Çoğu insan onu İkinci Yeni’nin gelini, 3 büyük şairin âşık olduğu kadın olarak bilse de o aslında Türkçenin en iyi öykücülerinden biri. Evet, doğru tahmin ettiniz, Tomris Uyar’dan söz ediyoruz.
Türkçenin en iyi öykücülerinden olmasının yanı sıra iyi bir deneme yazarı, eleştirmen ve aynı zamanda da başarılı bir çevirmendir. Çoğu metinde Tomris Uyar’ın söylediği sözler alıntılanmış, yazdığı yazılar haberleştirilmiş. Biz de bir farklılık yapalım istedik ve Tomris Uyar üzerine incelemeler yapan akademisyen Handan İnci’nin bir tweet’i sayesinde böyle bir liste hazırladık.
Handan İnci’nin çalışma dosyasından yaptığı listeye göre işte Tomris Uyar’ın derslerinde okutmak/incelemek üzere seçtiği bazı öyküler ve yazarları:
1. İlki / Vüs’at O. Bener
1950 kuşağının en önemli isimlerinden olan Bener’in “Dost – Yaşamasız” adlı kitabında yer alan bu öykü, İngilizceye de çevrildi. Semih Gümüş’ün deyimiyle “İlki” öyküsü “kusursuz ve bir anın değil de uzun bir hikâye zamanı ile kişilerdeki değişimin kısa öykünün sınırları içinde nasıl verilebileceğinin de iyi örneklerinden biri.”
2. Taşralı/Füruzan
1968’de Cemal Süreya’nın Papirüs’ünde yayımlanan “Taşralı”, daha sonra ise yazarın “Parasız Yatılı” kitabında yer aldı. Füruzan’ın bu ilk kitabı 1971 yılında büyük ilgi gördü ve Sait Faik Öykü Ödülü’nü de kazandı.
3. Boşlukta Mavi/Nezihe Meriç
Nezihe Meriç’in ilk kitabı “Bozbulanık”ın en güzel öykülerinden biridir belki de “Boşlukta Mavi”. Meriç kadın hikâyelerini en başarılı anlatan öykücülerden…
4. Babamdı/Erdal Öz
Babamdı, Öz’ün 1954-1958 yılları arasında yazdığı sekiz öyküyü bir araya getiren “Yorgunlar”ın içindeki öykülerden biri. Öz, “Yorgunlar”ı daha sonra bir daha yayımlamadı ancak kitapta yer alan “Babamdı” öyküsü de dahil bazı öyküler daha sonra “Havada Kar Sesi Var”da yeniden yayımlandı.
5. Dönüş/Ferit Edgü
50 kuşağının bir diğer önemli öykücülerinden olan Edgü’nün “Dönüş” öyküsü “Bir Gemide” kitabının içinde yer alıyor. “Bir Gemide” aynı zamanda 1979 Sait Faik Armağanı’nı da aldı. “Dönüş” yazıldığı günden bugüne güncelliğini yitirmemesi ile okuyucunun beğenisini kazandı.
6. Geceden Geceye Araba Kaçıran Adam/Bilge Karasu
“Günlerden deniz, sulardan salı, Yürürden vatos, yüzerden kedi…” sözleriyle açılan bu öykü, Bilge Karasu’nun “Göçmüş Kediler Bahçesi” kitabında yer alıyor.
7. Sinağrit Baba, Mahalle Kahvesi, Öyle bir Hikâye/Sait Faik Abasıyanık
Usta öykücü Sait Faik’in “Sinağrit Baba”sı ve “Mahalle Kahvesi” öyküleri “Mahalle Kahvesi” kitabında yer alırken “Öyle bir Hikâye” ise “Alemdağ’da Var Bir Yılan” kitabında yer alıyor.
8. Kara Çarşaflı Gelin/Bekir Yıldız
Bekir Yıldız’ın töre üzerine yazdığı bu hikâye aynı zamanda Vedat Türkali’nin Yıldız’ın üç öyküsünden yola çıkarak senaryolaştırdığı bir filme de adını verdi. Film çok kez sansür kuruluna takılsa da 1977 yılında Altın Portakal kazandı.
9. Hayat Ne Tatlı, Feminist/Memduh Şevket Esendal
Çehov tarzı öykünün öncülerinden biri olarak anılan Esendal’ın “Hayat Ne Tatlı” öyküsü “Mendil Altında” kitabında yer alıyor.
Feminist ise Memduh Şevket Esendal’ın “Temiz Sevgiler” adlı 1965 basımı kitabında yer alıyor. Ancak öykü 1940’larda yazıldı.
10. Portakal, Yeni Dünya/Sabahattin Ali
Sabahattin Ali’nin Portakal’ı 1947 yılında yayımlanan “Sırça Köşk” kitabında yer alıyor. “Yeni Dünya” öyküsü ise aynı zamanda başka bir kitaba da adını veriyor.
11. Hanife/Sevgi Soysal
Hanife; Soysal’ın son hikâye kitabı olan ve 12 Mart 1971 öncesi ile 12 Mart 1971 sonrası yazdığı hikâyelerinden oluşan “Barış Adlı Çocuk” kitabında yer alıyor.
12. Koçinalar/Haldun Taner
Haldun Taner öykücülüğü dendiğinde akla ilk gelenlerden biridir “Koçinalar”. Taner’in mizahi dille kaleme aldığı Koçinalar öyküsü aynı zamanda kitaba da adını veriyor.
13. Annemin Sardunyaları/Selim İleri
Selim İleri’nin etkileyici öykülerinden olan “Annemin Sardunyaları”, “Pastırma Yazı” kitabında yer alıyor.
14. Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya/Oğuz Atay
“Ben buradayım sevgili okuyucum, sen neredesin acaba?” serzenişiyle hafızalara kazınan Atay’ın “Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya” öyküsü “Korkuyu Beklerken” kitabında yer alıyor.
15. Diyet, Gizli Mabet/Ömer Seyfettin
“Diyet” ve “Gizli Mabet” öyküleri aynı zamanda Ömer Seyfettin’in kitaplarına da adını veriyor.
16. Bir Tren Yolculuğu/Ahmet Hamdi Tanpınar
“Bir Tren Yolculuğu” öyküsü Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yayımlanan iki hikâye kitabından biri olan “Yaz Yağmuru” kitabında yer alıyor.
17. Bacayı İndir, Bacayı Kaldır/Sadri Ertem
Toplumcu gerçekçi yazarlardan olan Ertem’in “Bacayı İndir, Bacayı Kaldır” öyküsü yine aynı isimle 1933’te kitaplaştırıldı.
18. Taksim-Maçka/Pınar Kür
Pınar Kür’ün ilk öykülerini içeren ve 1981’de basılan öykü kitabı “Bir Deli Ağaç”ın içinde yer alır.
19. Ölü/Leylâ Erbil
Kendine özgü diliyle Türk edebiyatının en önemli yazarlarından olan Leylâ Erbil’in “Ölü” öyküsü “Gecede” isimli öykü kitabında yer alıyor.
