ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » ListeList Özel » ‘Atomun İçinde Ne Var?’ Diyenlere 11 Maddede Atomun Yapısı

‘Atomun İçinde Ne Var?’ Diyenlere 11 Maddede Atomun Yapısı

Barış Gönülşen Yazar: Barış Gönülşen
14 Haziran 2014
Kategori: ListeList Özel
0
‘Atomun İçinde Ne Var?’ Diyenlere 11 Maddede Atomun Yapısı
Share on FacebookShare on Twitter

Atomun maddenin en küçük, bölünemeyen parçası olduğu tanımı çoktan hikâye oldu. Ders kitaplarımızda halen geçen bu ifadenin nasıl yalan olduğunun hikayesini sizler için 11 maddede özetledik.

Atomun içinde ne var gelin hep birlikte bakalım.

Atomus, Porthos, Aramis

atomun-icinde-ne-var-01
M.Ö. 440’larda Yunancada “bölünemez” anlamına gelen “atomus” sözcüğünü ilk ortaya atan Demokritos, bunun, maddenin en küçük yapıtaşı olduğunu düşünüyordu. İlkokul ders kitaplarımızı değiştirmekte epey geç kaldığımız kesin, çünkü bilim, yüzyılı aşkın bir süredir atomun altındaki, atomdan çok çok daha küçük parçacıkları araştırıyor.

Mesele boyutu değil

atomun-icinde-ne-var-02
Öncelikle şu ölçek sorununu çözelim. Tamam, bir atomu en iyi optik mikroskoplarla bile göremiyoruz belki ama yine de atom, fizikçilerin bugün üzerinde çalıştığı birçok şeyden muazzam derecede büyük. Örneğin bizler birer proton olsaydık bir atom bizden yüz binlerce kat büyük olacaktı. Yüz bin proton sıra halinde dizilsek, atomun çapına ancak ulaşabilirdik. Ama insanız ve bir atom bizden on milyar kez daha küçük. Yüz bin atom yan yana sıralansa bir kitap sayfasının kalınlığına ulaşamıyor. Her neyse, atom en küçük parçacık falan değil, büyüklük de göreli anlayacağınız…

Bir önyargıyı parçalamak atomdan zor

atomun-icinde-ne-var-03
20. yüzyıla kadar varlığı büyük oranda halen felsefi spekülasyonlara konu olan atomun varlığının kanıtlanmasında karşımıza yine Einstein çıkıyor. Einstein’ın ilk büyük keşfi bir sıvıda asılı kalan küçük parçacıkların Brown Hareketi adı verilen rasgele kesintisiz hareketinin gizemini çözmesiydi. Mikroskopla görülebilen bu parçacıkların her yönden atom ve moleküllerin rastgele darbelerine maruz kaldığını tespit etti. Görünmeyen atomlar görülebilen daha büyük parçaları itip sallayarak varlıklarını gösteriyordu. Böylece 1905 yılında atomların varlığı bilimsel olarak ispatlandı.

Kuarkları meseleye katmayalım

atomun-icinde-ne-var-04
Son söyleyeceğimizi baştan söyleyelim: Atomun içinde elektronlar, protonlar, nötronlar ve (nasıl baktığınıza bağlı tabii ama) bol bol boş alan var.

Elektronun keşfi

atomun-icinde-ne-var-05
Bu üçlüden ilk keşfedilen elektron oldu. Eski Yunanda kehribarı ovuşturunca statik elektrikle yüklendiği biliniyordu. Elektron kelimesi de Yunancada kehribar anlamına geliyor. Eksi (-) yüke sahip bu temel parçacık ilk kez 1897 yılında keşfedildi. Başlangıçta elektronun atomun içinde yer alıp almadığı kesin olarak bilinmiyordu ama buna inanmak için yeterli sebep vardı. Bir kere atoma göre çok daha küçük olduğu bilindiğine göre mantıksal olarak atomu oluşturan parçalardan biri olarak görülebilirdi. İkincisi bilim insanları atomların ışığı soğurduğunu biliyorlardı ve bu bilgiyi elektronların atomların içinde titreştiğine kanıt olarak gördüler.

Elektrona da büyük mü diyorsunuz!

atomun-icinde-ne-var-06
Elektron ne kadar büyük? Olabilecek en küçük büyüklükte! Hatta büyüklüğü yok diyoruz. İçinde bir şey var mı? Hayır, alt bileşenleri olmadığı da kesin. Ama kütlesi, elektrik yükü ve spini var. Peki, bir parçacığın nasıl olup da kütlesi olmasına karşın büyüklüğü olmadığını, elektrik yükü ve spini olmasına karşın büyüklüğü olmadığını sorabilirsiniz. Bir şey büyüklüğü olmadan nasıl var olabilir? Burada çeşitli kuantum kuramlarının farklı açıklamaları var. Net olarak söyleyebileceğimiz, deneye dayanarak şu: Elektron bir büyüklüğe sahipse, bu büyüklük en iyi halde bile protondan binlerce kere küçük, atomdansa yüz milyonlarca kere küçüktür.

Elektronlar olmasaydı yanmıştık

atomun-icinde-ne-var-07
Elektronun bir sicim zerresi mi, dağınık bir olasılık dalgası şeklindeki bir alan mı, sanal refakatçileri olan noktasal bir parçacık mı olduğu yönündeki kuramsal tartışmaları bir kenara bırakalım, her şeyden önce dostumuz elektronun pratik değerini teslim edelim. Elektronların hareketi olmasa ışığın yayılması olmazdı. Bu hem Güneş yüzeyi hem de başucu lambamız için geçerli bir değişmez. Elektronlar olmasaydı göremezdik. Çünkü elektronlar gözümüzün retinasındaki moleküllerin içinde ışığı emerek görmemizi sağlıyor. Makinelerde, jeneratörlerde, yüksek gerilim hatlarında, bilgisayarlarda ve akıllı telefonlarda, ev aletlerinde sanayi çağının esas işini yüklenen hep elektronlardır. Ve en önemlisi yaşayan her hücrenin içinde yaşam enerjisini sağlayan yine elektronların değiş tokuşudur.

Rutherford sağ olsun

atomun-icinde-ne-var-08
Atom toplamda yüksüzdü, peki eksi (-) yük varsa bunu dengeleyecek artı (+) yük neredeydi? 1911 yılında iri yapılı, şen şakrak Yeni Zelandalı bir bilimci olan Ernest Rutherford, Manchester Üniversitesi’nde asistanlarıyla bir deney yaptı. İnce altın bir folyonun üzerine radyoaktif bir kaynaktan çıkan alfa parçacıklarını gönderip bunların folyodan geçtikten sonra ne yöne sapacağını kaydeden ölçümler yaptılar. Ufak tefek sapmalar beklerken karşılaştığı durumdan nutku tutuldu: “Bir havan topu ince bir kâğıt parçasına ateşlendikten sonra top mermisinin kâğıda çarpıp dönerek sizi vurması kadar olağanüstü bir şeydi bu.” Bazı parçacıkların geri dönmesinin nedeni, atomun pozitif yükünün atomun merkezindeki küçük bir alanda toplaşmış olmasıydı. Atomun merkezinde çok yoğun bir artı yüklü çekirdek vardı ve bu çekirdek hesaplamalarına göre atomun toplam büyüklüğünden en az binlerce kez küçüktü. İşte atomun çekirdeğindeki artı (+) yük taşıyan bu parçacıklara proton adını veriyoruz. Bir protonun kütlesi elektronun kütlesinin 1.836 katıdır.

Üzerimizden bir yük kalkıyor

atomun-icinde-ne-var-09
Rutherford’un keşfinin ardından 20 yıl boyunca fizikçiler genellikle çekirdeklerin elektronlar ve protonlardan oluştuğunu varsaydılar. Protonlar gerekli kütleyi veriyor, elektronlar da protonların elektrik yükünü dengeliyordu. Ama bu modelde epey sıkıntı vardı. Sorunu 1932 yılında James Chadwick’in nötronu bulması çözdü. Böylece elektronları çekirdekten süpürmüş olan fizikçiler rahat bir nefes aldı. Çekirdekler protonlar ve nötronlardan oluşmaktaydı. Bunların ortak ismine de nükleon dendi. Protonlar ve nötronlar çekirdeğin içerisinde yan yana dolaşıyorlar, ama sıkça eş değiştiriyorlardı. Daha sonra bu parçacıkların da kuarklardan oluştuğunu öğrenecektik.

Çekirdeğin büyüklüğü

atomun-icinde-ne-var-10
Çekirdeklerin büyüklüğü neye bağlıdır? İçerisindeki nükleonların sayısına. Bütün çekirdekler de yuvarlak değil. Bazıları biraz daha yayvan, az sayıdaki diğerleri ise krep gibi yassı. Çekirdeğin içerisindeki bir proton kendi etrafında hızlı dönüşüyle bir manyetik alan yaratan bir metrenin milyarda birinin milyonda biri büyüklüğünde, pozitif elektrik yüklü bir top. Nötronun boyutları da hemen hemen aynı. Nötronun toplamda bir elektriği yok, ancak hiç yüksüz de değil, içinde birbirini dengeleyen pozitif ve negatif yükler var.

Bir de boş mekân var

atomun-icinde-ne-var-11
Son olarak boş mekâna gelirsek… Atomun iç kısmına bakmanın iki yolu var. Birinci yol, küçücük elektronların çekirdeğin çevresinde boş bir mekânda hızla döndüğünü kafanızda canlandırmak. Güneşin yörüngesindeki gezegen ve astroidler gibi. Ancak sorun elektronların gezegen olmaması; elektronlar atomun içerisinde olasılık dalgaları biçiminde dağılım gösteriyor. Bu elektron ortamı çekirdeği sarıyor. Bu anlamıyla atomun tam manasıyla bir dış yüzeyi ya da kenarı yok. Yüksek hızlı bir alfa parçacığına atom boş gibi görünüyor. Ancak bir atom bir başka atoma katı bir topmuş gibi davranıyor. Diyelim ki bir atomu bir başka atoma yuvarladınız, yollanan atom diğerinden sekip dönerek uzaklaşıyor. Anlayacağınız atomlara kurşun atmak serbest, ama büyük bir cisim atarsanız bilardo topu muamelesi oluyor. Bunu 1. Dünya Savaşı’ndaki pilotların makineli tüfek kurşunlarını dönen pervanelerin arasından sorunsuzca ateşlemesine benzetebiliriz. Kurşun yerine bilardo topu atsalar, top paramparça olurdu veya çarpıp geri dönerdi.

Paylaş1TweetleGönder
Barış Gönülşen

Barış Gönülşen

İleri
Türk Edebiyatının Kasketli Kaptanı Attila İlhan ve Ondan Bağımsız Nefes Alan Şiirleri

Türk Edebiyatının Kasketli Kaptanı Attila İlhan ve Ondan Bağımsız Nefes Alan Şiirleri

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

İlgili İçerikler

Hiroşima ve Nagazaki’nin Yıldönümünde Japon Çocuklar, Nazım Hikmet ve Kız Çocuğu Şiiri
Edebiyat

Hiroşima ve Nagazaki’nin Yıldönümünde Japon Çocuklar, Nazım Hikmet ve Kız Çocuğu Şiiri

Denizine Kavuşmak İsteyen Tüm Küçük Kara Balıkların Unutmaması Gereken 11 Söz
Edebiyat

Denizine Kavuşmak İsteyen Tüm Küçük Kara Balıkların Unutmaması Gereken 11 Söz

Büyüklerin De Okuyup Ders Çıkarması Gereken 12 Harika Çocuk Kitabı
Edebiyat

Büyüklerin De Okuyup Ders Çıkarması Gereken 12 Harika Çocuk Kitabı

gerçek şehir efsaneleri listelist
Tarih

Tüyler Ürperten Hikayeleriyle Gerçeğe Dönüşen 11 Şehir Efsanesi

24 Ocak 2021
dünyanın en ünlü tabloları listelist
Tasarım

Şöhreti Gezegenimizin Her Köşesine Yayılan En Ünlü 23 Tablo

24 Ocak 2021
Parfüm Nasıl Seçilir? 10 Adımda Teninize Uygun, Sizi En İyi Yansıtan Parfümü Seçin
Alışveriş

Parfüm Nasıl Seçilir? 10 Adımda Teninize Uygun, Sizi En İyi Yansıtan Parfümü Seçin

24 Ocak 2021
kışın okunacak kitaplar listelist
Edebiyat

Sımsıcak Hikayeleriyle Kış Aylarında İçinizi Isıtacak 14 Kitap

24 Ocak 2021
Gerçek Aşkı Bulmak İstiyorsanız Kabul Etmeniz Gereken 7 Şey
ListeList Özel

Gerçek Aşkı Bulmak İstiyorsanız Kabul Etmeniz Gereken 7 Şey

24 Ocak 2021
Bu Dünya Hepimizin! Gezegenimizi Kurtarmak İçin Yapabileceğimiz 8 Ufak Değişiklik
Ekoloji

Bu Dünya Hepimizin! Gezegenimizi Kurtarmak İçin Yapabileceğimiz 8 Ufak Değişiklik

24 Ocak 2021
Havada Aşk Kokusu Var! 14 Şubat’ta Sevgilinize Verebileceğiniz En Anlamlı Hediyeler
Alışveriş

Havada Aşk Kokusu Var! 14 Şubat’ta Sevgilinize Verebileceğiniz En Anlamlı Hediyeler

24 Ocak 2021
Saç Bakımında Yeni Bir Trend: Soğan Suyu ve Saç Üzerindeki Etkileri Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sağlıklı Yaşam

Saç Bakımında Yeni Bir Trend: Soğan Suyu ve Saç Üzerindeki Etkileri Hakkında Bilmeniz Gerekenler

24 Ocak 2021
Güvenlikten Tekniğe: Oral Seks Hakkında Bilinmesi Gerekenler
+18

Güvenlikten Tekniğe: Oral Seks Hakkında Bilinmesi Gerekenler

23 Ocak 2021
Klasik Tıraş Bıçaklarıyla Vedalaşın! En İyi Sakal Tıraş Makineleri
Alışveriş

Klasik Tıraş Bıçaklarıyla Vedalaşın! En İyi Sakal Tıraş Makineleri

23 Ocak 2021
İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?
ListeList Özel

İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?

7 Ekim 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020
Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu
Gündem

Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu

9 Nisan 2020
Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları
Alışveriş

Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları

8 Nisan 2020
Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi
ListeList Özel

Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi

8 Nisan 2020
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020
Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri
Alışveriş

Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri

15 Mart 2020
Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar
Kadın

Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar

28 Eylül 2019
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü

8 Haziran 2019
Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?
Sağlıklı Yaşam

Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?

10 Nisan 2019
“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi
Gündem

“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi

9 Nisan 2019
  • Hakkımızda
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Oturum süresi doldu

Lütfen tekrar giriş yapın. Giriş sayfası yeni bir pencerede açılacaktır. Giriş yaptıktan sonra pencereyi kapatıp bu sayfaya dönebilirsiniz.

>

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız.

Daha fazla bilgi ve hangi çerezleri kabul edip etmeyeceğinizi öğrenmek için ayarlara bir göz atabilirsiniz.

ListeList
Gizlilik

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanmaktadır ve takip eden ziyaretlerinizde siz olduğunuzu bilebilmek, sitenin hangi alanlarını ilgi çekici bulduğunuzu incelemek gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Kullanılması gerekli çerezler

Kullanılması gerekli çerezler tercihlerinizi saklamak ve buna uygun hizmet verebilmek adına her zaman etkin durumdadır.

Eğer bu çerezi kapatırsanız, bu ekranda yapmış olduğunuz tercihleri de saklayamayız. Bu da siteye ger gelişinizde çerezleri etkinleştirip etkinleştirmeme işlemini tekrar yapmanız gerektiği anlamına geliyor.