Arap Baharı’yla alıştığımız toplumsal gösteriler ve sonrasında değişen yönetimler, yıkılan diktatörlükler tek adam sevdalısı olanlara da bir ders niteliği taşıyor. Ders alınır mı bilinmez ama tek adamların akıllanmadığını gösteren son örnek Sudan’da yaşandı ve ülkenin 30 yıllık yönetiminde 300 binden fazla insanın katlinden sorumlu olan Ömer El Beşir, halkın Aralık ayından bu yana süren eylemleri neticesinde darbeyle geldiği gibi darbeyle koltuğundan ayrılmak durumunda kaldı.
Her toplumsal hareketin bir simgesi olduğu gibi Sudan’daki eylemlerde de simgeleşen fotoğraflar her yeri süsler oldu. Ülkenin halk hareketinin simgesi 22 yaşındaki Alaa Salah… Mimarlık okuyan Salah’ın, Sudan’ın gelenekselleşen kadın kıyafeti “toub” ile dans ederek onlara slogan attırdığı görüntüler sosyal medyada viral oldu.
Kadınların çoğunlukta olduğu gösteriler
Ekonomik krizin dayanılmaz noktada olduğunu fark eden Sudan halkı geçen yılın sonunda sesini yükseltmeye başladı ve sokaklara döküldü. Diktatör güçlerinin şiddetli müdahalelerine rağmen sokaktan çekilen halk evde uzun süre duramayarak defalarca sokağa çıktı. Her çıkıldığında şiddete maruz kalınsa da geçen haftaya dek bu eylemler sürdü.
Eylemlerde dikkatleri çeken ise protestolardaki kadın varlığıydı. Kadınların bu eylemlerde yaklaşık yüzde 60’lık bir kalabalık oluşturduğu iddia edilebiliyorsa “devrimler kadınlar eliyle gerçekleşiyor” teorisi de güçlenmiş oldu…
Halkın sessizliğini devrime dönüştüren simge
Genç Salah The Guardian’a verdiği röportajda “vatan sevgisi” vurgusu yapıyor ve “Mermi öldürmez. İnsanı öldüren şey sessizliğidir…”diyor. Ne de güzel diyor…
Kadınların gücüyle devrilen diktatörün kabusu olan kadın
Kadınların gücüyle sonuca giden Sudan sürecinde ne kadar aktif rol oynadığının bilincinde olan 22 yaşındaki Salah’ın söylemleri bununla sınırlı değil. “Ailem beni yetiştirirken vatanımı sevmeyi öğretti” diyerek özgürlük çağrısında ısrarcı olan Salah, kendisinin başrolde olduğu fotoğraf ve videolar için mutlu olduğunu ifade eden genç kadın sözlerini sürdürüyor: “Fotoğrafım sayesinde dünya çapından insanların Sudan’daki devrimden haberdar olmasından memnunum… İsyanın başından bu yana her gün dışarı çıkıp gösterilere katılıyorum çünkü ailem beni yetiştirirken vatanımı sevmeyi öğretti.”
Birkaç kişiyle başlayan hitap yüzlerce hatta milyonlarca kişiye ulaştı
Taken by me@lana_hago#8aprile pic.twitter.com/o7pDUsQg84
— Lana H. Haroun (@lana_hago) April 8, 2019
“Fotoğrafın çekildiği gün 10 farklı gösteriye gittim ve devrimci bir şiir okudum. Bu şiir insanları heyecanlandırıyor. Başta altı kişilik bir kadın grubu buldum, şarkı söylemeye başladım. Onlar da benim şarkı söylemeye başladı ve sonra gösteri büyüdü” diye anlatıyor Salah.
Thowra sloganıyla koltuk devirmek
Don’t know her name, but this Woman in #Sudan is leading rallies, standing on car roofs, and pleading for change against autocratic Bashir.
Here she is singing “Thawra” (Revolution). Remember this voice: pic.twitter.com/0JG31Tp4rZ
— Joyce Karam (@Joyce_Karam) April 9, 2019
Koltuktan öte diktatör devrildi Sudan’da. Üstelik kadınların sesiyle, müziğin ve dansın etkisiyle şekillenen protestolar sayesinde…
“Thowra” da bu eylem sonrasında lügatımıza dahil ettiğimiz bir sözcük oldu çünkü Salah’ın simge olduğu Sudan protestolarının en fazla dillendirilen söylemlerden biri oldu.
Kadının yeri devrimdir
Two Sudanese women perform spoken word in support of protests at sit-in outside of army headquarters in Khartoum, #Sudan pic.twitter.com/miXw8b0Nvs
— Isma'il Kushkush (@ikushkush) April 9, 2019
Saflığı temsil eden beyaz kıyafetlerle tanıdığımız Salah’a göre “kadının yeri evi” değildir. Onun düşüncesiyle evrilen son hal “kadının yeri devrimdir.” Bal damlıyor Salah’ın dudaklarından.
Hareketin üniforması haline gelen Toub ve Kandaka unvanının tarihsel kökeni
Salah’ın protestolarda giydiğini gördüğümüz ‘toub’ isimli beyaz kıyafet’in geleneksel bir kökeni var.
Bu kıyafet ülkedeki protestolara katılan kadın eylemcilerin üniforması haline gelmiş durumda.
Toub,3 bin yıldan uzun zaman önce ülkenin bulunduğu coğrafyada varlık gösterdiğini bildiğimiz Nübye Kuş Krallığı’nın ‘Kandaka’ unvanıyla şereflendirilen kraliçelerinin giysilerine gönderme yaptığı için tercih ediliyor. Annesi bir moda tasarımcısı olan Salah da, “Toub’un bir tür gücü var ve bana Kandakalar’ı hatırlatıyor” diyor.
