaşmak için bir araya gelmeyi ve müşterek hareket etmeyi ifade eder. Parlamenter sistemde birden fazla partinin bir araya gelerek oluşturdukları ittifakla, ülkeyi ortak olarak yönetmelerine de denir.
Koalisyon nedir öğrendiğimize göre, bu konu ile ilgili merak edilen diğer sorulara cevap verelim.
Koalisyon hükümeti nedir?
Birden fazla parti veya gruba bağı üyelerden oluşan karma hükümet modeline koalisyon hükümeti denir. Yasama meclislerinde bir tek parti çoğunluğu elde edemezse, en çok sandalyeye sahip olan parti başkanının kabineyi kurmakla görevlendirilmesi kuraldır. Koalisyon hükümetleri genellikle, seçimlerde nispi temsil sistemini benimsemiş ülkelerde görülür.
Koalisyon kurma süreci, siyasetçilerin çok fazla güç mücadelesine girdikleri için eleştirilir. Bununla birlikte, koalisyonların farklı siyasi görüşler arasında uzlaşma sağladığı, istikrarsızlığın siyasi kaos olarak algılanmaması gerektiği, merkezci politikalarla iradesinin yansıtıldığı ve devlette devamlılığın sağlandığı savunulur. Dördüncü Fransız Cumhuriyeti gibi örneklerde çok sayıda koalisyonun siyasette kaotik bir ortam oluşturduğu görülür. Ancak İsveç, Hollanda ve İsviçre örneklerinde ise koalisyon hükümetleri uzun sürmüştür ve istikrar yakalamıştır.
Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri
Cumhuriyet tarihindeki ilk koalisyon hükümeti, 1961 yılında İsmet İnönü başkanlığında CHP ile Adalet Partisi arasında kuruldu. Elbette bu ilk koalisyon hükümeti olsa da son olmayacaktı. İşte Türkiye’de kurulan koalisyon hükümetleri.
- 1961-1962 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi Koalisyonu
- 1962-1963 arasında Cumhuriyet Halk Partisi – Yeni Türkiye Partisi – Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve Bağımsızlar Koalisyonu
- 1963-1965 Cumhuriyet Halk Partisi – Bağımsızlar Koalisyonu
- 26 Ocak 1974 – 17 Kasım 1974 Cumhuriyet Halk Partisi – Millî Selamet Partisi Koalisyonu
- 31 Mart 1975 – 21 Haziran 1977 Adalet Partisi – Millî Selamet Partisi – Milliyetçi Hareket Partisi – Cumhuriyetçi Güven Partisi Koalisyonu
- 21 Temmuz 1977 – 5 Ocak 1978 Adalet Partisi – Millî Selamet Partisi – Milliyetçi Hareket Partisi
- 20 Kasım 1991 – 16 Mayıs 1993 Doğru Yol Partisi – Sosyaldemokrat Halkçı Parti Koalisyonu
- 25 Haziran 1993 – 5 Ekim 1995 Doğru Yol Partisi – Sosyaldemokrat Halkçı Parti Koalisyonu
- 30 Ekim 1995 – 6 Mart 1996 Doğru Yol Partisi – Cumhuriyet Halk Partisi Koalisyonu
- 6 Mart 1996 – 28 Haziran 1996 Anavatan Partisi – Doğru Yol Partisi Koalisyonu
- 28 Haziran 1996 – 30 Haziran 1997 Refah Partisi – Doğru Yol Partisi Koalisyonu
- 30 Haziran 1997 – 11 Ocak 1999 Anavatan Partisi – Demokratik Sol Parti – Demokrat Türkiye Partisi Koalisyonu
- 28 Mayıs 1999 – 18 Kasım 2002 Demokratik Sol Parti – Milliyetçi Hareket Partisi – Anavatan Partisi Koalisyonu
