Arap Baharı’nın son durağı olan Suriye’deki iç savaş Türkiye’yi vurmaya devam ediyor. Yıllar içinde değişen politik söylem ve alınan askeri kararlarla gündemimizden düşmeyen Suriye konusunun bir başka boyutu da, savaştan kaçtığı söylenen Suriyelilerin Türkiye’deki varlığı.
Suriyeliler için kapılarını açan ve onlara yaklaşık 40 milyar dolar harcayan AKP, bir süredir eleştirilerin odağında yer alıyordu. Her geçen gün ekonomik krizin derinleştiği Türkiye’de farklı kesimler “Suriyeliler ülkelerine dönmeli” görüşünü benimsemeye başlamıştı. Toplumda huzursuzluk yaratan Suriyeli varlığı, infial yaratan İdlib saldırısı sonrası hükümet nezdinde de karşılık buldu ve yapılan açıklamayla Suriye’den Avrupa’ya geçmek isteyen Suriyeli mültecilerin durdurulmaması kararının alındığı belirtildi.
İdlib’teki saldırının ardından yapılan açıklama: “Suriyeliler Avrupa’ya geçebilir”
Türkiye’nin şoke olduğu ve en az 33 askerin şehit edildiği İdlib saldırısının ardından gözler hükümete çevrildi. AKP Sözcüsü Ömer Çelik saldırıdan kısa bir süre sonra açıklama yaptı. Çelik; “Mülteci politikamız aynıdır ama ortada bir durum var, artık mültecileri tutabilecek durumda değiliz!.”
“Açık kapı” stratejisi olarak değerlendirilen bu adım ile birlikte Ege kıyıları Yunanistan’a geçmek isteyen yüzlerce Suriyeli ile doldu. Yunanistan ise aldığı jet kararla sınır kapılarını kapattığını belirtti.
Suriyeliler neden Türkiye’de?
Suriye’deki iç savaşın ardından Suriyeli sivillerin güvenliğini sağlamak isteyen Türkiye, aldığı kararlarla savaştan kaçmak isteyenlere kapıları açmıştı. Ancak bu durum büyük bir ekonomik yükümlülük getireceğinden Avrupa Birliği ile bir anlaşma imzalandı. 18 Mart 2016 tarihinde imzalanan anlaşmanın adı “Mülteci Mutabatı” olarak duyuruldu.
Mülteci Mutabakatı neler içeriyor?
Yaklaşık 4 yıl önce imzalanan bu anlaşma gereği mültecilerin Türkiye’de tutulması karşılığında Türkiye’ye ekonomik destek sağlanacaktı.
Anlaşma, Avrupa Birliği ülkelerine kaçak yollarla varan göçmenlerin Türkiye’ye geri gönderilmesini içermekle birlikte Türkiye’de yasal olarak kalan Suriyelilerin Avrupa’da mülteci olarak kabul edilmesini şart koşuyordu. Ayrıca AB ülkeleri için vize kolaylığı ve Türkiye’nin AB’ye girme sürecinin hızlandırılması şartları da maddelerde göze çarpan noktalar olarak duruyordu.
Erdoğan, Suriyeliler için verilmesi gereken miktarın ödenmediğini açıklamıştı
Anlaşmaya göre Türkiye’ye verilecek 6 milyar euroluk destek 3 milyar euroluk 2 taksitle ödenecekti. Ancak zaman geçtikçe bunun bir hayal olduğu anlaşıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2016’nın sonlarındaki açıklamasında verilen sözün tutulmadığını belirtmişti. Erdoğan; “Bize ödenen 179 milyon euro, bize söz verilense 3 milyar euro.” sözleriyle AB’ye tepki göstermişti.
Anlaşmanın imza edilmesinin ikinci yılında konuyla ilgili bir başka açıklama AB Komisyonu Göç ve Vatandaşlık gelegesi Dimitris Avramopoulus’tan geldi. Avramopolous, “Türkiye’ye ikinci taksit olarak diğer 3 milyar euronun ödenmesi konusunda aynı fikirde olduklarını” açıklamıştı. Ancak Türkiye bu miktarların ödenmediğini açıklamıştı.
Türkiye’deki Suriyelilerin sorunun kaynağı olarak görülmesi
Günden güne artan Suriyeli sayısı birden fazla sorunun da kaynağı olmaya devam ediyor. Çünkü mültecilerin yaşamlarını devam ettirmek için ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanması zor hale geliyor. Üstelik bu dev gibi sorunun bir boyutu yalnızca. Diğer boyutu ise çok daha yüksek sesin çıkmasına sebep oluyor. Ekonomik krizin etkilerinin artmasının yanında Türk askerinin Suriye’de şehit olduğu olayların sayısının artması Türk halkının da durumdan şikayet etmesine sebep oluyor. Bugüne kadar Suriye’de onlarca şehidin yanı sıra Türkiye’nin Suriyeliler için harcadığını açıkladığı miktar yaklaşık 40 milyar dolar.
Suriyeli sayısı artıyor
Öte yandan milyonları bulan Suriyeli sorunu söz konusu. Mülteciler Derneğinin Şubat 2020’de açıkladığı verilere göre 14 Şubat tarihi itibariyle 3 milyon 585 bin 209 Suriyeli mülteci Türk topraklarında bulunuyor. Bir kısmı şirket kuruyor, bir kısmı farklı iş kollarında işe giriyor bir kısmı ise sefalet içinde boğuşuyor. İşin kötü tarafı ise bu yüksek sayının gayriresmi tarafı; kanıtlanamayan verilere göre Türkiye’deki Suriyeli mülteci sayısı yaklaşık 5 milyon civarında seyrediyor.
Hükümet tarafından gelen açıklama: “Türkiye bu yükü tek başına kaldıramaz”
AKP Sözcüsü Ömer Çelik 33 askerimizin şehit edildiği saldırının birkaç saat sonrasında yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin yeni mülteci baskısını taşıyamayacağını, Türkiye’nin kapasitesinin artık dolduğunu söylemiştik. Dolayısıyla oluşan tazyik artık Türkiye tarafında tutulamıyor. Yapılan saldırılar neticesinde hem Türkiye içerisindekiler Avrupa’ya doğru hareketleniyor, hem de Suriye topraklarından Türkiye’ye doğru bir hareketlenme var. Mülteci politikamız aynıdır ama ortada bir durum var, artık mültecileri tutabilecek durumda değiliz” ifadelerini kullandı.
Suriyeliler gidecek mi?
Bu soruya “evet” yanıtını vermek pek mümkün gözükmüyor. Çünkü 3 milyondan fazla sayıya ulaşan Suriyeliler Türkiye’de bulundukları zaman içinde 520 bin dolaylarında doğum gerçekleştirdi. Bu da demek oluyor ki 520 bin Suriyeli çocuk Türkiye’de doğdu. Ayrıca şirket kuran, iş bulup çalışan Suriyeliler de hesaba katıldığında ülkeden ayrılmak için geçerli sebep sayısı azalıyor. Üstelik hükümetin sınır kapılarını açıp Suriyeli mültecilerin Avrupa’ya geçişini önlemeyeceğini açıklamasına karşın henüz birkaç yüz Suriyeli sınırlara doğru geçti. Sözün özü büyük çoğunluğunun Türkiye’de ayrılmak gibi bir talebinin olmadığı gözlemleniyor.
TAGU Müdürü Erdoğan: “Suriyeli mültecilerin en az yüzde 80’i burada kalacak”
Türk-Alman Üniversitesi Göç ve Uyum Araştırmaları Merkezi (TAGU) Müdürü Prof. Dr. M. Murat Erdoğan, Ocak ayında Cumhuriyet gazetesine verdiği demeçte Türkiye’deki Suriyelilerin büyük çoğunluğunun ülkeden ayrılmayacağını belirtti.
Erdoğan: “Suriyeliler, 29 Nisan 2011’de Türkiye girmeye başladı. O zaman Türkiye’deki toplam sığınmacı sayısı (uluslararası koruma altındaki kişi) 58 bindi. Şu anda bu sayı 4 milyonun üstünde. Türkiye’deki Suriyeli sayısı 3.8 milyon civarında. Suriyelilerin yaklaşık 100 bini Türkiye’de ikamet izniyle yaşıyor. 110 bin civarında vatandaşlığa alınan Suriyeli var. Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı belli artık, nerede yaşıyorlar, yaşları, çocukları okulda mı vs…” ifadelerini kullanırken ülkeden ayrılabilecek Suriyeli sayısına ilişkin; “2014’te Ben Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 70’i burada kalıcı diyordum, şimdi minimum yüzde 80’i burada kalacak diyorum. Bu benim tercihim değil, süreç öyle gelişti, toplum mühendisliği çabalarının da bir sınırı var. Türkiye’deki Suriyeliler, gönüllü geri dönüşe kapalılar. O zaman ne yapmalıyız diye bakmalıyız. Zorla mı göndersek, bu mümkün mü, buna bakılmalı, eğer değilse o zaman uyum çalışmalarından başka çare yok. Türkiye’deki Suriyelilerin Türkiye toplumuna oranı yüzde 5’in üzerinde neredeyse. Yüzde 5’i yönetmeniz de zor bir şey, çünkü o yüzde 5 bir kere kendi içine kapanıyor. Kendi içinde bir güvenlik çemberi oluşturuyor. Kendi sistemini kuruyor. Türkçe öğrenme ihtiyacı duymuyor, kasabı da var, manavı da var kavga edecekse arkadaşı da var, sana ihtiyacı yok. Bunun benzer örneklerini kendi gurbetçilerimiden biliyoruz zaten.” diyerek Türkiye’nin değişen demokrafik yapısını ortaya koydu.
Balıkçılar: “Onları ücretsiz götürebiliriz”
Aralarında çocukların da bulunduğu bir grup göçmen, Çanakkale Ayvacık sahilinden şişme botlarla Avrupa’ya geçmeye çalışıyor…
— Biliyor Muydunuz (@bilio_muydunuz) February 28, 2020
Hükümetin aldığı karar sonrası Avrupa’ya geçmek isteyen Suriyeli mülteciler için balıkçılar da gönülü oldu.
Rumeli Feneri’ndeki gönüllü balıkçılar;“Mültecileri seve seve götürürüz.” dedi.
Avrupa’ya geçmek isteyen Suriyeliler sınıra akın etti
Tüm bunların dışında gün boyunca denizden ve karadan Avrupa’nın içlerine geçmek isteyen Suriyeli mültecilerin görüntüleri konuşuldu.
Mültecilerlınan “açık kapı” kararının ardından, Yunanistan ve Bulgaristan’a geçmek için sınır kapılarına ve kıyılardaki kaçak geçiş yollarına akın etti. Yüzlerce göçmen Kapıkule Sınır Kapısı‘na yürürken, Edirne’ni bir çok noktasında da yüzlerce göçmen toplanarak, sınırı geçmek için gruplar oluşturuyor.
Bizim o "yazıktır, günahtır" diye ülkemize aldığımız,iş verdiğimiz,kalacak yer verdiğimiz mülteciler şuan 33 şehidimiz olmasına rağmen güle oynaya Avrupa'ya doğru gidiyorlar.Hepsi genç,hepsinin eli ayağı tutuyor.Benim insanım ölmesin, bunlar umrumda değil. pic.twitter.com/iyivpNyJP7
— Psk. Eray Efe (@Argostroloji) February 28, 2020
Avrupa'ya gitmek isteyen Suriyeli genç: "Almanya'ya gitmek istiyorum, neden biliyor musunuz? Burada hayat çok zor oldu. Yani eskiden gibi değil. İlk geldik, her şey güzel; şimdi her şey pahalandı artık." pic.twitter.com/CmpNiO3OLx
— Sözcü (@gazetesozcu) February 28, 2020
Mültecilere kapılar açılınca hapisten serbest bırakılan Suriyeli: "Avrupa'ya gidip kendimi kurtaracağım" diyeli birkaç saat oldu#sehitlerimizvar
pic.twitter.com/zJZMNSWwE8— Kaç Saat Oldu?🌍 (@kacsaatolduson) February 28, 2020
Mülteciler güle oynaya Avrupa’ya gidiyor… pic.twitter.com/l7k1zBN804
— Ata Benli (@atabenli) February 28, 2020
Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, Avrupa’ya gitmek isteyen sığınmacılar için sınır ili olan Edirne’ye ücretsiz otobüs kaldırılacağını duyurdu. pic.twitter.com/6cwQdBguOC
— Vaziyet (@vaziyetcomtr) February 28, 2020
Kaynak: 1
