1960 ve 1983 yılları arasında ülkemizde yaklaşık 300 banker vardı. Elbette bu sadece kayıtlara geçen bankerlerin sayısıydı. Ülkemizdeki en ünlü banker ise Banker Kastelli olarak bilinen Abidin Cevher Özden idi. Adı, 80’li yıllarda yüksek faizli gelir elde etmek amacıyla paralarını bankerlere yatıran ve bankerlik sisteminin çöküşü ile mevduat sahiplerinin parasını kaybetmesi ile sonuçlanan bankerler krizi ile birlikte anılan Banker Kastelli, o dönemde yaşanan olaylarla herkesin ilgisini çekiyor. Bu nedenle Banker Kastelli kimdir, Banker Kastelli neden battı ve Banker Kastelli neden intihar etti anlattık.
Banker Kastelli kimdir?
Banker Kastelli kimdir sorusunu cevaplayarak başlayalım. Abidin Cevher Özden, 1933 yılında Trabzon’un Baştımar (Kastel) köyünde doğdu. 1949’da 16 yaşındayken geleceğin ünlü aktörü Öztürk Serengil ve ünlü ressamı Cemal Akyıldız ile birlikte İstanbul’a geldi. Banker Kastelli, Türkiye’ye bankerlik iş kolunu ilk tanıtan, Türkiye’de 1980’li yılların en geniş kapsamlı banker skandalının müsebbibi olan ve siyasi çalkalanmalar yaratan kişidir. Kamuoyunda özellikle, o dönemdeki bankerlik şirketinin adı ile (Banker Kastelli) anılan skandal dünyanın da sayılı bankacılık krizleri arasında tarihteki yerini almıştır.
Banker Kastelli, Türkiye’de sermaye piyasasının oluşmasını sağlayan öncü kişilerden biridir. 1961-82 yıllarında Türk finans sistemine damga vurmuş ve halktan 3,2 milyar dolar toplamıştır. Banker Kastelli, 1982 yılında ülkemizin milli geliri 65 milyar dolarken, halktan 3,2 milyar dolar toplamıştır. Banker Kastelli kimdir az çok öğrendiğimize göre o dönemde yaşanan olaylara bakalım.
Banker Kastelli olayı
Abidin Cevher Özden, 70’li yıllarda finans piyasalarında adını duyurmaya başladı. Adını duyurduktan sonra kurduğu Kastel İnşaat 1975 yılında battı. Bu olaydan sonra bankerliğe yöneldi ve kısa bir süre içerisinde işlerini büyüttü. 1980 yılında alınan 24 Ocak kararları ile serbest piyasa ekonomisine geçilmesi sonrasında gerçekten büyük bir yükselme yaşadı. Abidin Cevher Özden, bu dönemde Banker Kastelli reklamlarında Cüneyt Arkın, Eşref Kolçak, Fikret Hakan, Selma Güneri, Ekrem Bora, İzzet Günay ve Orhan Günşiray gibi ünlüleri oynatarak hızla yükseldi ve halkın güvenini kazandı.
Abidin Cevher Özden ayrıca, Banker Kastelli’ye kamuoyu önünde güven oluşturmak için sosyal sorumluluk projelerinde yer aldı. Güven sağlamak için attığı adımlardan bir diğeri ise Fenerbahçe başkanlığına aday olmasıydı. 1982 yılında Fenerbahçe başkanlık seçimlerinde Ali Şen’e karşı aday oldu ve kazandığı takdirde kulübe 250 milyon lira hibe edeceğini söyledi. Ancak buna rağmen Fenerbahçe başkanlık seçimlerini kazanamadı.
Yönettiği kaynakları kendi kredi operasyonları için kullanması sonucunda, aracılığını yürüttüğü bankaların baskısı, kendi müşterilerinin borç yükümlülüklerini yerine getirememesi ve Merkez Bankası’nın 1982 yazında yaptığı yeni düzenlemelerle “Banker Kastelli” adı ile anılan skandal patlak verdi ve kendisi orta sınıftan topladığı paraları alıp Cenevre’ye kaçtı. Skandal; Temmuz 1982’de o dönemde Başbakan Yardımcısı olan Turgut Özal’ın istifasına neden oldu. Kastelli’nin kaçtığı zaman diliminde İsviçre bankalarında en az 5 milyon İsviçre frangı olduğu hesaplandı.
Banker Kastelli’nin çöküşü, bankaların mevduat sertifikası satmayı bırakmasıyla başladı. Bu durumda 1980 darbesinin de etkisi oldu. Banker krizinin patlak vermesi ile yurt dışına kaçan Abidin Cevher Özden yakalanıp yurda getirildi ve 255 gün hapis yattı. 8,5 yıl süren yargılama süreci sonunda serbest bırakıldı.
Banker Kastelli’nin ölümü
Skandal, yurt dışı, Türkiye’ye dönüş, cezaevi ve sonrasındaki yıllarda da gündemde kalmış olan Özden, 2 Haziran 2008 günü Kadıköy’de bulunan ofisinde arkasında savcıya, avukatına, yakınlarına ve Yıldırım Demirören’e altı kısa not bırakmış ve silahını ağzının içine ateşleyerek intihar etmiştir. Abidin Cevher Özden masasına bıraktığı son mesajında, “Bugüne kadar işlerim ters gitti. Niyetim kimseyi aldatmak ve kandırmak değildi. Bu nedenlerle ailemle aram bozuldu. Ölümümden kimse sorumlu değildir.” demiştir.
Kaynak: 1
