Dünya, iklim değişikliği ve gıda krizi gibi iki büyük tehditle karşı karşıya! Bu iki büyük tehlike insan yaşamını büyük oranda değiştirecek belki de yok edebilecek kadar ciddi. Elbette bu tehditlere neden olan pek çok şey var. Öte yandan bu tehlikeleri ortadan kaldırmaya yönelik araştırmalar ve çalışmalar uzun yıllardır devam ediyor. Bu çalışmalardan en dikkat çekici olanlarından birisi ise böcek tüketimi hakkında! Bazı bilim insanları böcek tüketiminin hem iklim değişikliğiyle hem de gıda kriziyle baş etmenin önemli yöntemlerinden biri olduğu kanaatinde. Bu doğrultuda hâlihazırda Doğu kültüründe önemli yer kaplayan böcek tüketimi, Batı dünyasında da teşvik ediliyor! Fakat böceklerin gıda olarak tüketilmesi kültürel, ekonomik, ekolojik, sosyolojik, etik ve dini açıdan pek çok değişkenle yakından alakalı. Peki, böcek tüketimi gerçekten de hem insan nüfusunu beslemeyi hem de iklim ve gıda krizlerine çare olmayı başarabilir mi? The Independent’ten Çağla Üren’in haberini birlikte inceleyelim.
Uyarı: İçerikteki görseller rahatsız edici olabilir.
İnsanlar, her yıl farkında olmadan ortalama 140 bin böcek parçası yiyor!
Özellikle hamam böceği ve un kurdu gibi böceklerin parçaları çikolata, kahve ve un gibi gıdalara karışmış durumda. Çünkü gıda üretim süreçlerinden böcekleri tamamen dışlamak oldukça zor. Bu nedenle pek çok ülkede gıda üretim süreçlerini düzenleyen kurumlar, yiyeceklerin içerisinde belirli bir miktarda böceğin yer almasına izin veriyor. Ancak doğrudan böcek tüketimi düşüncesi, Batı dünyasında ciddi tartışmalar neden oluyor…
Birleşmiş Milletler (BM), son dönemde böcek tüketimini teşvik ediyor
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2013 yılında bir rapor yayımladı. “Yenebilir Böcekler: Gıda ve beslenme güvenliği için gelecekteki beklentiler” isimli raporda böcek yeme ve yetiştirme fikri detaylı olarak inceleniyor. Üstelik raporda, böceklerin tüketim maddesi olarak kullanılması da teşvik ediliyor…
BM’ye göre dünya nüfusu 2050’de 9 milyar olacak. Bu durum ekolojik sorunlara neden olarak gıda güvensizliğini şiddetlendirecek
Bu nedenle örgüt, artan nüfus karşısında “gıdayı artırmak, açlığı bitirmek, ekonomiyi canlandırmak ve sera gazlarını azaltmak” için böcek çiftlikleri kurulmasını öneriyor. Öte yandan böcek tüketiminin daha sağlıklı olması, çevresel etkilerinin az olması ve düşük yatırım maliyetleri de böcek çiftliklerinin avantajlı yönleri olarak gösteriliyor.
Dünyanın farklı bölgelerinde böcek çiftlikleri olsa da doğrudan tüketim amaçlı böcek yetiştiriciliği yaygın değil
Arı ve ipek böceği gibi türlerin yetiştirildiği çiftlikler köklü bir geçmişe sahip. Çünkü bu türler bal ve ipek gibi kıymetli ürünler ortaya koyuyor. Bunun dışında sağlık ve kozmetik sektörlerine böcek tedarik etmek için kurulan böcek çiftlikleri de var. Ayrıca çiftlik hayvanları, hayvanat bahçeleri veya petshoplar için de böcek üreticiliği yapılıyor. Ancak doğrudan insan tüketimine yönelik böcek çiftlikleri oldukça nadir. Yine de böcek tüketiminin görece yaygın olduğu Uzak Doğu’daki bazı bölgelerde insan tüketimi için böcek yetiştiriciliği yapan çiftlikler var.
Bugün çok popüler değil fakat geçmişte Batı dünyasında da böcek tüketimi oldukça yaygındı
Böcekler binlerce yıl önce yaşayan avcı-toplayıcı toplumların temel besin kaynakları arasındaydı. Antik Roma ve Yunan’da böcekler ana yemeklerin ve içkilerin yanında tüketilen sevilen atıştırmalıklardı. Kısacası böcek tüketimi binlerce yıl önce, Batı medeniyetinde de oldukça yaygındı.
Avcı-toplayıcı toplumdan tarım toplumuna geçişle birlikte böcekler gıda kaynağından ziyade mahsullere zarar veren haşereler olarak görülmeye başladı
Bu önemli kültürel değişimin yanı sıra Avrupalıların Mezopotamya kültüründen etkilenmeleri de böceklerin tüketiminin terk edilmesine neden oldu. Çünkü Mezopotamya kültüründe insan eliyle üretilen gıdalar değerliydi. Doğada kendi başına bulunan ve vahşi olarak değerlendirilen canlılar yalnızca kıtlık gibi olağanüstü durumlarda tüketiliyordu. Batı dünyasının böcek tüketimini terk etmesindeki bir diğer etken ise coğrafyaydı. Çünkü Avrupa, tüketilebilir böceklerin yalnızca yüzde 2’sine ev sahipliği yapıyor. Ayrıca bu türler tropikal iklimlerdeki türdeşleri kadar büyüyemiyor… Bütün bu faktörler, Batı dünyasındaki böcek tüketiminin, avcı-toplayıcı döneme ait bir nostalji olarak kalmasına neden oldu…
Özellikle Uzak Doğu ülkelerinde böcek tüketimi, insanların günlük diyetlerinin önemli bir parçası ve çok sayıda böcek pişirme tarifleri var
Bugün dünya genelinde 1000 ila 2000 farklı böcek türünün insanlar tarafından tüketildiği tahmin ediliyor. Kelebek, güve, karınca, arı, yaban arısı, çekirge, cırcır böceği, termit, yusufçuk ve ağustos böceği bunlardan bazıları. Böcek tüketiminin yaygın olduğu ülkeler arasında ise Tayland, Avustralya, Güney Afrika, Çin, Hindistan, Endonezya, Peru, Filipinler, Gana, Japonya ve Meksika var.
Son dönemde Batılı ülkelerde de böcek tüketimi teşvik ediliyor
BM’nin öncülüğünde, gıda ve iklim krizinden zarar görmemek ve artan insan nüfusunu besleyebilmek için böcekler önemli bir çıkış kaynağı olarak görülüyor. Avrupa ve ABD’de farklı düzenleyici kurumlar böcek tüketiminin zararsız ve hatta sağlıklı olduğuna dair raporlar yayınlıyor. Bunun sonunda hem ABD hem de Avrupa’da insan tüketimine yönelik böcek üretiminde artış meydana geliyor. Bazı ülkelerde devlet destekli projelerle böcek tüketiminin yaygınlaştırılması hedefleniyor…
Batı’da böcekler “tanınmayacak” hale getirilerek insanlara sunuluyor
Çünkü pek çok Batılı insan böceklerden “iğreniyor.” Bu nedenle insan tüketimi için böcek üretimi yapan Batılı şirketler, böcekleri tamamen un veya benzeri formlara sokarak satışa sunuyor…
Böcek tüketimi açlığı bitirebilir mi?
BM’ye göre 2021’de 828 milyon kişi açlık çekti! Bu sayı bir önceki yıldan 46 milyon, 2019’dakinden ise 150 milyon fazla! Yani BM, açlığı ve gıda güvensizliğini ortadan kaldırma hedefinden giderek uzaklaşıyor. Böcek tüketiminin yaygınlaşması, açlıkla mücadele de önemli bir aşama olabilir. Öte yandan pek çok bilim insanı artan dünya nüfusu nedeniyle insanlığın protein ihtiyacını karşılamakta zorlanacağını ifade ediyor. Oldukça yüksek oranda protein içeren böcekler, bu alanda da etkili bir alternatif olabilir. Ancak böcek tüketiminin yenilikçi ve işe yarar bir çözüm olmadığını ileri süren bilim insanları da var…
Böcek tüketiminin teşvik edilmesindeki önemli bir diğer sebep de iklim krizi
Pek çok bilim insanı böcek tüketimin çok daha çevreci olduğu kanaatinde. Örneğin büyükbaş hayvan çiftlikleri, küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 15’ini oluşturuyor. Bununla birlikte böcek yetiştiriciliği hayvan besiciliğine kıyasla çok daha az kaynak gerektiriyor. Günümüzde bir kilo sığır eti üretebilmek için 15 litre su harcanıyor. Aynı miktarda yemek kurdu yetiştirmek içinse yalnızca 4 litre su gerekiyor. Kısacası, pek çok uzman böcek tüketiminin, geleneksel hayvansal gıda tüketimine oranla çok daha çevreci olduğunu savunuyor…
Böcek yemek sağlıklı mı?
Bilimsel çalışmalar böceklerin pek çok geleneksel gıdadan daha sağlıklı olduğunu ortaya koyuyor. Ancak böceklerin alerjik reaksiyonları tetikleyebileceğinden endişe edenler de var. Bunun dışında özellikle şehirlerdeki böceklerin insanlara çeşitli hastalıklar bulaştırabileceğini ileri süren görüşler de bulunuyor. Buna karşın bazı uzmanlar, pişirme ve gıda güvenliği yöntemleri ile bu durumun kolaylıkla aşılabileceğini belirtiyor…
Kaynak: 1
