Yeryüzünün en eski medeniyetlerinden biri olan Hint medeniyeti, çok tanrılı bir kültüre, dinî anlayışa sahiptir. Tanrı Şiva (Shiva) da bu uçsuz bucaksız medeniyetin önemli sembollerinden biridir. Hint edebiyatının geçirdiği ‘’Vedalar Dönemi’’, ‘’Destanlar Dönemi’’ ve ‘’Metinler Dönemi’’ evrelerinin sonuncusu olan Metinler Dönemi’nde yer alır. Bu ilgi çekici, şaşalı Tanrı Şiva hakkındaki bilgileri derleyip topladık.
1. Tanrı Şiva kimdir
Şiva, ‘’Hindu üçlüsü’’ olarak bilinen üç tanrının sonuncusudur. Diğerleri; Brahma ve Vişnu’dur. İnanış odur ki bu üçlü, dünyanın yaratılışı, işleyişi ve yıkılışından sorumludur. Evrenin yaratıcısı olarak Brahma, koruyucusu olarak Vişnu bilinir. Odağımızdaki Şiva’nın görevi ise evreni yeniden yaratmak için onu yıkmaktır. Dünyadaki aksaklıkları ve kusurları yok etmek için onu yıkıp yeni baştan kurmayı gerekli gören Hindu inancına göre, Şiva’nın yıkımı gerekli ve bir bakıma onarıcıdır. Şiva’nın eşinin adı ise Parvati’dir. Tanrıçadan Ganeşa ve Kartikeya adlı iki oğlu ile Aşoka adında bir kızı vardır.
2. Şiva’nın ilgi çekici özellikleri
Tanrı Şiva, birçok farklı şekilde karşınıza çıkabilir. Onu şefkatli bir aile babası ya da acımasız, gaddar biri olarak görebilirsiniz. Üç başlı bir mızrak (trident) taşır. Bu, Hindu üçlüsünü temsil eder. Alnındaki üçüncü gözü bilgeliğinin sembolü olduğu gibi, muazzam gücü ve enerjisinin de kaynağıdır. Boynundaki kobra kolyesi, yılanların deri değiştirmelerini de hesaba katarsak Şiva’nın yıkım, değişim gücünü temsil eder. Vücudu küllerle lekeli ve saçları dağınıktır. Hindu inancında ‘’Büyük öğretmen’’ olarak nitelendirilen Şiva, genellikle dört kollu olarak gösterilir.
3. Şiva’nın önemli sembolü Lingam
Tanrı Şiva ile ilişkilendirilen önemli sembollerden biri Lingamdır. Yaygın inanış şudur: Şiva, doğada erkekliği, generatif gücü simgeleyen fallusu temsil eder. Lingam da, Tanrı Şiva’nın cinsel organını simgeler. Fallus, Şiva ve Lingam ortaya bir üreme, üretim sembolü olarak çıkar. Birçok ibadethane ve evlerde görüldüğü gibi bereket ve kazanç gerektiren esnaf yerlerinde, dükkânlarda da Lingam sıkça görülür.
4. Dansın efendisi Şiva
Hint kültüründe dans, filmlerinden de bildiğiniz üzere oldukça önemlidir. Şiva’nın ise bu sanatın baş ustası olduğuna inanılır. Onun en önemli ve kutsal görülen dansı Tandava’dır. Bu dans, evrenin yok edileceği zaman Şiva tarafından yapılan danstır. Ayrıca Şiva’nın bu yıkıcı dansı yaparken, eşi Parvati’nin bakışlarıyla sakinleşip daha yavaş bir ritimde dansı sonlandırdığı da söylenir. Bu yönüyle ‘’Nataraja’’ adıyla bilinir.
5. Yarı kadın yarı erkek
Şiva’nın, eşi Parvati ile tek beden olduğu da tasvir edilir. Yarısı kendi, yarısı Parvati’nin bedenidir. Birçok Hint heykelinde de görüldüğü gibi, figürün sağ yarısı erkek, yani Şiva, sol yarısı ise kadın, yani Parvati’dir. Figürün sağ (erkek) tarafında boyundaki yılan daha süslüdür. Sol (kadın) kısmında ise bir kadın memesi, ipek bir giysi görülür. Bu bütünlük; erkek ve kadının ayrılmaz olduğunu simgeler. Bu özelliği ona Ardhanarishvara (yarı kadın yarı erkek) unvanını kazandırır.
6. Şiva’nın duruşu
Tanrı Şiva genellikle, yoga yapar bir pozisyonda, yani yogi olarak resmedilir. Bu, Hinduların aşina olduğu bir duruştur. Bunun yanı sıra dans ettiği duruşlarıyla da bilinir ve resmedilir. Dans ettiği durumlarda, uyum ve ritmin sembolü olarak karşımıza çıkar.
7. Şiva’nın farklı kişilikleri
Şiva’nın birden fazla karakter ya da görüntüde görünebileceğini söylemiştik. Bunlardan en meşhurları şöyledir: Anugrahamurthy; Şiva’nın eşi ve aile fertleri arasındaki, daha çok barışçıl ve güleç yanını gösterir. Ugramurthy ise Şiva’nın şeytan ya da kötülükleri yok etmek için üstlendiği rol sırasında ortaya çıkan yönüdür. Dans ettiği, Vişnu ile iyi anlaştığı, evrensel öğretmen olarak nitelendiği durumlara göre de pek çok farklı isme sahiptir.
8. Hindu üçlüsünün meşhur hikâyesi
Hint kültürünün en büyük Tanrılarından biri olan Şiva’nın Hindu üçlüsünü oluşturan diğer iki dev Tanrı ile olan hikâyesi. Efsaneye göre; Hindu üçlüsünün diğer üyeleri olan Brahma ve Vişnu bir gün kimin daha kutsal ve büyük olduğu konusunda tartışmaya girerler. İkisi de kendisinin daha yüce olduğuna kanaat getirir. Bunun üzerine, sonsuz bir ışıkla beraber Lingam ortaya çıkar. Bu görüntüden etkilenen iki tanrıdan Brahma bir kuğu olup gökyüzüne uçar, Vişnu ise domuza dönüşür. Aniden ortaya çıkan Şiva, hem Brahma’nın hem de Vişnu’nun öncüsü olduğunu belirtir.
