Gündemin hızla değiştiği ülkemizde yerini koruyarak hep gündemde kalmayı başaran tartışma konularından biri olan “Başkanlık Sistemi”ne geçtik ancak hala kafalarda deli sorular… Peki nedir bu başkanlık sistemi? Hangi ülkelerde uygulanmaktadır? Türkiye’de uygulanan başkanlık sisteminin özellikleri ve diğerlerinden farkları nelerdir? 8 maddede kafanızdaki soru işaretlerini gideriyoruz!
1. Başkanlık sistemi nedir?
Başkanlık sistemi, devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükümet etme ve devleti yönetme esasına bağlı bir siyasi yönetim şeklidir. Bu sistemde yasama, yürütme ve yargı birbirinden kesin çizgilerle ayrılır. Yasama yürütmeyi feshedemez. Ayrıca hem devlet hem de hükümet başkanlığı görevini üstlenen başkan, doğrudan halk tarafından seçilir.
2. Türk tipi başkanlık sisteminde üniter yapı korunuyor
Sistemde üniter yapı korunacak ve tek parlamento olacak. Parlamento ve başkanlık seçimleri eş zamanlı olarak 5 yılda bir yapılacak. 3 yılda bir parlamentonun yarısının değişmesi ve yeni üyelerin kurayla belirlenmesi de uygulanması muhtemel seçeneklerden ancak henüz netlik kazanmış değil.
3. Bakanlık sayısı 26’dan 16’ya düşüyor
Yeni sistemle birlikte bazı bakanlıklar birleştiriliyor. Bakanlık sayısı 26’dan 16’ya düşerken, isimleri de ona göre değiştiriliyor. Örneğin; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, “Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı” adını aldı.
4. Doğrudan başkana bağlı 4 ofis olacak
Finans Ofisi, İnsan Kaynakları Ofisi, Dijital Dönüşüm Ofisi ve Yatırım Ofisi olmak üzere doğrudan başkana bağlı 4 ofis olacak. Finans, yatırım ve ticaret başta olmak üzere ekonominin yönetimi daha çok bu ofislerin kontrolünde olacak.
5. Güvenoyu ve gensoru uygulamaları yok
Başkan meclise karşı değil yalnızca halka karşı sorumlu. Dolayısıyla güvenoyu ve gensoru uygulamaları artık olmayacak ve başkan ile kabinesi düşürülemeyecek. Ayrıca bakanlar parlamentodan seçilmeyecek ve milletvekili adayı olamayacak.
6. Cumhurbaşkanı yürütmeye ilişkin kararname çıkarabilecek
“Devlet Başkanı” sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil eden Cumhurbaşkanı; anayasanın uygulanması ile devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasından sorumlu olmakla birlikte, yürütme yetkisine ilişkin konularda da Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkilerinin yanı sıra teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması da Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
7. Meclis, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin iptali için yalnızca Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilir
TBMM, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine müdahale edemiyor. Meclis yalnızca söz konusu kararnamelerin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurabiliyor.
