Uzupis, Litvanya’nın başkenti Vilnius içerisinde yer alan küçücük, Vilnius şehir merkezinden Vilne nehri ile ayrılan bir bölge. Buraya ulaşmak için önce Vilnius’a geliyor, ardından yeni evlenen çiftlerin, birbirlerine duydukları sevgi ömürlük olsun isteyenlerin, aralarındaki bağı kimse çözmesin diye isimlerini yazdıkları kilitleri astıkları Uzupis Köprüsü’nden geçiyorsunuz. Köprüyü geçtiğinizde sizi karşılayan tabelada “Uzupio Res Publika (Uzupis Cumhuriyeti)” yazıyor, böylece Uzupis sınırlarına girdiğinizi anlıyorsunuz.
Litvancada nehrin öte yanındaki yer anlamına geliyor Uzupis, Vilnius’un en eski bölgelerinden birinde kurulu.
Sovyetler birliği döneminde büyük yıkıma uğramış, tahrip edilmiş bu mahalle sonrasında suç oranının yüksek olduğu, terk edilmiş ücra bir yer haline gelmiş.
Ülkede yaşayan sanatçıların yavaş yavaş buraya taşınmasıyla ve gençlerin çabalarıyla büyük bir değişime uğrayıp, yaşanılabilir bir yer olmuş.
Ve nihayetinde 1 Nisan 1994’te Uzupis Devleti kurulmuş.
Gayri resmi ve ironik bir cumhuriyet Uzupis. Bir cumhurbaşkanı,11 askerlik bir ordusu, 41 maddelik bir anayasası, hatta elçilikleri bile var.
Litvanya’da her yıl Nisan ayının ilk günü Uzupis’in bağımsızlığı kutlanıyor.
Uzupis Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Romas Lileikis ve Uzupis’in onbir askeri köprüye gelip Uzupis’e girebilmek için bekleyenlerin vizelerini kontrol ediyor.
Fakat vatandaşlık vermiyor Uzupis Cumhuriyeti, çünkü özgür bir dünyada buna gerek yok; zira isteyen, istediği gibi gelip Uzupis’te yaşayabilir.
Kutlamalar hep birlikte 41 maddelik anayasanın okunmasıyla son buluyor.
Uzupis kendini “sanatçı cumhuriyeti” olarak tanımlıyor.
Bugün Litvanya’da bir çok sanatçı burada yaşıyor, çalışmalarını burada yapıyor. Kendisi de şair ve yönetmen olan Cumhurbaşkanı Romas Lileikis “Uzupis’in mekansal bir aidiyet olmaktan öte zihinsel bir aidiyet” olduğunu söylüyor.
İşte “keşke Türkiye’nin anayasası da böyle olsa” dedirten Uzupis Anayasa’sının birbirinden güzel 41 maddesi.
1- Herkesin Vilne Nehri’nin yanında yaşamaya hakkı olduğu gibi Vilnele Nehri’nin de herkesin yanından akmaya hakkı vardır.
2- Herkesin sıcak suya, kışın ısınmaya ve başını sokacak bir yere sahip olmaya hakkı vardır.
3- Herkesin ölmeye hakkı vardır; fakat bu bir zorunluluk değildir.
4- Herkesin hata yapma hakkı vardır.
5- Herkesin bireysellik hakkı vardır.
6- Herkesin sevmeye hakkı vardır.
7- Herkesin sevilmemeye hakkı vardır; fakat bu zorunlu değildir.
8- Herkesin bilinen veya ünlü biri olmama hakkı vardır.
9- Herkes aylaklık yapma hakkına sahiptir.
10- Herkes bir kediyi sevme ve ona bakma hakkına sahiptir.
11- Herkesin bir diğerinin ölümüne kadar bir köpeğe bakma hakkı vardır.
12- Bir köpeğin köpek olmaya hakkı vardır.
13- Kedi sahibini sevmek zorunda değildir, ancak zor zamanlarda sahibine yardım etmelidir.
14- İnsan bazen görevlerinin farkında olmama hakkına sahiptir.
15- Herkesin tereddütte olma hakkı vardır; fakat bu o kişinin görevi değildir.
16- Herkesin mutlu olmaya hakkı vardır.
17- Herkesin mutsuz olmaya hakkı vardır.
18- Herkes sessiz kalma hakkına sahiptir.
19- Herkes bir şeye inanma hakkına sahiptir.
20- Kimsenin şiddete başvurma hakkı yoktur,
21- Herkesin kendi acizliğinin ve muhteşemliğinin farkına varma hakkı vardır.
22- Herkes sonsuzluğa karşı gelme hakkı vardır.
23- Herkes anlama hakkına sahiptir.
24- Herkes hiçbir şey anlamama hakkına sahiptir.
25- Herkesin birden fazla milliyete tabi olma hakkı vardır.
26- Herkesin kendi doğum gününü kutlama ya da kutlamama hakkı vardır.
27- Herkes kendi adını hatırlamalıdır.
28- Herkes sahip olduklarını paylaşabilir.
29- Kimse sahip olmadığını paylaşamaz.
30- Herkesin erkek-kız kardeşi ve anne-babası olmasına hakkı vardır.
31- Herkes bağımsız olma yetisine sahiptir.
32- Herkes kendi özgürlüğünden sorumludur.
33- Herkesin ağlamaya hakkı vardır.
34- Herkesin yanlış anlaşılmaya hakkı vardır.
35- Kimsenin başka birisini suçlu göstermeye hakkı yoktur.
36- Herkesin kendine özel olma hakkı vardır.
37- Herkes hiçbir hakka sahip olmama hakkına sahiptir.
38- Herkesin korkusuz olmaya hakkı vardır.
39- Yenilme.
40- Kavgaya karşılık verme.
41- Teslim olma.
