ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Edebiyat » 19 Eseriyle Fikri, İrfanı, Vicdanı Hür Şair Tevfik Fikret

19 Eseriyle Fikri, İrfanı, Vicdanı Hür Şair Tevfik Fikret

Nurten Bengi Aksoy Yazar: Nurten Bengi Aksoy
19 Ağustos 2014
Kategori: Edebiyat
Google Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
19 Eseriyle Fikri, İrfanı, Vicdanı Hür Şair Tevfik Fikret
Share on FacebookShare on Twitter

Yalnız ve kırılgan, inandıklarından hiçbir zaman taviz vermeyen, dürüstlük timsali “fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür” bir şair…

“Ben inkılâb ruhunu ondan aldım.” diyen Mustafa Kemal’in düşünce ve kişilik yapısının oluşumunda, büyük payı olan Tevfik Fikret’i anlatacağız bu listemizde.

Bana Kimsin Diye Sorma Meleğim

tevfik-fikret-ve-kalpaklilar
Bana kimsin diye sorma meleğim
Pek güzel dinle de izah edeyim
Nam-ı nâçizime ‘Fikret’ derler
Şi’re de nisbetimi söylerler
Kaldığım varsa da gâh ekmeksiz
Kalmadım şimdiye dek mesleksiz
Nur bekler gibi nısf-ı şebde
Bekledim on iki yıl mektebde
Sonra çıktım ne için bilmeyerek
Bu da bir cilve-i baht olsa gerek
Bab-ı Âli’ye müdavimlendim
Ehl-i namus diye mimlendim
Şimdi bir hayli eser sahibiyim
Ahmed Ihsan’da musahhih gibiyim
Saye-i lutf-i cihan-banide
Hocayım Mekteb-i Sultani’de…

(nısf-ı şeb: gece yarısı, cilve-i baht: kaderin oyunu, musahhih: düzeltmen, saye-i lutf-i cihan-banide: Allah’ın lütfu sayesinde)

24 Aralık 1867’de İstanbul’un Kadırga semtinde dünyaya geldi. Çankırılı olan babası Hüseyin Efendi, oğlu doğduğu yıl İstanbul’da belediye meclis üyesi ve Tapu-Kadastro Genel Müdürlüğünde memur olmuştu. Sonraki yıllarda Osmanlı Devleti’nin Hama, Nablus, Akka, Urfa, Halep mutasarrıflıklarında bulundu. Annesi Hacı Hatice Refia Hanım ise sonradan Müslüman olmuş Sakızlı bir Rum ailenin çocuğuydu.

Öksüz

tevfik-fikret-afisi
Her gün mektebe gelirken
Kulübesinin önünden
Geçtiğiniz fakir kadın
Pek hastadır, belki yarın
Çocuğu öksüz kalacak;
Bilmem onu kim alacak?
Onlar için
Dua edin!”
– Bugün derste hoca efendi
Bize bunları söyledi.
Kuzum anne, Öksüz nedir?

– Öksüz, Öksüz… Ah! Sen de bir
Yarım öksüz değil misin?
Büyüdün de onun için
Söylüyorum; güzel ninen
Kaç yıl oldu bu alemden
Çekileli… ben halanım;
ValIa ben de ananım.
Baban asker, uzak yerde;
Kim bilir, hangi çöllerde
Sayıklıyor şimdi seni!
Görmedin nineciğini;
Sen dünyaya geldiğin gün
O dünyadan gitti, küskün.
………………………………….

Hac ziyaretine giden annesi Refia Hanım, 1879’da dönüş yolunda kolera nedeniyle ölünce Tevfik Fikret, 12 yaşında öksüz kaldı. Babası, saraya jurnal edilerek Arabistan’a sürgüne gönderildiği için kız kardeşi ile kendisinin bakımını anneannesi ve büyük yengesi üstlendi. Henüz çocukken annesini kaybetmek, onu hayatı boyunca etkiledi. 19 yıl sürgünde kalan babası da sürgünden hiç dönemedi ve orada öldü.

Bir İçim Su

galatasaray-lisesi-kapisi-mekteb-i-sultani
Güzel çoban, bir içim, bir yudum su testinden
Bugün sıcak yine pek, sanki ortalık yanıyor

Güzel çocuk senin olsun hayatım istersen
Niçin gözüm sana baktıkça böyle yaşlanıyor?

Güzel çoban, ne kadar tatlı söylüyorsun sen
Yalan da olsa içim doğru söyledin sanıyor

Güzel çocuk, bana bak, aldatır mıyım seni ben?
İçin bu yaşları boş anlıyorsa aldanıyor!

Güzel çoban, bir içim, bir yudum su testinden
Bugün sıcak yine pek, sanki her yanım yanıyor!

Aksaraydaki Mahmudiye Valide Rüştiyesi’nde öğrenimine başlayan Tevfik Fikret, çok dindar bir ortamda yetişmekteydi. Okulu, 93 Harbi yenilgisinden sonra Rumeli’den İstanbul’a gelen göçmenlere tahsis edilince öğrenimine Galatasaray Sultanisi’nde devam etti. Bu yeni okula girişi hayatında bir dönüm noktası oldu. Şiir yazmaya lise yıllarında başladı. Öğretmenlerinin teşviki ile yazdığı ilk şiiri, Tercüman-ı Hakikat’te yayımlandı.

Hân-ı Yağma (Yağma Sofrası)

yolsuzluk-operasyonu
Bir sofracık, efendiler yutulmayı bekliyor,
Önünüzde titriyor, bu ulusun hayatıdır;
Bu ulus ki acılıdır, can çekişmektedir!
Ama sakın çekinmeyin, yiyin, yutun hapır hapır
Yiyin, efendiler yiyin; bu iç açıcı sofra sizin;
Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!

Efendiler pek açsınız, bu yüzünüzden bellidir;
Yiyin, yemezseniz bugün, yarın kalır mı, kim bilir
Şu nimetler yığını, bakın, gelişinizle böbürlenir!
Bu hakkıdır savaşınızın, evet, o hak da elde bir
Yiyin, efendiler yiyin; bu şenlikli sofra sizin;
Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!

Bütün bu nazlı beylerin ne varsa ortalıkta say:
Soy sop, şeref, gösteriş, oyun, düğün, konak, saray,
Hepsi sizin, efendiler, konak, saray, gelin, alay;
Hepsi sizin, hepsi sizin, hazır hazır, kolay kolay
Yiyin, efendiler yiyin; bu iç açıcı sofra sizin;
Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!

(Günümüz Türkçesine aktaran Ahmet Muhip Dıranas)

Bir müddet çeşitli devlet dairelerinde memurluk yaptı, ancak bir müddet sonra istifa etti. İstifası sırasında, gecikmiş maaşlarının ödenmesini maaşı hak etmediği gerekçesiyle reddetti. Bu olay, onun dürüstlüğünü efsane haline getirdi. Hazine tarafından yine de kendisine topluca ödeme yapılınca tüm parayı Göçmenler Komisyonu’na bağışladı.

Sen Olmasan

tevfik-fikret-mirsad
Sen olmasan… Seni bir dakka görmesem yahut,
Bilir misin ne olur?
Şu gök, güneş ebediyyen kapansa, belki vücut
Soğuk geceyle uyuşmak yolunda çare arar
Ve bulur;
Fakat karanlığa mümkün müdür alıştırmak
Bütün güneşle ve göklerle beslenen rûhu,
Bu vurduğun rûhu?..

Sen olmasan… Seni bulmak hayali kaybolsa,
Yaşar mıyım dersin?
Söner yok olmana bir an inanmış olsa hayal;
Soğur, donar, kırılır senden ayrılınca bakış
Ne hazin
Gelir hayat o zaman hem vücuda, hem ruha,
Yaşar mıyız seni kaybetsek ah, ben, kalbim,
Bu mustarip kalbim?

Sen olmasan… Bu en içten bir itiraf işte :
Sen olmasan yaşamam :
Seninle bağlarımız hoş bir uzlaşım, işte;
Fakat bu bağ geri kalmaz ki ruhu ezmekten.
Akşam
Guruba karşı düşündüm sükûn içinde bunu :
Fena değil sevişip ağlamak, fakat yaşamak
Değer mi gözyaşına!..

(Günümüz Türkçesine aktaran Ahmet Muhip Dıranas)

1890 yılında dayısının kızı Nazime hanım ile evlendi. Aynı yıl şiirlerini yayınlamaya başladığı “Mirsad” dergisinin açtığı yarışmalarda iki birincilik kazandı. 1892’de çok sevdiği Mekteb-i Sultani’ye (Galatasaray Lisesi) atanması ile yaşamında yeni bir dönem açıldı. İlkokul üçüncü sınıf Türkçe öğretmeni olarak göreve başladığı okulda, Muallim Naci’nin vefatı üzerine edebiyat öğretmeni olarak çalışmaya devam etti. Hükümetin bütçede kısıntı yapıp memur maaşlarını yüzde on kesmesine tepki olarak 1895’te okuldan ayrıldı, inzivaya çekildi.

Haluk’un İnancı

recaizade-mahmut-ekrem
Bir yaratıcı güç var, ulu ve ak pak,
kutsal ve yüce, ona vicdanla inandım.

Yeryüzü vatanım, insan soyu milletimdir benim,
ancak böyle düşünenin insan olacağına inandım.

Şeytan da biziz cin de, ne şeytan ne melek var;
Dünya dönecek cennete insanla, inandım.

Yaradılışta evrim hep var, hep olmuş, hep olacak,
Ben buna Tevrat’la, İncil’le, Kuran’la inandım.

Tekmil insanlar kardeşi birbirinin… Bir hayal bu!
Olsun, ben o hayale de bin canla inandım.

İnsan eti yenmez; oh, dedim içimden, ne iyi,
Bir an için dedelerimi unuttum da, inandım.

Kan şiddeti besler, şiddet kanı; bu düşmanlık
Kan ateşidir, sönmeyecek kanla, inandım.
………………………………………….

(Günümüz Türkçesine aktaran A. Kadir)

1895’te Recaizade Ekrem, Fikret’i bir bilim dergisi olan Servet-i Fünun’un sahibi Ahmet İhsan ile tanıştırdı ve onları dergiyi bir edebiyat dergisi haline getirmeye ikna etti. Dergi, Tevfik Fikret yönetiminde çıkmaya başladığı 256. sayıdan itibaren bir edebiyat dergisi haline geldi. Şair, 1895 yılının Haziran ayında oğlu Haluk’un doğumuyla baba oldu. O sıralarda sanat yaşamının en verimli devresini yaşamaktaydı.

Yağmur

servet-i-funun
Küçük, tekdüze, ürkek vuruşlar
Kafeslerde, camlarda titreşerek
Durmadan türkü söyler, ağıt yakar
Kafeslerde, camlarda titreşerek
Küçük, tekdüze, ürkek vuruşlar

Sokaklarda seller ağlaşır
Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır;

Bulutlar karardıkça zerrelere bir
Ağır, olgun dalgalanma gelir;

Bir soğuk gölge çevreyi bürür,
Gündüzden gece yarısı görünür.

Söner şimdi, görünürken demin
Maddesi karşımda bir alemin

Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere;
Bakıldıkça vahşet çöker yerlere.
……………………………………….
Ezgi söyler durmadan, ağıt yakar
Sokaklarda, damlarda hep titreşir

Küçük, istek dolu, inci gibi damlalar…

(Günümüz Türkçe’siyle)

Yönettiği derginin etrafında yenilikçi bir grup aydın toplanmıştı ve dergi, bu sanat topluluğuna ismini verdi. Sanatta hem içerik hem biçimde atılım yapmayı ilke edinen, ağdalı dilleri ve karamsarlığı ile tanınan topluluğun hareketine ise Edebiyat-ı Cedide (Yeni Edebiyat) denildi. Bu topluluk, siyasal eylemlerden uzak görünüyordu. Zamanla Fikret’in şiirlerindeki toplumsal boyut arttı, ulusalcılık ön plana çıktı. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’nda Türklerin büyük bir zafer kazanmasından etkilenerek kahramanlık ve zafer şiirleri yazdı.

Mâtemzade

robert-kolej
Yine birlikte toplamışlardı
On gün evvel bu hoş çiçeklerden
Seni ey mevt! Kim hatırlardı
O bahar hayatı süslerken?

Şimdi yalnız, önünde boşluklar
Düşünür hep o ayrılık demini…
Pek bunaldıkça aldatır, oyalar
Bu çiçeklerle reng-i matemini.

Tevfik Fikret, 1896 yılı sonlarında Robert Kolej’de Türkçe dersleri vermeye başlamıştı, bu görevi ölümüne dek sürdürdü. Okul dışında kalan tüm zamanını dergiye veriyordu. O günlerde dostu İsmail Safâ’nın evinde okuduğu Abdülhamit karşıtı bir şiiri, gözaltına alınmasına yol açtı, evi arandı, söz konusu şiir bulunamayınca birkaç gün sonra serbest kaldı. Çok geçmeden, Robert Kolej’de bir çaya karısıyla birlikte gitmesi bahane edilerek gözaltına alındı. Bu olaylar, Fikret’te inziva düşüncesini derinleştirmişti.

Sis

istanbul-sis
Sarmış ufuklarını senin gene inatçı bir duman,
Beyaz bir karanlık ki, gittikçe artan
Ağırlığının altında her şey silinmiş gibi,
Bütün tablolar tozlu bir yoğunlukla örtülü;
Tozlu ve heybetli bir yoğunluk ki, bakanlar
Onun derinliğine iyice sokulamaz, korkar!
Ama bu derin karanlık örtü sana çok lâyık;
Lâyık bu örtünüş sana, ey zulümler sâhası!
Ey zulümler sâhası… Evet, ey parlak alan,
Ey fâcialarla donanan ışıklı ve ihtişamlı sâha!
Ey parlaklığın ve ihtişâmın beşiği ve mezarı olan,
Doğu’nun öteden beri imrenilen eski kraliçesi!
……………………………………..
Örtün, evet ey felâket sahnesi… Örtün artık ey şehir;
Örtün, ve sonsuz uyu, ey dünyanın koca kahpesi!

1900 yılında ilgiyle karşılanan ilk kitabı “Rübab-ı Şikeste’yi (Kırık Saz) yayımlayan Tevfik Fikret, Ahmet İhsan ile dergi yönetiminde uyuşamadığı için ertesi yıl topluluktan ayrıldı.

Serveti-i Fünun’un kapanması, baskılı yönetimden duyduğu karamsarlık, arkadaşları Hüseyin Siret ve İsmail Safa’nın sürgüne gönderilmesi, 1902’de kızkardeşi Sıdıka’yı kaybetmesi, babasının Irak’a sürülmesi ve 1905’te babasını da kaybetmesi, Tevfik Fikret’i çok yıpratmıştı. İstanbul’u ahlaksızlıkla suçlayıp lanetleyen ünlü “Sis” şiirini 1902 yılında İstanbul’un sisler altında olduğu bir günde yazdı.

Haluk’un Bayramı

tevfik-fikret-asiyan-kosk
Baban diyor ki: “Meserret çocukların, yalnız
Çocukların payıdır! Ey güzel çocuk, dinle;
Fakat sevincinle
Neler düşündürüyorsun, bilir misin?… Babasız,
Ümitsiz, ne kadar yavrucakların şimdi
Sıyah-ı mateme benzer terâne-i îdi!
Çıkar o süsleri artık, sevindiğin yetişir;
Çıkar, biraz da şu öksüz giyinsin, eğlensin;
Biraz güzellensin
Şu ru-yı zerd-i sefalet… Evet meserrettir
Çocukların payı; lâkin sevincinle
Sevinmiyor şu yetim, ağlıyor… Halûk, dinle!

(meserret: sevinç, terâne-i îd: bayram şarkıları, ru-yı zerd-i sefalet: yoksulluğun sararmış yüzü)

Sıkıntılar içindeki şair, inziva düşüncesini gerçekleştirmek için Kadırgadaki konağın satışından elde ettiği parayla Robert Kolej’in yamacında, Rumelihisarı’nda planlarını kendi çizdiği bir ev yaptırmaya başladı. Üç katlı ahşap yapının inşaatı, 1905’te tamamlandı. Günümüzde Tevfik Fikret Müzesi olan eve, eşi ve oğlu ile birlikte yerleşti. Toplumla arasına bir mesafe koyabileceği, mesleğine devam edebileceği, ülkenin gidişatını uzaktan izleyip eser üretebileceği bu mekana Âşiyan (yuva) adını verdi. Evinin bahçesine gömülmeyi vasiyet etti.

Millet Şarkısı

ikinci-mesrutiyetin-ilani
Çiğnendi yeter, varlığımız cehl ile kahre;
Doğrandı mübarek vatanın bağrı sebepsiz.
Birlikte bu gün bulmalıyız, derdine çare;
Can kardeşi, kan kardeşi, şan kardeşiyiz biz.

Millet yoludur, hak yoludur, tuttuğumuz yol,
Ey halk yaşa, ey sevgili millet yaşa, var ol !

Gel kardeşim annen sana muhtaç, ona koşmak…
Koşmak ona, kurtarmak o bibahtı vazifen,
Karşında göğüs bağr açık ölgün yatıyor bak,
Onsuz yaşamaktansa beraber ölüş ehven.

Her an o güzel sineyi hançerliyor eller;
İmdadına koşmazsak eğer, mahvı mukarrer.

Zulmün topu var, güllesi var, Kal’ası varsa,
Hakkın da bükülmez kolu, dönmez yüzü vardır.
Göz yumma güneşten ne kadar nuru kararsa,
Sönmez ebedi, her gecenin gündüzü vardır.

Millet yoludur, hak yoludur, tuttuğumuz yol
Ey hak yaşa, ey sevgili millet yaşa, var ol !
…………………………………………

II. Meşrutiyet’in ilanı, Tevfik Fikret’in inzivadan çıkmasını sağladı. Selanikteki İttihat ve Terakki yönetiminin isteği üzerine Meşrutiyet’in ilanından 13 gün önce “Millet Şarkısı” adlı marşı yazmıştı. Devrimin habercisi olan bu marş elden ele dolaştı. Meşrutiyet’in ilanından sonra “Rücu (Geri Alış)” adlı şiirini yazarak İstanbul’a savurduğu lanetleri geri aldı.

Sabah Olursa

sabah-olursa-tevfik-fikret
Bu memlekette de bir gün sabah olursa Haluk,
Eğer bu memleketin sislenen alın yazısı
Dirençli, dinç bir elin güçlü, canlılık verici
Dokunmasındaki titreyişle silkinip, şu donuk,
Şu paslanan yüzü halkın biraz gülerse… – O gün
Ben ölmemiş bile olsam, hayatla pek ölgün,
Pek az ilişkim olur kuşkusuz; – o gün benden
Ümidi kes; beni kötürüm ve boş muhitimde
Bütün acımla unut; çünkü kör, topal, tükenik
Bakışlarım seni geçmişte görmek ister; sen
Bütün etin, kemiğin, kimliğinle yarınsın:
Ve şarkılar gibi hep hep kulaklarımda sesin…
……………………………………….

(Günümüz Türkçesine aktaran Ahmet Muhip Dıranas)

1909 yılında 1905’te istifa ettiği Mekteb-i Sultani Müdürlüğü’nü kabul etti. Okulun Beyoğlundaki binası bir yangında yandığı için Beylerbeyi’ne taşınmıştı. Tevfik Fikret, eski binanın yeniden inşasını çok kısa sürede tamamlattı. Okula getirdiği yenilikler şikayete yol açmıştı. Toplantı salonunu mescidin üzerine yaptırdığı gerekçesiyle basının büyük eleştirilerine uğradı.

Kuşlarla

tevfik-fikret-kuslar-istanbul
Yazın Kuşlar uçar,
Ben koşarım.
Onların kanatları var,
Benim kanadım kollarım.
Kuşlar kanadını çırpar,
Ben de kolumu sallarım.
Uçun kuşlar, uçun kuşlar,
Hepinizle yarışım var.

31 Mart Olayı patlak verdiğinde Fikret, ayaklananların okulu yıkacakları haberini alınca “Sultani’yi yıkmak için önce beni yıkmak lazımdır” diyerek okulun önünde ayakta dikilmiş, bir söylentiye göre kendisini okulun demir kapısına zincirlemişti. Ayaklanmadan sonra, meşru saymadığı bir hükümet için çalışamayacağını söyleyerek eşiğine kadar geldiği istifadan onu öğrencileri döndürdü. Ne var ki bir süre sonra eski Maarif Nazırı’nın yerine atanan yeni nazır Emrullah Bey’le anlaşmazlığa düştü ve 1910’da görevini kesin olarak bıraktı; bizzat Emrullah Bey’in ricası dahi onu kararından döndürmedi.

Mavi Deniz

bogaz-tekne-asiyan
saf ve sakin… hani akşamki değişme, heyecan?
bir çocuk ruhu kadar unutkan,
bir çocuk ruhu kadar şimdi parlak, lekesiz,
uyuyor mavi deniz.

ben bütün bir gecelik hüzünlerimin coşkusuyla,
o perişan hayallerimle
şikayetçi, isyancı,
karşıdan mahmur saflığını seyretmedeyim…

yok, bulandırmasın karınlık bulaşıklığını bu bakış
masum ruhunu, ey mavi deniz;
ah ama ne zarar;
ben bu gözlerle kederli, aciz,
sana baktıkça teselli bulurum, aldanırım;
mavi bir göz kalbimin elemine ağlar sanırım.

Tevfik Fikret, Mekteb-i Sultani Müdürlüğü sırasında Darülfünun’da edebiyat dersleri de vermekte idi. 1910’da bu görevinden de ayrılıp yeniden Aşiyan’da inzivaya çekildi ve yalnızca Robert Kolejdeki derslere devam etti. Fikret, Meşrutiyet yönetiminden hayal kırıklığına uğramış, artık İttihat ve Terakki Yönetimi’ne muhalif olmuştu. 1911’de yayımladığı “Haluk’un Defteri”nde artık tek umudu olarak gördüğü gençliğe seslenen ve onlara çalışkanlığı, yurt sevgisini öğütleyen şiirlere yer verdi. Aynı yıl yayımladığı “Rübab’ın Cevabı” adlı bir diğer şiir kitabında halkın acılarını konu edinen şiirler vardı.

Yarın (Ferdâ)

tevfik-fikret-ve-oglu-haluk
-Bugünün gençlerine –

Yarınlar senin; senin bu devrim, bu yenilik..
Her şey senin değil mi zaten?.. Sen, ey gençlik,
Ey umudun güzel yüzü, işte karşında aynan:
Temiz ve bulutsuz, ağaran bir gök,
Titreyen kucağını açmış, bekliyor.. Koş, çabuk!
Ey hayatın gülerek doğan sabahı, işte herkesin
Gözleri sende; sen ki hayatın umudusun,
Alnında yeni bir yıldız, hayır, bir güneş.
Doğ ufuklara, önünde şu sıkıntılı geçmiş
Sönsün sonsuza değin.
Bir daha yaşanmasın o cehennem; senin bugün
Cennet kadar güzel yurdun var; şu gördüğün
Zümrüt bakışlı; inci gülüşlü kızcağız
Kimdir, bilir misin? Yurdun.. şimdi saygısız
Bir göz bu nazlı yüze -Tanrı esirgesin-
Kötü bir gözle baksa, katlanabilir misin?
İster misin, şu ak sakalın temiz, görkemli,
Onurlu alnına, bir kirli el şöyle dursun,
Hatta yabancı bir el uzansın? Şu mezarı
Bırakır mısın, taşa tutsun bir serseri?
Elbette hayır; o mezar, o onurlu alın
Kutsal birer örneğidir yurdun.. Yurt çalışkan
İnsanların omuzları üstünde yükselir.

Oğlu Haluk’un doğumundan itibaren, onun ileride milleti bilgisiyle aydınlatacak bir kahraman gibi yetişmesini arzulayan Tevfik Fikret, 1909 yılında on dört yaşındaki Haluk’u elektrik mühendisliği eğitimi alması için İskoçya’nın Glasgow kentine gönderdi. Oğlunun vatan ve millet için faydalı bir birey olması arzusunu “Haluk’un Vedâı” ve “Promete” adlı şiirlerinde dile getirdi.

Yarın (Ferdâ) -devam-

gencler
Gençler, yurdun bütün umudu şimdi sizdedir.
Her şey sizin, yurt da sizin, şeref de sizin;
Ama unutmayın ki zaman ağır, güvenli,
Sessiz adımlarla arkamızdan gelir.
Önden koşan, ama dikkatle her izi
İncelemeye yol bulan bu şaşmaz izleyici
Paylayıp utandırırsa bizi, yazık! Demin
“Yarınlar senin”, dedim, beni alkışladın; hayır,
Bir şey senin değil, sana yarın emanettir;
Her şey emanettir sana, ey genç, unutma:
Senden de hesap sorar, yakınır gelecek.
Geçmişe şimdi sen ibretle bakıyorsun,
Gelecek de senden böyle kuşkulanacak.
Her organı ihtiyaç kasırgasıyla sarsılan
Bir kuşağın oğlusun; bunu ara sıra anımsa.
Unutma; çağın şimşeklerin bollaştığı çağdır:
Her yıldırımda bir gece, bir gölge yıkılır,
Bir yükseliş ufku açılır, yükselir yaşamak;
Yükselmeyen düşer: ya ilerlemek, ya yıkılmak!
Yükselmeli, dokunmalı alnın göklere;
Doymaz insan denilen kuş yükselmelere…
Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır;
Durmak zamanı geçti, çalışmak zamanıdır!

(Sadeleştiren Asım Bezirci)

Ne var ki Haluk, yanına yerleştirildiği Hristiyan ailenin etkisi ile din değiştirip Hristiyanlığı seçti ve babasının düşlediğinden çok farklı bir yaşam sürdü. 1913 yılında Amerika’ya gidip ailesine izini kaybettirdi; 1916’da Michigan Üniversitesi’nde makine mühendisi oldu. Tekrar ülkesine dönmeyen Haluk Fikret, 1943 yılından sonra kendisini dine verip rahip oldu ve 1965 yılında Orlando, Park Lake Presbyterian Kilisesi rahibi iken hayatını kaybetti.

Kimseden Ümmid-i Feyz Etmem

tevfik-fikret-sermin
Kimseden bir fayda ummam ben, dilenmem kol kanat
Kendi boşluğum, kendi gökkubbemde kendim gezginim,
Bir eğik baş bir boyunduruktan ağırdır boynuma;
Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir şairim.

(Günümüz Türkçesiyle)

Fikret’in şiirleri devrin yöneticilerini kızdırmış ve şairin muhafazakar çevrelerden ağır eleştirilere uğramasına sebep olmuştu. Bu olumsuz tepkiler şairde büyük bir moral çöküntüsüne sebep oldu ve sağlığı bozuldu. Modern bir okul açmak, yeni bir edebiyat dergisi çıkarmak gibi projeleri vardı ama bozulan sağlığı nedeniyle bunları gerçekleştiremedi; son yıllarında çocuk şiirleri yazmakla meşgul oldu. Yalın bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı bu şiirleri 1914’te yayımlanan “Şermin” adlı kitapta topladı. Geçirdiği bir ameliyat sonrasında 19 Ağustos 1915’te hayatını kaybetti.

Küçük Asker

ataturk-tevfik-fikret
Küçük asker, silah elde
Kahramanca ilerliyor
Karşısında bütün belde
“Kahramanım, yaşa!” diyor…

Küçük asker, küçük asker!
Vatan senden hizmet ister.

Vatan için çeker emek
Herkes; bu borcu herkesin.
Vatan demek ninen demek,
Sen nineni sevmez misin?..

Küçük asker, küçük asker!
Vatan senden şefkat ister.

Vatan senden hayat umar,
Sen yaşarsan o canlanır;
Vatan için ölmek de var,
Fakat borcun yaşamaktır…
…………………………………

“İki arkadaş; Sultan Aziz tarafından 1800’lerde yapıldığı için onun adıyla anılan Aziziye Karakolu’nu geçip dar ve bozuk yoldan sarsıla sarsıla Bebek’e ulaşır. Birkaç dakika sonra da Âşiyan’a sapan dik yokuşun başına…
– Buradan sonrasını yürüyeceğiz
Diyerek arabadan inerler. Otomobilin çıkamayacağı bakımsız ve daracık yokuşu tırmanırken Paşa’nın yaveri de biraz geriden onları izlemektedir. Mustafa Kemal; koluna girdiği Harbiye’den hocasına yüreğinin derinliklerinden gelen bir sesle Fikret’e olan sevgisini anlatır:
– Ben inkılap ruhunu ondan aldım. Ziyaret edeceğim yerlerin başında elbette Âşiyan gelir.
Bir de o gün bir sır verir hocasına: Yakında Anadolu’ya gidiyorum.”

Bu satırlarla anlatır, Orhan Karaveli, Atatürk’ün Samsun’a çıkmadan önceki Âşiyan ziyaretini. Fikret’i inceleyen birçok eserde belirtildiği gibi Ferdâ şiirinin Atatürk için ne kadar önemli olduğunu bu satırlardan da öğreniyoruz.

Promete

tevfik-fikret-evi-asiyan
Kalbinde her dakika şu yüce özleyişin
Ateşten gagasını duy ve daima düşün;
Onlar niçin göklerde, niçin ben çukurdayım,
Gülsün neden dünya bana, ben yalnız ağlayayım.
Bir gün şu hastalıklı vatan canlanırsa… Ey
Milletin uygarlığı özleyen, yarınlarının
Meçhul elektrikçisi, uygar ülkelerin
Yüklen getir – ne varsa – biraz miskinlik alan,
Bir parça ruhu, benliği, idraki besleyen
Güç veren ürünlerini; boş durmasın elin.
Gör daima önünde o eski masalların
Gökten deha ateşini çalan kahramanını…
Varsın bulunmasın bilecek nâm ve şânını.

(Günümüz Türkçesine aktaran Ahmet Muhip Dıranas)

Promete (Prometheus) : Yunan mitolojisinde, diğer kardeşleri ile, tanrısal düzene kafa tutmuş, karşı çıkmış ne var ki öteki kardeşlerinden farklı olarak sonunda insanoğlunu yaratarak ve onlara ateşi (yaratıcılığı, bilimi, uygarlığı) vererek bu düzeni değiştirmeyi başarmış bir kahramandır.

Şairin ömrünün son haftalarında sık sık Âşiyan’a gelen, şairle yakın dostluk kurup, onun portrelerini yapan Mihri Müşfik Hanım, ölümünden hemen sonra Tevfik Fikret’in yüzünün ve sağ elinin kalıbını almıştır. Bu, Türkiye’de bilimsel olarak hazırlanan ilk maske çalışmasıdır ve bugün Tevfik Fikret müzesi olan Âşiyan’da sergilenmektedir
Ölüm yıl dönümünde selam olsun o büyük şaire ve sevenlerine…

Not: Şairin uzun şiirlerinin, sadece bir kısmını almakla yetindik, affola.

Paylaş73TweetleGönder
Nurten Bengi Aksoy

Nurten Bengi Aksoy

İleri
Eşcinsel Bireylerin Yüzleştiği Acilen Değiştirilmesi Gereken 12 Önyargı

Eşcinsel Bireylerin Yüzleştiği Acilen Değiştirilmesi Gereken 12 Önyargı

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

İlgili İçerikler

Muhtemelen 10 Yıl İçinde Yaptığınıza Pişman Olacağınız 6 Şey 
ListeList Özel

Muhtemelen 10 Yıl İçinde Yaptığınıza Pişman Olacağınız 6 Şey 

Konusu, Özeti ve Okuyucu Yorumları: Şeker Portakalı Kitap Analizi
Edebiyat

Konusu, Özeti ve Okuyucu Yorumları: Şeker Portakalı Kitap Analizi

Hafta Sonu Ne İzlesek Diye Düşünenlere 9 Muhteşem Film Önerisi
Film

Hafta Sonu Ne İzlesek Diye Düşünenlere 9 Muhteşem Film Önerisi

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel 30 Tweeti
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel 30 Tweeti

Uzmanlar Hızlı Yemek Yiyenleri Uyarıyor: “Sağlıklı Bir İftar En Az 45 Dakika Sürmeli”
Ramazan Özel

Uzmanlar Hızlı Yemek Yiyenleri Uyarıyor: “Sağlıklı Bir İftar En Az 45 Dakika Sürmeli”

Mükemmeliyetçilikten Mikro Yönetime: Aslında Anksiyete Belirtisi Olan İş Hayatındaki 5 Kişilik Özelliği
İş Yaşamı

Mükemmeliyetçilikten Mikro Yönetime: Aslında Anksiyete Belirtisi Olan İş Hayatındaki 5 Kişilik Özelliği

Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri Tarihinde Hakkında Ceza Davası Açılan İlk Başkan Oldu
Gündem

Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri Tarihinde Hakkında Ceza Davası Açılan İlk Başkan Oldu

Outlander
Dizi

Tarih, Bilim Kurgu, Dram Bir Arada! Outlander Dizisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Popüler Kültür Unsurlarını Alaycı Bir Şekilde Taklit Eden En İyi 7 Parodi Film
Film

Popüler Kültür Unsurlarını Alaycı Bir Şekilde Taklit Eden En İyi 7 Parodi Film

Tavşanlar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 11 Sevimli Bilgi
Hayvansever

Tavşanlar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 11 Sevimli Bilgi

Her Bölümüyle Olay Yaratan “Aile” Dizisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Dizi

Her Bölümüyle Olay Yaratan “Aile” Dizisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Bilim İnsanları, Yalan Söylendiğini Kolayca Anlayabilmenin Yolunu Tespit Etti
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları, Yalan Söylendiğini Kolayca Anlayabilmenin Yolunu Tespit Etti

Türkiye, Genç ve Kalabalık Nüfusuna Rağmen Neden Futbolda Başarılı Olamıyor?
Spor

Türkiye, Genç ve Kalabalık Nüfusuna Rağmen Neden Futbolda Başarılı Olamıyor?

Neden Ramazan Ayında Oruç Açarken Hurma Tercih Edilir?
Ramazan Özel

Neden Ramazan Ayında Oruç Açarken Hurma Tercih Edilir?

Göz Ardı Etmeyin! En Sık Görülen 6 Rüya Ve Şaşırtıcı Anlamları
ListeList Özel

Göz Ardı Etmeyin! En Sık Görülen 6 Rüya Ve Şaşırtıcı Anlamları

Kraliyet Taç Giyme Törenleri Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 7 Gerçek
Tarih

Kraliyet Taç Giyme Törenleri Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 7 Gerçek

Erteleme Hastalığının En Önemli Nedeni: Akrasia Etkisi Nedir?
ListeList Özel

Erteleme Hastalığının En Önemli Nedeni: Akrasia Etkisi Nedir?

Neden Tibet Özerk Bölgesi Üzerinden Uçaklar Uçmuyor?
Seyahat

Neden Tibet Özerk Bölgesi Üzerinden Uçaklar Uçmuyor?

Türkiye’deki iPhone’lara 5G Desteği Geliyor: Peki Bu Özelliği Kullanabilecek Miyiz?
Teknoloji - Bilim

Türkiye’deki iPhone’lara 5G Desteği Geliyor: Peki Bu Özelliği Kullanabilecek Miyiz?

Türkiye – Hırvatistan Maçının Ardından Gelen Sosyal Medya Tepkileri
Gündem

Türkiye – Hırvatistan Maçının Ardından Gelen Sosyal Medya Tepkileri

Tekirdağ’da Sahte Diploma İle Doktorluk Yapan Ayşe Özkiraz Tahliye Edildi
Gündem

Tekirdağ’da Sahte Diploma İle Doktorluk Yapan Ayşe Özkiraz Tahliye Edildi

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

8 Eylül 2021
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

12 Temmuz 2022
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Boğaza Yakın İstanbul Otelleri: Şehre Farklı Bir Açıdan Bakmanızı Sağlayacak 11 Otel
Seyahat

Boğaza Yakın İstanbul Otelleri: Şehre Farklı Bir Açıdan Bakmanızı Sağlayacak 11 Otel

7 Mart 2021
Sizin İçin Seçtik: Bir Solukta Okuyabileceğiniz Son Dönemlerin En İyi 20 Kitabı
Edebiyat

Sizin İçin Seçtik: Bir Solukta Okuyabileceğiniz Son Dönemlerin En İyi 20 Kitabı

1 Haziran 2022
Muhtemelen 10 Yıl İçinde Yaptığınıza Pişman Olacağınız 6 Şey 
ListeList Özel

Muhtemelen 10 Yıl İçinde Yaptığınıza Pişman Olacağınız 6 Şey 

1 Nisan 2023
Konusu, Özeti ve Okuyucu Yorumları: Şeker Portakalı Kitap Analizi
Edebiyat

Konusu, Özeti ve Okuyucu Yorumları: Şeker Portakalı Kitap Analizi

1 Nisan 2023
Hafta Sonu Ne İzlesek Diye Düşünenlere 9 Muhteşem Film Önerisi
Film

Hafta Sonu Ne İzlesek Diye Düşünenlere 9 Muhteşem Film Önerisi

31 Mart 2023
Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel 30 Tweeti
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Güzel 30 Tweeti

31 Mart 2023
Uzmanlar Hızlı Yemek Yiyenleri Uyarıyor: “Sağlıklı Bir İftar En Az 45 Dakika Sürmeli”
Ramazan Özel

Uzmanlar Hızlı Yemek Yiyenleri Uyarıyor: “Sağlıklı Bir İftar En Az 45 Dakika Sürmeli”

31 Mart 2023
Mükemmeliyetçilikten Mikro Yönetime: Aslında Anksiyete Belirtisi Olan İş Hayatındaki 5 Kişilik Özelliği
İş Yaşamı

Mükemmeliyetçilikten Mikro Yönetime: Aslında Anksiyete Belirtisi Olan İş Hayatındaki 5 Kişilik Özelliği

31 Mart 2023
Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri Tarihinde Hakkında Ceza Davası Açılan İlk Başkan Oldu
Gündem

Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri Tarihinde Hakkında Ceza Davası Açılan İlk Başkan Oldu

31 Mart 2023
Outlander
Dizi

Tarih, Bilim Kurgu, Dram Bir Arada! Outlander Dizisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

31 Mart 2023
Popüler Kültür Unsurlarını Alaycı Bir Şekilde Taklit Eden En İyi 7 Parodi Film
Film

Popüler Kültür Unsurlarını Alaycı Bir Şekilde Taklit Eden En İyi 7 Parodi Film

30 Mart 2023
Tavşanlar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 11 Sevimli Bilgi
Hayvansever

Tavşanlar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 11 Sevimli Bilgi

30 Mart 2023
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü Önerisi

9 Ağustos 2021
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020
Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 30 Tablet Modeli ve Özellikleri
Alışveriş

Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 30 Tablet Modeli ve Özellikleri

4 Ağustos 2021
Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi
Alışveriş

Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi

8 Nisan 2020
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020
Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu
Gündem

Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu

9 Nisan 2020
“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi
Gündem

“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi

9 Nisan 2019
Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar
Teknoloji - Bilim

Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar

28 Eylül 2019
İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?
ListeList Özel

İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?

7 Ekim 2020
Sizin İçin Seçtik: Bir Solukta Okuyabileceğiniz Son Dönemlerin En İyi 20 Kitabı
Edebiyat

Sizin İçin Seçtik: Bir Solukta Okuyabileceğiniz Son Dönemlerin En İyi 20 Kitabı

1 Haziran 2022
Göz Alıcı Kirpiklere Sahip Olmanızı Sağlayacak En İyi Maskaralar
Alışveriş

Göz Alıcı Kirpiklere Sahip Olmanızı Sağlayacak En İyi Maskaralar

8 Haziran 2022
  • Hakkımızda
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Oturum süresi doldu

Lütfen tekrar giriş yapın. Giriş sayfası yeni bir pencerede açılacaktır. Giriş yaptıktan sonra pencereyi kapatıp bu sayfaya dönebilirsiniz.

Add New Playlist

>

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız.

Daha fazla bilgi ve hangi çerezleri kabul edip etmeyeceğinizi öğrenmek için ayarlara bir göz atabilirsiniz.

Gizlilik

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanmaktadır ve takip eden ziyaretlerinizde siz olduğunuzu bilebilmek, sitenin hangi alanlarını ilgi çekici bulduğunuzu incelemek gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Kullanılması gerekli çerezler

Kullanılması gerekli çerezler tercihlerinizi saklamak ve buna uygun hizmet verebilmek adına her zaman etkin durumdadır.

Eğer bu çerezi kapatırsanız, bu ekranda yapmış olduğunuz tercihleri de saklayamayız. Bu da siteye ger gelişinizde çerezleri etkinleştirip etkinleştirmeme işlemini tekrar yapmanız gerektiği anlamına geliyor.