“Gönülçelen” adıyla da bilinen “Çavdar Tarlasında Çocuklar” kitabını okudunuz mu? Kitap açık seçik olduğu gerekçesiyle Amerika Birleşik Devletleri’nde yasaklanmıştı. Tutucu çevrelerin baskısıyla uzun zaman yasaklı kalan bu başyapıt, bugün hala demokrasinin ve özgürlüğün timsali gösterilen ABD’deki bazı kütüphanelerde bulundurulmuyor. Yasaklı kitaplar konusunu işlediğimiz bu yazıda, 17 yaşındaki Holden Coulfield’ın “ahlak dışı” günlerini anlatan Çavdar Çarlasında Çocuklar ile ilgili bir girizgah yapmamızın sebebi ise yasaklanan kitaplar konusunda biraz da kendi ülkemize bakmak istememiz. İşte dünden bugüne Türkiye’de yasaklanan kitaplar.
1. Yasaklı kitaplar arasında Zabit ve Kumandan ile Hasbihal var
Osmanlı Devleti’nin özellikle yıkılış sürecinde alınan ağır askeri yenilgiler, devletin hem ekonomik hem siyasal hem de sosyal anlamdaki dağılma sürecini perçinliyordu. Bu yıllarda, Selanikli Mustafa ise Mustafa Kemal Atatürk olacağı ve işgal altındaki topraklarda yaşayan milyonlarca insana özgürlük getireceği devrimlerin ayrıntılarını tasarlamaktaydı.
Mustafa Kemal, derin gözlem gücüyle oluşturduğu yorum ve çözüm önerilerine “Zabit ve Kumandan ile Hasbihal” ismini taşıyan kitabında yer vermişti. Ancak bağımsızlığın tek amaç olduğu Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara’nın öne çıkması, İstanbul’un ve Damat Ferit Paşa’nın hoşuna gitmemişti. Damat Ferit de “kurtuluş idealleri ile zehirlenen” halkın bu kitabı okumaktan men etmiş ve eseri yasaklama kararını imzalamıştı.
2. Azizname de onlarca yıl yasaklı kitaplar arasında yer aldı
3. Sınıf
4. Bizim Köy
5. Medar-ı Maişet Motoru
6. Tommiks “çocukların aklını çeliyormuş”
7. Bir Avuç Gökyüzü
8. 1980 sürecinde yasaklanan kitaplar felsefe barındırmasa…
9. “Çizgilerle Nazım Hikmet” de yasaklı kitaplar arasında
10. Yasaklanan kitaplar arasında Can Yücel’in de eseri bulunuyor
Peki o şiirin hangi dizeleri müstehcendi? Okuyunuz efendim:
“…Hiç kalır yanında bütün seviştiklerim
Bu deniz, düştükçe düşen nabzım terim benim
Beyler gayrı beni sarı defterinizden silin
Nem varsa definem ipim kefenim
Hepsi sizin hepsi sizin, hapsinizin.
Yeter ki beni bir genel afla başınızdan defedin
Ve defleriyle çalparalarıyla gümüş sürülerinin
Bu dif gibi cesedi Kanal`ın döllüğüne defnedin
Kulaklarınızı çınlatırım ordan
Isırırım gözlerinizi
Geri dönen bir hecetaşı gibi geceden
Heceleyerek kendi kitâbesini
Unutmuş bildiği ne varsa önceden
Sekerek ve s..erek denizi…”
11. Adalet Ağaoğlu’nun Fikrimin İnce Gülü de sakıncalı görülmüştü
12. Oğlak Dönencesi’nin Türkiye’de yasaklanmasının ardından yaratıcı dönüşü
Can Yayınları tarafından 1985 yılında yayımlanan Oğlak Dönencesi, “Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu” tarafından “müstehcen” nitelikler içerdiği saçmalığıyla toplatılmıştı. Aynı dönemde kitabın yayıncısı konumundaki Erdal Öz ve çevirmen hakkında da dava açılmıştı. Bu süreci takiben, yasağı doğru bulmayan 39 yayınevi aldıkları karar doğrultusunda kitabın müstehcen görülen kısımlarını boş bırakıp kitabın başına Muzır Kurulu raporunu, savcılık iddianamesini ve Erdal Öz’ün savunmasını ekleyerek yayımlamış. Böylece “o sakıncalı ve ahlaksız” kısımlar kitabın başındaki raporda yer aldığı için okuyucu için tam anlamıyla okunabilecek bir hale büründürülmüş. Hemen ardından söz konusu 39 yayınevi hakkında da dava açılmış ama yargı sürecinin sonunda hem kitap özgür kalmış hem de yayınevleri ceza almamış.
13. Yarın Yarın, Bitmeyen Aşk ve Asılacak Kadın
Ayrıca yine Kür’ün kaleme aldığı “Asılacak Kadın” ismini taşıyan kitap da aynı dönem yasaklanmıştı.
14. Devlet ve İhtilal
15. İmamın Ordusu yayımlanmadan toplatılmıştı
Not:
Türkiye’de yasaklanan kitaplar, yalnızca yukarıda yer verilen eserlerden ibaret değil. “Yasaklanan kitaplar” denilince akla ilk gelen isimlerden biri olan Nazım Hikmet Ran’ın pek çok eseri özgürlükten alıkonulduğu gibi siyasal düzlemde Ran’ın bulunduğu noktanın karşısında yer alan Necip Fazıl Kısakürek’in de kaleminden çıkan satırların yasaklandığı biliniyor. Her düşünceden onlarca yazarın sayısı yüzleri bulan (ve hatta aşan) eserleri, zihniyetlerin prangalarıyla karşılaştı. Dileriz, devran döner ve karanlık odakların yaktığı bu ateş söner…