Alıştığımız merkezi sisteme kıyasla DEX Nedir? Merkeziyetsiz kripto borsaları (DEX’ler), birçok kullanıcı arasında büyük ölçekli kripto varlık ticaretini koordine eden blok zinciri tabanlı uygulamalardır. Bu uygulamalarda tamamen otomatik algoritmalar kullanılır.
DEX’lerin kullandığı algoritmalar akıllı sözleşme örnekleridir. Belirli girdiler verildiğinde çeşitli çıktıları tetikleyen Ethereum gibi blok zinciri ağlarının üzerine yazılmış kod parçalarıdır.
Bir DEX’in temel amacı “aracıların ortadan kaldırılması”dır. Öte yandan bir DEX, kullanıcıların kripto varlıklarının velayetini sunmaz. Bunun yerine, kullanıcılar tüm varlıklarını her zaman doğrudan kendi cüzdanlarında tutarlar.
KPMG tarafından hazırlanan bir rapora göre, en büyük kripto DEX’leri, 2021’in sonlarına kadar ticaret hacmi açısından en büyük merkezi borsalardan (CEX’ler) bazılarına meydan okumaya başlamıştı. Borsaların en büyük kripto firmaları olduğu gibi, DEX’ler de en büyük merkeziyetsiz kuruluşlardır.
Tipik olarak, DEX’ler, geleneksel döviz emir defterlerini “likidite havuzları” lehine ortadan kaldırır. Bunlar, borsa yüzeyinin altında oturan ve ortaya çıkan herhangi bir alım veya satım emrini temizlemeyi bekleyen kripto varlıklarıdır. Havuzdaki varlıklar, havuz kullanıcılarına uygulanan işlem ücretlerinden getiri elde etmek için bunları yatıran yatırımcılardan kaynaklanmaktadır.
En büyük DEX, eski bir makine mühendisi tarafından oluşturulan Uniswap’tır. 2021’in sonlarına doğru, her gün 1 milyar dolardan fazla işlem gerçekleştiriyordu.
CoinGecko verilerine göre, Şubat 2022 itibariyle, Uniswap’ın sürüm 3 protokolü bazı günlerde yaklaşık 2 milyar dolarlık işlem hacmini yönetiyordu. Genellikle günlük hacmi 300 milyon ila 600 milyon dolar arasında olan PancakeSwap gibi en yakın DEX rakiplerinin hacminin yaklaşık üç katını yönetiyor. Artık DEX nedir sorusunun cevabını biliyorsunuz. Şimdi diğer detaylara geçebiliriz.
DEX borsaları
dYdX
dYdX, açık, güvenli ve güçlü finansal ürünler oluşturma misyonuyla önde gelen vesayetsiz, merkeziyetsiz bir borsanın geliştiricisidir. dYdX, işlem yaparken merkezi bir borsaya güvenme ihtiyacını ortadan kaldıran, Ethereum üzerinde denetlenen akıllı sözleşmeler üzerinde çalışır. Borsa, merkeziyetsiz bir borsanın güvenlik ve şeffaflığını, merkezi bir borsanın hızı ve kullanılabilirliği ile birleştirir.
Uniswap
Uniswap Protokolü, Ethereum’da likidite sağlamak ve ERC20 token’larının ticaretini yapmak için açık kaynaklı bir protokoldür ve protokol yükseltilemez. Hack’lere dayanıklı olacak şekilde tasarlanmış; güvenli, erişilebilir ve verimli takas imkanları sunar.
PancakeSwap
PancakeSwap, Binance Smart Chain’de BEP20 token’larını değiştirmek için merkeziyetsiz (DEX) bir borsadır. Kullanıcıların likidite havuzuna karşı işlem yaptığı otomatik piyasa yapıcı (AMM) olarak adlandırılan bir model kullanılır. Havuzlar, kullanıcıların fonlarıyla doldurulur. Kişiler karşılık olarak likidite sağlayıcı token’ları alır. Bu token’ları paylarını ve ayrıca işlem ücretlerinin bir kısmını geri almak için kullanabilirler.
DEX’ler güvenilir mi?
DEX nedir? sorusuna cevap verdiğimize ve DEX borsalarını öğrendiğimize göre en önemli kısım olan “güvenlik” aşamasına geçebiliriz.
Geleneksel bir kripto para borsasına, bir hesap oluşturarak ve sitenin Müşterinizi Tanıyın (KYC) koşullarını yerine getirerek başlarsınız. Para yatırdıktan veya mevcut kripto cüzdanınızı bağladıktan sonra, hızlı bir işlem yaparak veya uzun vadeli bir portföy oluşturarak kripto para birimleri satın alabilir, satabilir ve takas edebilirsiniz.
Merkeziyetsiz bir kripto borsasında, kripto para cüzdanınızı DEX web sitesinde çalışan yazılıma bağlarsınız. Kripto varlıkları satın almak veya takas etmek istiyorsanız, aradığınızı belirtmeniz yeterlidir. Merkeziyetsiz değişim uygulaması size fiyatı söyler ve onaylarsanız işlemi tamamlarsınız. Asla oturum açmaz, bir ad veya e-posta adresi vermez veya bir hesap oluşturmazsınız.
DEX’ler kripto alıcılarını satın alınabilecek kripto fon havuzlarına bağlayan aracı kurumlardır. Yukarıda bahsedildiği gibi basit bir anlamda herhangi bir DEX kullanmak için kişisel bilgi görmenize gerek yoktur.
Aslında bu yüzden DEX’ler merkezi borsalara oranla daha rahat işlem yapabilmenizi sağlar. Fakat sektör geliştikçe riskler artmakta ve dolandırıcılıklar çoğalmaktadır.
Hem CEX’lerin hem de DEX’lerin avantajları ve dezavantajları olduğundan, kripto borsasının seçimi oldukça önemlidir. Bu seçimi yapmadan önce göz önünde bulundurmanız gereken bazı noktalar şunlardır:
- KYC bilgilerini paylaşma isteği
- Token kullanılabilirliği
- Dijital varlıklarınıza erişimi paylaşmada rahatlık düzeyi
- Güvenlik
- Ücretler
Bu içerik sadece bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. İçerikte yer alan yorum ve ifadeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmetinin kişiye özel olduğu unutulmamalıdır. İçerikteki bilgiler, sizin mali durumunuz ile uygun olmayabilir. Bu nedenle içerikte yer alan bilgilerin yatırım kararınızı destekleyecek yeterli bilgileri kapsamayacağı dikkate alınmalıdır. İleriye dönük yatırım ya da işlemlerinizin sonucunda ortaya çıkabilecek zarardan ListeList ve yazarları sorumlu tutulamaz.
