Uzay teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sayesinde Dünya dışında olup bitenlere eskisinden daha çok hakimiz. Özellikle içinde bulunduğumuz yüzyılda sayısız uzay keşfi yapıldı. Ancak bilim insanları uzayın hala bilinmezliklerle dolu olduğunu belirtiyor! Hal böyle olunca uzaya karşı hayranlığımız ve merakımız artmaya devam ediyor. İşte uzay hakkında merak edilenlere yanıt olacak 49 bilgi… Keyifli okumalar!
1. Güneş sisteminde bulunan gezegenler arasında sadece Merkür ve Venüs’ün uydusu yok
Güneş sisteminin yörüngesinde dönen ve bazıları Merkür’den çok daha büyük olan toplam 176 uydu bulunuyor!
2. Güneş sistemi 4.571 milyar yaşında
Bilim insanları, Güneş’in yaklaşık beş milyar yıl içinde “Kızıl Dev” olacak şekilde genişleyeceğini tahmin ediyor. Bu durum Dünya dahil pek çok gezegenin yok olmasıyla sonuçlanacak. Uzay hakkında en korkunç bilgilerden biri bu olsa gerek!
3. Satürn’ün küçük uydusu Enceladus Güneş ışığının %90’ını geri yansıtır
Satürn’ün buz uydusu olarak da bilinen Enceladus, güneş ışığını absorbe edemez. Uydunun yüzey sıcaklığı ortalama -201 derecedir.
4. Mars’ta bulunan Olympus Mons, Güneş sisteminde keşfedilen en yüksek dağdır
Olympus Mons 25 kilometrelik yüksekliğiyle Everest Dağı’ndan 3 kat daha büyük.
5. Güneş, Dünya’dan 330.000 kat daha ağır
Güneş sistemindeki toplam kütlenin %99,85’i sadece Güneş’e ait.
6. Jüpiter’in yörüngesinde 79 uydu var
Jüpiter, güneş sisteminin en çok uyduya sahip olan gezegenidir. Aynı zamanda güneş sisteminin en büyük ayına sahip. Ganymede isimli ay, 5.262 kilometre çapında. Yani Merkür’den daha büyük! Dahası dünyadan sadece dürbünle izlenebilir.
7. Bir Mars günü, 24 saat 39 dakika 35 saniye uzunluğunda
Bu bilgiyi ilk duyduğumuzda Mars’ta geçen bir tam yılın Dünya’dan daha kısa olduğunu düşünüyoruz. Ancak Mars’ın Güneş etrafındaki dönüş hızını hesaba katmıyoruz. Mars, Güneş’in etrafında Dünya’dan daha yavaş döndüğü için Mars’ta geçen bir yıl tam 687 Mars gününe eşit!
8. Dünya bir Tanrı’nın adını almayan tek gezegendir
Dünya (Earth) kelimesinin kökeni hakkında birbirinden farklı teoriler bulunuyor. Çoğunlukla, eski İngilizce ve Germen dilindeki “toprak” kelimesinden türetildiği düşünülüyor.
9. Uranüs’ün mavi parıltısı atmosferdeki gazlardan kaynaklanır
Uranüs’te bol miktarda metan, helyum ve hidrojen gazı bulunuyor. Metan gazı, Güneş’ten gelen mavi ışınları tekrar uzaya yansıttığı için gezegen mavi rengine bürünüyor.
10. Plüton’un en büyük uydusu Charon, Plüton’un yarısı kadardır
11. Şimdiye kadar uzaya gönderilen en büyük nesne Uluslararası Uzay İstasyonu’dur
109 metre uzunluğundaki Uluslararası Uzay İstasyonu, dünyanın 400 kilometre üzerinde yer alır ve gece gökyüzünde görülen en parlak 3. nesnedir.
12. Plüton’da bir gün 153.6 dünya saati sürer
Plüton kendi ekseni etrafında en yavaş dönen cüce gezegenlerden biridir. Bu nedenle bir Plüton günü 153.6 saat yani 6 gün 9 saat 36 dakikaya eşittir.
13. Güneş’e yakın yörüngede döndükleri için Merkür, Venüs, Dünya ve Mars iç gezegenler olarak bilinir
14. Mars ve Ay yüzeyini okyanuslardan daha iyi tanıyoruz
Bilim insanları, Mars ve Ay yüzeylerinin tamamını haritalamayı başardı. Ancak dünyamızdaki okyanus tabanının sadece %5’i haritalanmış durumda.
15. Dünya’dan baktığımızda evrenin sadece %5’ini görebiliyoruz
Evrenin %68’i karanlık enerji, %27’si ise karanlık maddedir. İleri teknoloji kullansak dahi evrenin sadece %5’ini gözlemleyebiliriz.
16. Uluslararası Uzay İstasyonu dünya etrafındaki turunu 92 dakikada tamamlar
17. Üç temel galaksi türü vardır: Eliptik, sarmal ve düzensiz
Güneş sisteminin bulunduğu Samanyolu galaksisi, sarmal galaksi sınıfındadır.
18. Samanyolu galaksisinde iki yüz milyardan fazla yıldız vardır
Bu sayı bilinen tüm galaksilerdeki yıldızlardan daha fazla!
19. İşte uzay hakkında pek duymadığımız ilginç bilgilerden biri daha! Dünyadan çıplak gözle 3 – 7 farklı galaksi görebilirsiniz
Bu galaksiler şunlar:
Andromeda Gökadası (M-31)
Macellan Bulutları
Samanyolu Gökadası
Üçgen Gökadası (M-33)
Omega Erboğa (Omega Centauri)
Yay Cüce Gökadası
20. Dünya’ya en yakın gökada 2.5 milyon ışık yılı uzaklıktaki Andromeda Gökadası’dır
21. Bilim insanları 2016 yılında 5 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir kaynaktan radyo sinyali keşfetti. Bu sinyal yolculuğuna başladığında henüz dünya oluşmamıştı
22. NASA’nın 2019 yılında fotoğrafladığı ilk kara delik Dünya’nın üç milyon katı büyüklüğünde
Sekiz bağlantılı bir ağdan oluşun Event Horizon Telescope’un yakaladığı bu görüntü dünyadan 53 milyon ışık yılı uzaklıkta. Bilim insanlarının “canavar” olarak adlandırdığı kara delik, toz ve gaz halesinden oluşuyor.
23. Dünya ve Güneş arasındaki mesafe bir astronomik birim (AU) olarak tanımlanır. Bir birim yaklaşık 150 milyon kilometredir
24. Uzayda ses var mı sorusu uzay hakkında en çok merak edilen konuların başında geliyor. Bilim insanlarına göre uzay tamamen sessiz
Ses, titreşimlerden oluşan mekanik bir dalgadır. Yayılması için hava ve su gibi uygun ortamlara ihtiyaç duyar. Uzayda hava olmadığı için ses oluşması imkansızdır.
25. Ay her yıl 4 santimetre dünyadan uzaklaşıyor. Milyarlarca yıl sonra dünyanın çekim alanından çıkmış olacak
26. Uzay kasklarında astronotların kaşınmasına yardımcı olmak için Velcro yaması bulunur
27. Satürn suda yüzebilme ihtimali olan tek gezegendir
Satürn, güneş sisteminin en büyük ikinci gezegeni olsa da ağırlık olarak en hafif gezegenidir. Bilim insanları tamamen gazdan oluşan Satürn’ün suda yüzebileceğini iddia ediyor.
28. Çin ve Japonya’da Samanyolu galaksisi “Gümüş Nehir” olarak biliniyor
29. Jüpiter, güçlü yer çekimi nedeniyle Güneş sisteminin çöplüğü olarak biliniyor
Dünya için tehlikeli olan pek çok astreoit Jüpiter’in çekim alanına gidiyor. Böylece dünyamız büyük tehlikelerle karşılaşmıyor. Teşekkürler Jüpiter!
30. Merkür’de bir gün, 58 Dünya gününe eşittir
Bunun nedeni Merkür’ün Dünya’ya kıyasla kendi ekseninde çok daha yavaş dönmesidir.
31. Ay ışığının Dünya’ya ulaşması 1.3 saniye sürüyor
32. Kuyruklu yıldızın merkezi “çekirdek” olarak adlandırılıyor. Kuyruk kısmı ise toz akıntılarından oluşuyor
33. Uluslararası Astronomi Birliği 2006 yılında Plüton’u gezegen olmaktan çıkardı
Uzay hakkında en çok merak edilen sorulardan biri de bu! Plüton gezegen mi değil mi? 2006 yılına kadar Güneş sisteminin 9. gezegeni olarak kabul edilen Plüton, artık cüce gezegen olarak tanımlanıyor. Astronomi Birliği, Plüton’u “Kuiper Kuşağı”na dahil ederek ismini 134340 olarak değiştirdi. Ancak bazı bilim insanları Plüton’u hala gezegen olarak sınıflandırmaya devam ediyor.
34. Güneş sisteminde tanımlanan 5 cüce gezegen bulunuyor
Cüce gezegenlerin isimleri; Ceres, Makemake, Haumea, Eris ve Plüton’dur. Ceres aynı zamanda Güneş sistemindeki en büyük asteroittir.
35. Güneş sisteminde yaşama en elverişli gezegen Mars’tır
NASA, 1986 yılında Mars yüzeyindeki bir kayada mikroskobik canlı fosilleri keşfetti.
36. Dünya yarıçapında, yüzeyi elmaslarla çevrili bir gezegen bulunuyor. 55 Cancri isimli bu gezegen yaklaşık 40 ışık yılı uzaklıkta ve Yengeç takım yıldızının altında yer alıyor
37. Güneş sisteminin en sıcak gezegeni Venüs’tür
Venüs, Güneş’e Merkür’den daha uzak olduğu halde en sıcak gezegen olma özelliğine sahip. Venüs’ün atmosferinde bol miktarda sera etkisi yaratan gaz bulunuyor. Bu durum Venüs’teki sıcaklığın 462 derecede sabit kalmasına neden oluyor.
38. Samanyolu galaksisi 105.700 ışık yılı genişliğindedir. Son teknoloji bir uzay aracıyla Samanyolu’nun merkezine gitmek 450.000.000 yıl sürer
39. Rüzgar olmadığı için Ay’da kalan ayak izleri hiçbir zaman kaybolmayacak
40. Güneş kendi etrafındaki bir tam turu 25 Dünya gününde tamamlar
41. Eşsiz eğimi nedeniyle Uranüs’te geçen bir mevsim 21 Dünya yılına eşit
42. Uzayda ilk tüketilen meşrubat Coca Cola’dır (1985)
43. Uzayda yer çekimi olmadığı için astronotlar Dünya atmosferinden çıktıktan sonra 5 santimetre kadar uzayabilir
44. Valentina Tereshkova, 1963 yılında uzaya çıkan ilk kadın oldu. Valentina, Vostok 6 görevi sırasında tam 3 gün uzayda kaldı
45. Hubble Teleskobu bugüne kadar yapılmış en üretken uzay teleskobudur. Hubble verilerini kullanan gökbilimciler 15.000’in üzerinde bilimsel makale yayınladı
46. Uzayda astronotların midesindeki hava ve gıda birbirinden ayrılamaz. Bu nedenle astronotlar Dünya yörüngesinden çıktıktan sonra geğiremez
47. Mars’ta gün batımı mavidir
Güneş, farklı dalga boyutlarında pek çok ışık yansıtır. Bu ışık, atmosferin yoğunluğuna göre kırılır ve rengi buna bağlı olarak değişim gösterir. Mars atmosferi bol miktarda karbondioksit ve tozdan oluşur. Bu ise Güneş’ten gelen mavi ışıkların yakalanmasına ve gün batımının mavi renkte görünmesine yol açar.
48. Uzaya çıkan ilk memeli canlı ‘Laika’ isimli bir köpektir
Laika, 1957 yılında Sovyet Rusya’nın Sputnik-2 aracıyla uzaya fırlatıldı. Moskova sokaklarında gezerken birden kendini uzayda bulan Laika, ne yazık ki aşırı sıcaklık ve stres nedeniyle yolculuğun 5. saatinde öldü.
49. Kırmızı cüce yıldızlar düşük kütleli oldukları için 10 trilyon yıla kadar yanabilir!
