1893’te Chicago’nun bir parça direnişe ihtiyacı vardı. Şehir, Dünya Kolomb Fuarı’na (Chicago Dünya Fuarı) ev sahipliği yapıyordu ve 1889 fuarından Paris’in Eyfel Kulesi’ne rakip olacak bir gösteri istiyordu. Ortaya bazı çılgın fikirler atıldıktan sonra, 33 yaşındaki Pittsburgh mühendisi George Washington Gale Ferris Jr. dev bir döner tekerlek önerdi. Dünyanın ilk dönme dolabı o yılın 21 Haziran’ında açıldı. 76,2 metre çapındaydı ve 36 bölmesinin her birinde 60 kişiyi barındırıyordu. Ferris tekerleği icat etmedi, ancak onun yaptığı şey büyük bir başarıydı ve sonraki 19 hafta boyunca 1.4 milyon insanı ağırladı. Mühendis Ferris, sadece üç yıl sonra tifo hastalığına yenik düştüğü için başka bir döner çark yapma şansı bulamadı. Orijinal tekerlek 1900’lerin başında sökülmüştür. Ancak o zamandan bu yana geçen yüzyılda, dünyanın dört bir yanında birçok önemli dönme dolap yapılmıştır. İşte görülmeye değer dönme dolaplar.
1. Ferris Wheel Navy Pier – Chicago, ABD
Dönme dolabın doğum yeri, hala gezginlerin dikkatini çekiyor. 2015 yılına kadar, Bay Ferris’in 80 metre uzunluğundaki orijinal tasarımından yaklaşık 30 metre daha aşağıda duran bir dönme dolap vardı. 2013’te dünyanın en uzun dönme dolap yolculuğunun (48 saatten fazla) yapıldığı yer olarak hizmet etti. Navy Pier’in yüzüncü yılına denk gelecek şekilde 2016’da yeni bir versiyon açıldı. Her biri 10 koltuklu 42 kapalı bölme, pelüş koltuklar ve televizyon sistemleri içeriyor.
2. Wiener Riesenrad – Viyana, Avusturya
Viyana’nın en turistik yerlerinden biri olan dönme dolap, 1897 yılında inşa edilmiştir. 64.75 metre yüksekliğindeki Riesenrad, 1920 yılından 1985’e kadar dünyanın en yüksek dönme dolabıydı. 1985 yılında Japonya’da inşa edilen 85 metre yüksekliğindeki Technostar, “dünyanın en yüksek dönme dolabı” unvanının sahibi oldu. Ayrıca Before Sunrise filmindeki ilk öpücük sahnesi bu dönme dolapta çekilmiştir.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Viyana Gezi Rehberi: Nerede Kalınır, Neler Yapılır?”
3. Pacific Wheel – Santa Monica, ABD
Kaliforniya’nın Pasifik Sahili, parlak ve güzel havasıyla ünlüdür. Santa Monica İskelesi’ndeki dönme dolap, dünyanın ilk ve tek güneş enerjisiyle çalışan dönme dolabıdır. İlk olarak 1996’da kurulan orijinal çark, 2008’de yenisi dikildiğinde eBay’de 130.000 doların üzerinde bir fiyata satılmıştır. Orijinal güneş panelleri hala yerinde, ancak 71.000 kilovat-saat’e kadar fotovoltaik güç üretiyor, ki bu da fazlasıyla yeterli.
4. Wonder Wheel – Brooklyn, ABD
1920’de tamamlanan bu Coney Island klasiği, eksantrik olarak adlandırılan ilk dönme dolaplardan biridir. Charles Hermann adlı Romanya doğumlu bir mühendis, onu hem dönme dolapların hem de roller coaster’ların popülaritesinden yararlanmak için tasarladı. Bir dönüş sırasında, kırmızı ve mavi arabalar aksa doğru kayar ve çevreye doğru geri çıkar. 100 yıllık tarihinde 30 milyondan fazla insanın Wonder Wheel’e bindiği tahmin ediliyor. Ayrıca Wonder Wheel hala ilk kez piyasaya sürüldüğü zamanki gibi çalışıyor.
5. High Roller, Las Vegas, ABD
High Roller, London Eye gibi tam olarak bir dönme dolap değildir. Teknik olarak, eğlence parkı müdavimlerine heyecan vermek yerine turistlere 360 derecelik şehir manzarası sağlamak için tasarlanmış bir gözlem çarkıdır. Vegas’ta bu, her biri saniyede bir ayak hızla dönen 40 kişiye kadar veya tam bir dönüş için 30 dakika tutabilen 28 cam bölme anlamına gelir. 2014 yılında açılan 167 metre yüksekliğinde High Roller, turistlere harika bir deneyim yaşatıyor.
6. Ain Dubai – Dubai, BAE
Dubai, dünyanın en büyük gözlem çarkını inşa etmek için yıllarını harcadı. London Eye’ın neredeyse iki katı boyunda olan dönme dolap, 1400 kişilik yolcu kapasitesine sahiptir. Ayrıca özel bir bar içermektedir. Gözlem çarkının 2020’de açılması planlanıyordu, ancak büyük açılış COVID-19 salgını nedeniyle ertelendi.
7. Big O – Tokyo, Japonya
Big O, hareketli başkentin ortasında yer alan, ilk ve en büyük merkezi olmayan dönme dolaptır. Ayrıca dönme dolabın ortasındaki boşluğundan geçen bir roller coaster vardır.
8. Tianjin Eye – Tianjin, Çin
2008’de tamamlanan bu gözlem çarkı, benzersiz yerleşimiyle dikkat çekmektedir. Doğrudan bir nehrin ve bir köprünün üzerinde yer almaktadır. Ayrıca Tianjin Eye, yaklaşık 122 metre yüksekliğindedir.
Kaynak: 1
