ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Edebiyat » Türkiye’de Yasaklanan Kitaplar: Dünden Bugüne Fikirlerin Hapsolduğu Cümleler

Türkiye’de Yasaklanan Kitaplar: Dünden Bugüne Fikirlerin Hapsolduğu Cümleler

Türkiye, yasaklı kitaplar konusunda zengin bir geçmişe sahip. Kısacık bir tarih aralığında yasaklanan kitaplardan 15'ini listeledik.

Gökhan Bitiren Yazar: Gökhan Bitiren
9 Ocak 2021
Kategori: Edebiyat
0
Türkiye’de Yasaklanan Kitaplar: Dünden Bugüne Fikirlerin Hapsolduğu Cümleler
Share on FacebookShare on Twitter

“Gönülçelen” adıyla da bilinen “Çavdar Tarlasında Çocuklar” kitabını okudunuz mu? Kitap açık seçik olduğu gerekçesiyle Amerika Birleşik Devletleri’nde yasaklanmıştı. Tutucu çevrelerin baskısıyla uzun zaman yasaklı kalan bu başyapıt, bugün hala demokrasinin ve özgürlüğün timsali gösterilen ABD’deki bazı kütüphanelerde bulundurulmuyor. Yasaklı kitaplar konusunu işlediğimiz bu yazıda, 17 yaşındaki Holden Coulfield’ın “ahlak dışı” günlerini anlatan Çavdar Çarlasında Çocuklar ile ilgili bir girizgah yapmamızın sebebi ise yasaklanan kitaplar konusunda biraz da kendi ülkemize bakmak istememiz. İşte dünden bugüne Türkiye’de yasaklanan kitaplar.

1. Yasaklı kitaplar arasında Zabit ve Kumandan ile Hasbihal var

Yasaklanan Kitaplar

Osmanlı Devleti’nin özellikle yıkılış sürecinde alınan ağır askeri yenilgiler, devletin hem ekonomik hem siyasal hem de sosyal anlamdaki dağılma sürecini perçinliyordu. Bu yıllarda, Selanikli Mustafa ise Mustafa Kemal Atatürk olacağı ve işgal altındaki topraklarda yaşayan milyonlarca insana özgürlük getireceği devrimlerin ayrıntılarını tasarlamaktaydı.

Mustafa Kemal, derin gözlem gücüyle oluşturduğu yorum ve çözüm önerilerine “Zabit ve Kumandan ile Hasbihal” ismini taşıyan kitabında yer vermişti. Ancak bağımsızlığın tek amaç olduğu Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara’nın öne çıkması, İstanbul’un ve Damat Ferit Paşa’nın hoşuna gitmemişti. Damat Ferit de “kurtuluş idealleri ile zehirlenen” halkın bu kitabı okumaktan men etmiş ve eseri yasaklama kararını imzalamıştı.

2.  Azizname de onlarca yıl yasaklı kitaplar arasında yer aldı

Yasaklanan KitaplarMuhalif kimliğini meydana getiren düşünceleri nedeniyle yakılmak istenen Aziz Nesin’in, 1948 yılında yayımlanan Azizname isimli kitabı da yayımlanmasını takip eden yıllarda yasaklanmıştı.

3. Sınıf

yasaklı kitaplarHababam Sınıfı’nın yaratıcısı Rıfat Ilgaz’ın 1944 yılında yayımladığı ve sonrasında 6 ay hapis cezası aldığı Sınıf isimli şiir kitabı da Türkiye’de yasaklı kitaplar arasında yer alıyor. Yasağın ve verilen hapis cezasının gerekçesi ise Ilgaz’ın bu kitap aracılığıyla toplumsal sınıfları işleyerek sosyalizmi ve komünizmi aşılamasıydı.

4. Bizim Köy

yasaklı kitaplarMahmut Makal’a ait olan kitap, Anadolu’nun yoksulluğunu işleyerek komünizm suçlamasını hak etmişti (!) Yazar da tutuklanmıştı.

5. Medar-ı Maişet Motoru

yasaklı kitaplarSait Faik Abasıyanık’a ait ilk roman özelliğini barındıran ilk romanı Medar-ı Maişet Motoru, yayınevlerinin cesaret edip basamadığı bir eser. Yazar Abasıyanık, annesinden aldığı parayla Yokuş Kitabevi’nin yolunu tutar. Kitap yayımlanır ancak 99 adet satılmışken tehlikeli görülür. Tehlikeli görülen bir yazarın kitabına ne yapılır? Cevabı biliyorsunuz; kitap toplatılmış ve böylece cezalandırılmış.

6. Tommiks “çocukların aklını çeliyormuş”

yasaklı kitaplarOrijinal adıyla “Capitan Miki” olan ve dilimize Tommiks olarak çevrilip meşhur olan Tommiks çizgi romanı, 1961 yılında “çocukların aklını çeldiği” iddiasıyla yasaklanmıştı.

7. Bir Avuç Gökyüzü

yasaklı kitaplar“Enseyi karartmayın” özdeyişiyle bildiğimiz Çetin Altan’ın “Bir Avuç Gökyüzü” 1974 yılında yayımlanmıştı. Ancak kitap müstehcenlik aşıladığı savıyla yasaklandı.

8. 1980 sürecinde yasaklanan kitaplar felsefe barındırmasa…

yasaklı kitaplarMacar kökenli akademisyen ve felsefeci Georges Pulitzer’in notlarına dayanarak hazırlanan “Felsefenin Başlangıç İlkeleri” isimli eser, yayımlandıktan yaklaşık 40 yıl sonra Türkiye’de yasaklanmıştı.

9. “Çizgilerle Nazım Hikmet” de yasaklı kitaplar arasında

Bugün hala kendisine açılan davalarla uğraşan Müjdat Gezen, muhalif kişiliğinin bedelini on yıllar önce ödemeye başlamıştı. Nitekim eski dostu olan sahnenin ustalarından Savaş Dinçel ile birlikte hazırladıkları bu eser de 1980 sonrası cezalandırılan kitaplar arasındaki yerini aldı. Gezen ve Dinçel, ilk oturumda beraat alsalar da cezalandırılmaktan kurtulamadılar.

10. Yasaklanan kitaplar arasında Can Yücel’in de eseri bulunuyor

yasaklı kitaplarŞiir kitabı olarak yayımlanan Rengahenk, 1980 yılında, müstehcenlik içerdiği gerekçesiyle yasaklanmıştı. Kadına tehditler ve hakaretler yöneltmek, ayrıldığı için dövmek ve hatta üstüne yanıcı madde döküp yakmak gibi fiiller toplum vicdanını yaralayıcı görülmezken Can Yücel’in “Gidip Gelme” ismini taşıyan şiirdeki dizeler müstehcendi ve ahlakı bozacak türdendi…

Peki o şiirin hangi dizeleri müstehcendi? Okuyunuz efendim:

“…Hiç kalır yanında bütün seviştiklerim
Bu deniz, düştükçe düşen nabzım terim benim
Beyler gayrı beni sarı defterinizden silin
Nem varsa definem ipim kefenim
Hepsi sizin hepsi sizin, hapsinizin.
Yeter ki beni bir genel afla başınızdan defedin
Ve defleriyle çalparalarıyla gümüş sürülerinin
Bu dif gibi cesedi Kanal`ın döllüğüne defnedin
Kulaklarınızı çınlatırım ordan
Isırırım gözlerinizi
Geri dönen bir hecetaşı gibi geceden
Heceleyerek kendi kitâbesini
Unutmuş bildiği ne varsa önceden
Sekerek ve s..erek denizi…”

11. Adalet Ağaoğlu’nun Fikrimin İnce Gülü de sakıncalı görülmüştü

Son dönemlerdeki siyasi tavırlarıyla pek çok kesimden tepki almasına karşın engin üretkenliğinin reddedilmemesi gereken ve geçen temmuz ayında kaybettiğimiz Adalet Ağaoğlu, 1976 yılında Fikrimin İnce Gülü’nü yayımlattı. Ancak 1980 gericiliğinin, “askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif” isnadı ile oluşturduğu gerekçeye bağlı olarak yasaklanmıştı.

12. Oğlak Dönencesi’nin Türkiye’de yasaklanmasının ardından yaratıcı dönüşü

Türkiye dışında ABD’de de yasaklanan kitap, Henry Miller’a ait bir başyapıt.

Can Yayınları tarafından 1985 yılında yayımlanan Oğlak Dönencesi, “Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu” tarafından “müstehcen” nitelikler içerdiği saçmalığıyla toplatılmıştı. Aynı dönemde kitabın yayıncısı konumundaki Erdal Öz ve çevirmen hakkında da dava açılmıştı. Bu süreci takiben, yasağı doğru bulmayan 39 yayınevi aldıkları karar doğrultusunda kitabın müstehcen görülen kısımlarını boş bırakıp kitabın başına Muzır Kurulu raporunu, savcılık iddianamesini ve Erdal Öz’ün savunmasını ekleyerek yayımlamış. Böylece “o sakıncalı ve ahlaksız” kısımlar kitabın başındaki raporda yer aldığı için okuyucu için tam anlamıyla okunabilecek bir hale büründürülmüş. Hemen ardından söz konusu 39 yayınevi hakkında da dava açılmış ama yargı sürecinin sonunda hem kitap özgür kalmış hem de yayınevleri ceza almamış.

13. Yarın Yarın, Bitmeyen Aşk ve Asılacak Kadın

Pınar Kür’e ait olan bu iki eser de “Yarın Yarın” isimli eseri 1976 yılında yayımlanmış ve “halkın ar duygularını incittiği” bahanesiyle 1985 yılında yasaklanmıştı. Aynı yazara ait olan “Bitmeyen Aşk” isimli eseri, “müstehcenlik” isnadıyla tutsak zihniyetlerin yasakladığı kitaplar arasındaki yerini almıştı.

Ayrıca yine Kür’ün kaleme aldığı “Asılacak Kadın” ismini taşıyan kitap da aynı dönem yasaklanmıştı.

14. Devlet ve İhtilal

Yasaklı kitaplar listemize, dilimize “Devlet ve Devrim” olarak da çevrilen kitapla devam ediyoruz. Kitap, Bolşevik Devrimi’nin mimarı olan Vladimir İlyiç Lenin tarafından yazılmış. Kitabın ilk bölümünde devlet aygıtı için; “sınıf mücadeleleri sonrasında ortaya çıkan ve bir sınıfın başka bir sınıf üzerindeki baskı kurmasına dayalı mekanizma” tanımı ve yorumu yer alıyor. Böylesine bir kitabın özgür olması “tehlike” arz etmiş olacak ki, kitap 2000 yılında Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) tarafından yasaklanmış.

15. İmamın Ordusu yayımlanmadan toplatılmıştı

Ahmet Şık isimli yazara ait olan bu kitap, Ergenekon Davası sürecinde yayımlanmadan toplatılmış ve yazar Şık’a cezaevi yolu gözükmüştü.

Not:

Türkiye’de yasaklanan kitaplar, yalnızca yukarıda yer verilen eserlerden ibaret değil. “Yasaklanan kitaplar” denilince akla ilk gelen isimlerden biri olan Nazım Hikmet Ran’ın pek çok eseri özgürlükten alıkonulduğu gibi siyasal düzlemde Ran’ın bulunduğu noktanın karşısında yer alan Necip Fazıl Kısakürek’in de kaleminden çıkan satırların yasaklandığı biliniyor. Her düşünceden onlarca yazarın sayısı yüzleri bulan (ve hatta aşan) eserleri, zihniyetlerin prangalarıyla karşılaştı. Dileriz, devran döner ve karanlık odakların yaktığı bu ateş söner…

PaylaşTweetleGönder
Gökhan Bitiren

Gökhan Bitiren

Yaklaşık 7 yıl boyunca çeşitli dijital reklam ajanslarının bünyesinde pek çok markanın projelerinde metin yazarlığı yapmamın yanı sıra hala akademik öğretim danışmanlığı ve iletişim danışmanlığı alanlarında hizmet veriyorum.İstanbul Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümünün "okulu uzatan kıdemli öğrencilerinden biri" olarak 2016 yılındaki mezuniyetimi takiben yeniden metin yazarlığı, eğitmenlik gibi görevlerimin yanında 2017 yılında Nayn.co internet haber sitesinde baş editörlük görevini üstlendim.2019 Şubat itibariyle, Listelist.com’da okuyucularımızın keyif almasını, yeni bilgiler edinmesini umduğum tarihi ve güncel içerikli yazılar üretme gayretinde olan bir editörüm. Bu bağlamda sıklıkla tarihi ve güncel konularla birlikte bilimsel araştırmalara yönelik içerikleri, kağıtlarım kalemim ve klavyemin ortaklığında beğeninize sunuyorum.

İleri
Erojen bölge

Hazzı Doruklarda Yaşamak İsteyen Herkesin Bilmesi Gereken Erojen Bölgeler

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

İlgili İçerikler

Yasaklı sitelere giriş
Teknoloji - Bilim

Yasaklı Sitelere Giriş: Yasaklı Sitelere Nasıl Girilir?

Elinizden Bırakamayıp Bir Oturuşta Bitirebileceğiniz 24 Akıcı Kitap
Edebiyat

Elinizden Bırakamayıp Bir Oturuşta Bitirebileceğiniz 24 Akıcı Kitap

+18 Olması Nedeniyle Yasaklanan 15 Cinsel İçerikli Reklam
+18

+18 Olması Nedeniyle Yasaklanan 15 Cinsel İçerikli Reklam

Antik Mısır’dan 17. Yüzyıl Fransa’sına Dek Uzanan Tarihteki 6 Ünlü Lanet ve Ortaya Çıkış Hikayeleri
Tarih

Antik Mısır’dan 17. Yüzyıl Fransa’sına Dek Uzanan Tarihteki 6 Ünlü Lanet ve Ortaya Çıkış Hikayeleri

19 Ocak 2021
Doğruları Söylemenin Vakti Geldi! İyi Bir Oyuncuyu Kötü Bir Oyuncudan Ayırmanızı Sağlayacak 6 Özellik
Sinema

Doğruları Söylemenin Vakti Geldi! İyi Bir Oyuncuyu Kötü Bir Oyuncudan Ayırmanızı Sağlayacak 6 Özellik

19 Ocak 2021
Küçük Adımlar, Büyük Riskler: Her Burcun Yeni Yılda Hedeflerine Ulaşmak İçin Yapması Gerekenler
Astroloji

Küçük Adımlar, Büyük Riskler: Her Burcun Yeni Yılda Hedeflerine Ulaşmak İçin Yapması Gerekenler

19 Ocak 2021
İlginç uygulamalar
Teknoloji - Bilim

“Aa Bu Da Mı Varmış?” Deyip Hemen Kullanmak İsteyeceğiniz 10 İlginç Uygulama

19 Ocak 2021
Top Sakala Veda! “Maymun Kuyruğu” Sakallarıyla Hepimizi Şoka Sürükleyen 26 Erkek
ListeList Özel

Top Sakala Veda! “Maymun Kuyruğu” Sakallarıyla Hepimizi Şoka Sürükleyen 26 Erkek

19 Ocak 2021
Sabah Uyandığımızda Neden Esneriz? Esnemenin Sağlımız Üzerindeki Etkileri Neler?
Sağlıklı Yaşam

Sabah Uyandığımızda Neden Esneriz? Esnemenin Sağlımız Üzerindeki Etkileri Neler?

19 Ocak 2021
Madam C.J. Walker: Yoksul Bir Ailede Doğup Kendi İşini Kuran Dünyanın İlk Kadın Milyoneri
Kadın

Madam C.J. Walker: Yoksul Bir Ailede Doğup Kendi İşini Kuran Dünyanın İlk Kadın Milyoneri

18 Ocak 2021
Hollywood Bulvarı
ListeList Özel

Hollywood Bulvarı Hakkında Öğrenince Çok Şaşıracağınız 23 Bilgi

18 Ocak 2021
Eleştirel Politik Mizah Videoları İle Beğeni Toplayan Tiyatrocu Turgay Yıldız
ListeList Özel

Eleştirel Politik Mizah Videoları İle Beğeni Toplayan Tiyatrocu Turgay Yıldız

18 Ocak 2021
Türkiye’nin Dört Bir Yanında Yapılmış Hayal Gücünün Sınırlarını Zorlayan 26 Kardan Adam
Tasarım

Türkiye’nin Dört Bir Yanında Yapılmış Hayal Gücünün Sınırlarını Zorlayan 26 Kardan Adam

18 Ocak 2021
İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?
ListeList Özel

İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?

7 Ekim 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020
Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu
Gündem

Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu

9 Nisan 2020
Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları
Alışveriş

Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları

8 Nisan 2020
Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi
ListeList Özel

Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi

8 Nisan 2020
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020
Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri
Alışveriş

Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri

15 Mart 2020
Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar
Kadın

Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar

28 Eylül 2019
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü

8 Haziran 2019
Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?
Sağlıklı Yaşam

Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?

10 Nisan 2019
“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi
Gündem

“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi

9 Nisan 2019
  • Hakkımızda
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Oturum süresi doldu

Lütfen tekrar giriş yapın. Giriş sayfası yeni bir pencerede açılacaktır. Giriş yaptıktan sonra pencereyi kapatıp bu sayfaya dönebilirsiniz.

>

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız.

Daha fazla bilgi ve hangi çerezleri kabul edip etmeyeceğinizi öğrenmek için ayarlara bir göz atabilirsiniz.

ListeList
Gizlilik

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanmaktadır ve takip eden ziyaretlerinizde siz olduğunuzu bilebilmek, sitenin hangi alanlarını ilgi çekici bulduğunuzu incelemek gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Kullanılması gerekli çerezler

Kullanılması gerekli çerezler tercihlerinizi saklamak ve buna uygun hizmet verebilmek adına her zaman etkin durumdadır.

Eğer bu çerezi kapatırsanız, bu ekranda yapmış olduğunuz tercihleri de saklayamayız. Bu da siteye ger gelişinizde çerezleri etkinleştirip etkinleştirmeme işlemini tekrar yapmanız gerektiği anlamına geliyor.