Popüler kültürün toplumsal belleğe uyguladığı baskı, her geçen gün biraz daha artıyor. Zaman, emek ve birikim isteyen pek çok şey anlık tüketimlerle yağmalanırken yalnızca para kazanmak ve fotoğraf nesnesi olmak uğruna kıymetli olan çoğu değer söz konusu dahi edilmiyor. Değişen dünyanın yarattığı bu yeni durum, başta zaman olmak üzere insanın dahil olduğu her şeyi etkiliyor
Önceleri albümü çıkan şarkıcıların dizilerde oynaması modayken, şimdilerde biraz ünlü olanların kitap yazmaya başlaması popüler hale geldi. Çünkü “paylaşmak” düşüncesi farklı bir açıdan okunmaya, kabul görmeye başlandı. Son dönemlerde karşımıza çıkan kitaplar bu durumun en açık örneği…
Edebiyata yön veren ve hayatı kavrayan kitapların ayrı birer okul olduğu düşüncesinden yola çıkarak, mutlaka okunması gereken kitapları ve yazarları listeledik.
1. Yaşar Kemal, Tek Kanatlı Bir Kuş
Yaşar Kemal’in yarattığı dünya, edebiyatın temel var oluş meselesine önemli ölçüde katkı sağlayan metinlerden oluşmaktadır. Tek Kanatlı Bir Kuş romanı, kısa ancak anlattığı hikâye bakımından uzun bir yolculuk barındırır. Diğer eserlerindeki büyülü hava, nefes alıp veren karakterler Tek Kanatlı Bir Kuş romanında da karşımıza çıkar ve masalsı bir anlatımla devam eder. Beklemek üzerinden hareket eden yapı, bu sayede derin bir alt metin olarak süreklilik kazanır.
Çalışkur adlı bir apartman ve çevresinde geçen hikâyede, Haldun Taner’in toplumsal bir tahlil üzerinden yürüttüğü olaylar anlatılmaktadır. Haldun Taner, ahlak kavramının toplumdaki yerini ve dönüşümünü irdelerken kurgusal bir dış etkiyle birlikte öyküyü yeniden kaleme almıştır. Ay Işığında Şamata adıyla oyunlaştırdığı metin, aynı şekilde seyirci tepkileriyle yeniden oynanır ve yorumlanır. Buradan çıkan sonuç, insanların var olanı anlamak yerine asıl görmek istediği doğruları görme ihtiyacından meydana gelmektedir.
Türk öykücülüğünün en önemli kalemleri arasında yer alan Vüs’at Orhan Bener, yaşadığı dönemin çok daha ilerisinde bir dil yapısı kurmuştur. Hikâyelerinde ortaya koyduğu, karakterinin ağzından yaşam verdiği her şey, aslında kişisel bir sürekliliğin sağlanması meselesinden yola çıkmaktadır. O mesele ayakta kalmak, yaşamak, yaşayabilmek ve zamanı kavramaktır. Dost / Yaşamasız kitabında yer alan öykülerde Bener, nesnelerin de insanlar gibi dünyanın bir parçası olduğu gerçeğinin altını çizmiş, nitelikli öykülerin altına imzasını bırakmıştır.
Sevgi Soysal’ın yapıtlarında yoğun olarak duyduğumuz iç ses, cümlelerle ifade edilen metinlerin olmazsa olmaz bir parçası olarak varlık gösterir. Dünyayı, insanı ve içinden çıkılmaz yolculukları ele alan yazar, ifade gücünün önemli noktalarında pek çok tahlil yapar ve okuru bu tahlile dahil eder. Yürümek romanı Soysal’n yarattığı en önemli eserler arasında ilk sıralarda gelir. Çünkü kadın erkek meselesine toplumsal yapı üzerinden yaklaşmakta, bireyin kişisel algısını metnin geneline yansıtmaktadır.
Cemil Kavukçu, kurduğu hikâye anlamlarındaki insanların altını özellikle çizen metinlerle karşımıza çıkar. Her yapıtında böylesi bir yöntemin etrafından var ettiği dünyalarda okuru ve okurun hayal dünyasının sınırlarını yeniden çizmesine olanak sağlar. Özellikle Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz adlı kitabı, bu anlamda modern insanın yaşadığı çevreden hareketle kendini aramasını, bulmaya çalışmasını ve bu çalışmanın neticelenmesini sağlar. İçe kapalı duran zihinlerdeki görüntülerin canlandığı bir kitap olan Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz, son dönemde yayımlanmış eserler arasında oldukça önemli bir yer tutmaktadır.
Edebiyatımızın en incelikli metinlerini yaratan Bilge Karasu, Gece romanında da aynı çizgiden ilerleyerek unutulmaz bir esere imza atmıştır. Düş gücünün sınırlarının da ötesinde ilerleyen metin, kişisel bir iç seslenmenin de yansıması olarak karşımıza çıkar. Toplumu ve toplumun var olduğu dünyayı gözlemleyen Karasu, bu noktadan izleyerek olumladığı dünyaları ve düşünceye ve gerçeğe dönüştürür.
Sarsıcı bir hikâye etrafında gelişen 72. Koğuş, Orhan Kemal’in kaleme aldığı en güçlü metinler arasındadır. Tiyatro oyunu ve sinema filmi olarak da uyarlanan eser, dönemi itibarıyla edebiyatın şahit olduğu unutulmaz bir politik meselenin etkileriyle gelişim göstermiştir. Dünyanın savaşla mücadele ettiği bir dönemde geçen eser, çaresizliğin yaptığı ya da yaptıracağı pek çok şeyi gözler önüne sermesi bakımından önemlidir. Orhan Kemal, yazarlığının en önemli metinlerinden olan eserini kendi yaşadığı zaman diliminin yakın tarihine yaklaşarak kaleme almıştır.
Leylâ Erbil, ismi çoğunlukla bir aşkın etrafında anılıyor olsa da, esasında oldukça nitelikli öykülere ve romanlara imza atmış olan bir yazardır. Tuhaf Bir Kadın romanı, yazarın yayımlanan ilk romanıdır ve yakın tarihin toplumsal belleğine önemli ayrıntılar açarak dahil olmaktadır. Kadın olmak meselesini dahil olduğu çevre üzerinden işleyen yazar, sosyal dönüşümlerin yarattığı boşluklarda ve ayrıntılarda yine aynı dönüşümler üzerinden yorumlamakta ve okumaktadır.
Edebiyat dünyamıza bıraktığı eserlerde pek çok açıdan yoğun anlamlar taşıyan Yusuf Atılgan, bütün öykülerinden oluşan kitabında anlattığı meselelerle önemli bir örnek olarak varlık gösterir. Onun öyküleri, sakinliğiyle ve akıcılığıyla kendini büyütür. Karakter odaklı ele aldığı anlatıların temeli, yaşadığı çağın da şahitliğinde gerçekleşmekte, zamanın yeniden yaratılmasıyla kalıcılığını daima sürdürmektedir.
Öykücülüğümüzün gelmiş geçmiş en nitelikli eserlerine imza atan Sait Faik Abasıyanık, şiirleriyle de önemli bir yerde durmaktadır. Onun yarattığı dünyalar yaşadığı dönemin içinden geçtiği her şeyi kapsamaktadır. Şehir yaşamından hareket eden insan, sokakların, evlerin, mevsimlerin ve duyguların etkisiyle yaşamına yön vermekte, öylece yaşam sürmektedir. Sait Faik, öykünün varlığına bu anlamda büyük bir ilerleme kaydettirmiş ve kalıcılık sağlamıştır.
11. Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Pek çok alanda oldukça nitelikli eserlere imza atan Ahmet Hamdi Tanpılar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanında da temel olarak insan ve zaman üzerinden kendine has diliyle başka bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Edebiyatımızın en önemli eserleri arasında yer alan ve her dönem okurunu bulan roman, yaşadığımız dünyanın geçmişiyle geleceği arasında kurulan ve kurulması düşünülen bağlar üzerinden kendi öz belleğini yaratmış ve yaşatmıştır.
Öykü, roman, şiir, oyun ve çocuk kitaplarıyla edebiyatımızın en üretken yazarlarından olan Aziz Nesin, Ah Biz Eşekler adlı öykü kitabında diğer pek çok eserinde ele aldığı konularda olduğu gibi iğneleyici dilini konuşturmuş, topluma ve toplumu yöneten sistemlere doğrudan bir eleştiri yöntemi geliştirmiştir. Bir aydın olarak da oldukça akıcı bir yapı kuran yazar, edebiyatımızın her dönem okunan yazarları arasındadır.
