1914 yılında ayında patlak veren I. Dünya Savaşı, insan yaşamını önemli şekilde değiştirecek, tarihte yeni bir dönemin açılmasına neden olacak kitlesel bir savaştı. 4 yıl sürecek bu kanlı savaşta milyonlarca asker ve sivil hayatını kaybetti, milyonlarca insanın yaşamı altüst oldu. Ancak savaştan önce hızla yaklaşmakta olan yıkımı görmekte zorlanan pek çok insan vardı. Çeşitli çevrelerden yükselen savaş çığlıkları makul sesleri bastırıyordu. Bununla birlikte ne pahasına olursa olsun savaşa karşı çıkanların sayısı da az değildi. Bu sağduyulu topluluk içerisinde tüm dünyanın yakından tanıdığı önemli bilim insanları, sanatçılar ve aydınlar da yer alıyordu. İşte Birinci Dünya Savaşı’na karşı çıkan ünlüler.
1. Virginia Woolf
İngiliz edebiyatçı Virginia Woolf, Birinci Dünya Savaşı’na karşı çıkan ünlüler listesinin ilk sırasında yer alıyor. Woolf, yalnızca savaşa engel olmak için sarf ettiği çabayla değil savaş sonrası kaleme aldığı ve savaşın insan yaşamını ne denli korkunç şekilde etkileyebileceğini anlatan metinleriyle hatırlanıyor.
2. Ramsay MacDonald
İşçi Partisi Lideri İngiliz siyasetçi Ramsay MacDonald yalnızca milletvekillerine değil, İngiltere’de I. Dünya Savaşı’na karşın çıkan toplumsal muhalefete de öncülük ediyordu. O dönem, İngiltere’deki savaş karşıtlarının en gür sesi olan bu cesur siyasetçi, parlamentodaki savaş karşıtı konuşmalarıyla ülkesinin bu büyük yıkımın bir parçası olmasını önlemek için mücadele vermiş fakat bildiğiniz gibi başarılı olamamıştı.
3. George Bernard Shaw
İrlandalı yazar George Bernard Shaw da tıpkı Virginia Woolf gibi Birinci Dünya Savaşı’na karşı çıkan edebiyatçılar arasında yer alıyor. Savaşın arifesinde kaleme aldığı savaş karşıtı metinler ve özellikle 1914 tarihli Savaş Hakkında Ortak Akıl isimli makalesi, yazarın bu çabasının en net ve kıymetli ürünleri olarak karşımıza çıkıyor.
4. Bertrand Russell
Britanyalı filozof, matematikçi, tarihçi ve toplum eleştirmeni Bertrand Russell 1914 yılının ağustos ayında dehşet verici bir tespitte bulunmuştu. Ortalama erkek ve kadınların savaş ihtimalinden memnun olduklarını keşfetmişti. Ancak Russell, geniş kalabalıkların aksine hangi safta durması gerektiğini biliyordu. Dünya çapında bir savaşı önleyebilmek için hem düşünsel hem de eylemsel olarak mücadele eden Russell haziran 1916’da zorunlu askerlik karşıtı bir broşür sebebiyle yargılandı, 1918’de ise ‘bir müttefike hakaret’ suçundan hapse atıldı.
Tarihin en ünlü bilim insanlarından biri olan Albert Einstein da savaş karşıtı isimlerden biriydi. O yıllarda savaş yanlısı entelektüellerinin tam karşısına konumlanan Einstein, Almanya’nın savaşa katılmasına karşı çıkan ve çeşitli aydınlarca da imzalanan bir manifestonun hazırlanması için de bizzat çalışmıştı.
6. Sigmund Freud
Modern psikanalizin kurucusu olarak kabul edilen Alman psikolog Sigmund Freud, savaşın ne denli yıkıcı olabileceğini geç fark eden aydınlardan. İlk etapta savaşın çok da kötü olmayacağını düşünüyordu. Oysa daha sonra “insanı utandıracak şekilde her türlü kötülüğe, her türlü şiddet eylemine izin verdiği” için savaşan devlete karşı sert eleştiriler getirmişti.
7. E.M. Forster
Roman, öykü ve deneme yazarı Edward Morgan Forster, İngiltere’deki savaş karşıtı aydınların önemli bir üyesiydi.
8. John Maynard Keynes
Birinci Dünya Savaşı’na karşı çıkan ünlüler listesinin son sırasında Britanyalı iktisatçı John Maynard Keynes yer alıyor. Öyle ki savaş yıllarında Britanya hükûmet adına çalışsa da savaş karşıtı fikirlerini dile getirmekten çekinmeyen bir figürdü. Hatta “yanlış amaçlar uğruna, nefret ettiği bir hükûmet için çalıştığını” dile getirmekten dahi geri durmamıştı.
