Yağmur sonrası toprak kokusu genellikle ilkbahar aylarında yağmurdan hemen sonra ortaya çıkıyor. Şiirlere ilham olan bu koku, pek çok kişiyi mest ediyor. Peki buna neyin sebep olduğunu hiç merak ettiniz mi? Neden yağmurun ardından toprak bu denli güzel kokuyor? Bilim insanları, özellikle ilkbaharda belirgin olan bu kokunun arkasındaki kimyasalın nasıl üretildiğini ortaya koyan bir çalışma yaptı. Çalışmanın sonucuna göre ortaya çıkan bu güzel kokunun sebebi; Streptomyces bakterileri. Nedir bu bakteri türleri, nasıl koku yayıyorlar?
Hafif bir yaz yağmurundan sonra yükselen nemli toprak kokusunun nedenini hiç merak ettiniz mi? Bilim insanları bu kokuya neyin neden olduğu hakkında bir süredir araştırmalar yürütüyor. Sonunda ise bunu açıklayan makaleler yayınladı
Bu esrarengiz koku “petrichor” olarak adlandırılıyor. Kokunun ana bileşeni ise nemli toprağın etrafında kalan geosmin adı verilen organik bir bileşik
Geosmin, toprak anlamına gelen eski Yunanca “geo” dan ve koku anlamına gelen “osme” keimelerinden oluşuyor. Bu koku parfümlerde bir bileşen olarak kullanılıyor. Ayrıca pancara lezzetini veren de yine bu bileşik. Geosmin ayrıca su ve şarapta “kötü” bir tat olarak da algılanabilen madde.
Bu bileşik streptomyces adlı bir bakteri tarafından üretiliyor. Bu bileşik de özellikle bahar ayı ve fırtınalarla ilişkilendirdiğimiz kendine özgü kokuya sahip oluyor
Streptomyces bakterisinin bu bileşiği üretme sebebi aslında sporlarını yayan solucanları kendine çekebilmek. Hayvanlar bu kokuyu tespit edebiliyor. Öte yandan insanların da bu kokuyu tespit edebilmede özel bir yeteneği bulunuyor
Birleşik Krallık’ta bulunan Norwich’teki John Innes Center’daki bilim insanları bir dizi deney yoluyla streptomyces ve springtails bakterileri arasındaki bağlantıyı keşfetmek için çalışmalar yaptı
İçerisinde isveçli araştırmacıların da olduğu ekip, bakterileri yem olarak kullanan küçük böcekler için tuzaklar kurdu ve solucanların bu bakterilere doğru yöneldiğini buldu
Yani bakterilerin, solucanları çekmek için toprak kokulu geosmin üretiyordu.
Çalışmayı yürüten araştırmacılara göre bu bakteriler güçlü antibiyotikler de dahil olmak üzere bir dizi organik bileşik üretiyor
Ayrıca iki tür arasındaki simbiyotik ilişki 450 milyon yıldan daha eski ve ‘mevsimsel dans’ olarak tanımlanıyor. Bakteri ve solucanların ilişkisi bitkilerin meyvelerini yiyen kuşlara benzetiliyor
Bu iki türün ilişkisinde temelde yiyecekler alınıyor ancak fayda sağlayacak tohumlar da bu sırada dağıtılmış oluyor. Uzmanların yaptıkları farklı deneylerde solucanların her türlü şartta geosmin tarafından salgılanan toprak kokusuna doğru çekildiği de bulunmuş oldu.
Kaynak: 1
