ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Sinema » Seyirciler Bir Trenin Gara Girişini Gösteren Film Yüzünden Korkuyla Salonu Terk Etti mi?

Seyirciler Bir Trenin Gara Girişini Gösteren Film Yüzünden Korkuyla Salonu Terk Etti mi?

Ali Halit Diker Yazar: Ali Halit Diker
18 Nisan 2019
Kategori: Sinema, Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Sinema tarihiyle biraz ilgileniyorsanız Lumière Kardeşler’in çektiği bir film nedeniyle seyircilerin korkuya kapılıp panik halinde gösterim salonundan kaçtığı efsanesine bir yerlerde mutlaka denk gelmişsinizdir. Anlatılan hikâyelere göre Paris’teki bir sinema salonunu dolduran seyirciler beyazperdeye yansıtılan trenin doğrudan üzerlerine geldiğini düşündüler. Bu görüntü karşısında panikleyen izleyiciler hızla salonun çıkışına doğru yöneldi.

Bu hikâye sinemanın “büyülü tarihi”nin bir parçası olarak kabul edilse de büyük ihtimalle, film aynı salonda gösterilmeye devam ederken uydurulmuş bir şehir efsanesi.

İzdiham yaşandı mı?

https://www.youtube.com/watch?v=1dgLEDdFddk

Efsane, hareketli görüntülerin yaratıcıları arasında yer alan Auguste ve Louis Lumière Kardeşler’in 1895’te çektiği L’Arrivée d’un Train en Gare de La Ciotat (Tren’in La Ciotat’a Gelişi) başlıklı 50 saniyelik kısa film etrafında biçimleniyor.

Aslında o dönem Lumière Kardeşler’in çektiği 1 dakikanın altındaki diğer 1400’den fazla çekim arasındaki bu “iş”e bir “film” demek çok doğru değil. Bu “iş”ler bir sahnenin kısa bir bölümü, bazen ise sadece bir plandan meydana gelen kısa videolar. Almanya Trier Üniversitesi’nde film çalışmaları yürüten akademisyen Martin Loiperdinger “Tren filminin, Lumière Kardeşler’in diğer 1400 filmlik (Kardeşler’in o zaman ‘view’ [izlenme] dediği ve hiçbir şekilde kurgu ve montaja girmemiş işlerinin bulunduğu) kataloğu arasından sıyrılarak daha akılda kalıcı olmasını sağlayan bir yönü var” diyor. Loiperdinger’in dönemin gazeteleri ve diğer yayınlarını araştırarak yazdığı Lumière’s Arrival of the Train: Cinema’s Founding Myth (Lumière’in Tren Varışı: Sinemanın Kurucu Miti) makalesi olayı bir hayli detaylı inceliyor.

Makaledeki bazı alıntılarda seyircilerin salondan korkuyla kaçtığı yazılsa da Loiperdinger’in derlediği diğer haber ve ifadelerle bu ifadeler arasında çelişkiler olduğu ve olayın birbirine benzese de farklı biçimlerde anlatıldığı dikkat çekiyor. Loiperdinger’e göre geçmişte seyircilerin salondan korkarak kaçtıklarını yazan kaynaklar ya olayı tiye alıyor ya da abartılı şekilde anlatıyor. Birçok kaynak, seyircilerin koltuğunda olduğu yerde zıplamak, aniden kendini geriye çekmek gibi günümüzde sinema salonuna korku, gerilim vb. türde filmler izlemeye giden seyircilerin verdiği sıradan tepkiler verdiğini belirtiyor.

Bu kadar korkacak ne vardı?

ABD’li sosyolog, mimari ve tasarım teorisyeni Benjamin H. Bratton’un iddiasına göre seyircilerdeki abartılı tepkinin nedeni o döneme kadar “camera obscura” dışında hareket eden görüntü yansıtılabilecek bir yöntem bilinmemesi. Camera obscura, Rönesans ressamlarının bile kullandığı bir tür ilkel fotoğraf makinesi denilebilir. Latincede “karanlık oda” anlamına gelen “camera obscura” her tarafı tamamen kapalı, içine rahatça bir insanın girebileceği büyüklükte, karanlık, sadece bir yüzeyinin ortasında ışığın geçmesini sağlayan bir deliği bulunan bir oda. Rönesans ressamları camera obscura’yı portre ve ölü doğa (naturmort) resimlerinde doğru oran-orantıyı, açık ve kapalı mekân resimlerinde ise doğru perspektifi yakalamalarına yardımcı olması amacıyla kullanıyordu.

“İlk belgesel” mi?

Paris’te 1895’te gösterilen filmde bir lokomotifin yolcu aktarımı yapmak üzere ekranın sağından gara girişi görünüyor. Yolcuların arasından, tren bekleyen bir yolcunun bakış açısını hatırlatacak şekilde yerleştirilen kamera 50 saniyelik film boyunca hiç hareket etmiyor. Kamera tren raylarına bir hayli yakın yerleştirilmiş gibi algılanıyor ve tren durakta durduktan kısa bir süre sonra film sona eriyor.

Gündelik yaşamdan sıradan bir anı alıntıladığı için Lumière Kardeşler’in filmi sinema tarihinin ilk belgesellerinden biri sayılıyor. Hatta filmi “tarihin ilk belgeseli” olarak anan kaynaklara rastlamak bile mümkün ancak bu doğru değil. Loiperdinger “Bu film platformda, raylara çok yakın konumda bekleyen bir yolcunun perspektifinden bir lokomotifin ekranın sağ alt köşesinden girip sol üst köşesinde durduğu kusursuz bir çapraz kompozisyon oluşturan harika bir mizanseni gösteriyor” diyor. Film ne kadar “doğal” bir anı gösterdiğini iddia etse de aslında Lumière Kardeşler’in kayıttan önce figüranları “kameraya bakmamaları konusunda” uyardığı bir kurgu.

Kısa film başarılı bir kompozisyona sahip olsa da Auguste Lumière 1948’de verdiği bir röportajda üretimlerinde estetik kaygısı olmadığını ve çalışmalarını bilimsel deney ve araştırma kapsamında yürüttüğünü belirtiyor.

Bir “sinema miti” olarak tarihteki yerini aldı

Günümüzde sinema endüstrisinin ortaya koyduğu eserleri düşününce bir trenin gara yanaştığı 50 saniyelik bir “video”nun kazandığı yüksek popülerlik biraz şaşırtıcı gelebilir. Öte yandan sosyal mecralarda her gün 50 saniyelik videoların milyonlarca insanın kültürünün ortak bir parçası olduğuna alıştığımız için belki o kadar da şaşırtıcı değil. Yine de Lumière Kardeşler’in filminin bir “sinema miti”ne dönüşmesi ilgiyi hak ediyor. Loiperdinger’e göre seyircinin kesin tepkisine yönelik güvenilir bir kayda ulaşılamıyor ancak 1895’te Cinématographe Lumière gösterimine katılan gazetecilerin deneyimleri onların fazlasıyla etkilendiğini ortaya koyuyor. Siyah-beyaz ve sessiz olmasına rağmen filmin üç boyutlu bir deneyimi başarıyla tasvir etmesi büyük sükse yarattı.

Günümüzde gösterime katılan seyircilerden hiçbirine ulaşmak mümkün olmadığı için gösterim sırasında gerçekten neler yaşandığıyla ilgili net bir bilgiye ulaşmak mümkün gözükmüyor. Loiperdinger ise böyle bir tepkinin pek mümkün olmadığını düşünüyor ve “Ne polis raporlarında ne de gazetelerde Paris’te izdihamdan bahseden bir kayda rastlanmıyor” diyor. Sadece 2 metre genişliğinde bir ekrana yansıtılan görüntü hem küçük hem de aşırı grenliydi. Ayrıca gözle görülebilir bir şekilde aksıyordu ve tabii ki sessizdi. Bu nedenle insanların gördüklerini gerçek sandığı olasılığı biraz zayıf kalıyor. Yine de bu durum Bratton’un “camera obscura” hipotezine karşı çok güçlü bir argüman denemez.

Tepkiler, 1935’teki 3D versiyonunun gösterimiyle karıştırılıyor mu?

https://www.youtube.com/watch?v=BckhVzfAtCY
Lumière Kardeşler 1895’teki gösterimden önce 3 boyutlu hareketli görüntüler elde etmek için çalışmalara başlamıştı. Ray Zone’un 3 boyutlu filmlerin tarihini anlatan kitabındaki bazı detaylar düşündürücü. Zone’un aktardığına göre araştırmacı James L. Limbacher 1903’te ve 1935’te Lumière Kardeşler’in streoskopik kamerayla çektikleri 3 boyutlu filmlerden bahsediyor. Bir başka kaynak ise Lois Lumière’in 1900’lerden itibaren 3 boyutlu görüntü üretimi üzerine çalıştığını hatta streoskopik kamera patenti aldığını yazıyor. Hatta Lois Lumière’in akademik bir dergide yayımlanan “Strescopy on the Screen” (Ekranda Stereoskopi) başlıklı bir makalesi bile bulunuyor.

Kaynaklara göre Lumière Kardeşler 1935’te French Academy of Science’ta (Fransa Bilim Akademisi) stereoskopik kamerayla aynı filmi çekip yayımladı. Ticari olarak dağıtılmayan filmin gösterimindeki seyircilerin tepkisiyle ilgili bir kaynağa ulaşılamıyor. Bununla birlikte bu gösterimde seyirciler trenin gerçekten üzerlerine geldiğini düşünüp korkuyla salonu terk etmesi ihtimali çok daha yüksek. Belki 1935’teki gösterime verilen tepkiler daha sonra 1895’teki gösterimle karıştırılmıştır.

Söylentiler nereden çıktı?

Genellikle bu hikâye ve benzerleri sinemanın -insanın duygularını ve davranışlarını manipüle edici- gücünü tasvir edici bir örnek olarak anlatılır. Loiperdinger “tren filmleri nedeniyle panikleyen seyirci hikâyeleri 1900’lerden önce de anlatılırdı” diyor. Gösterime katılan muhabir ve yazarlar izlediklerinin ikna edici 3 boyutlu etkisini anlatmak için “trenin neredeyse izleyicilere çarpmak üzere olduğu” benzetmesini yaptılar.

Bu hikâyenin bir başka özelliği ise sinemanın özellikle eğitimsiz kitlelere etkisi üzerine sınıfsal bir yorum barındırması. Dönemin elit kesimi eğitimsiz alt-sınıfın bu hareketli resimlerden, kendilerinin asla etkilenmeyeceği biçimde, korkabileceğini düşünüyordu. 1901’de yayımlanan The Countryman and the Cinematograph (Köylü ve Sinematograf) sessiz filmi bu mitin tasvir edildiği bir eser. Filmde, hayatında ilk defa “görüntülü resimler”le karşılaşan bir köylünün tepkileri yer alıyor. Bir bölümde kameraya doğru gelen bir trenden kaçtığı da görülebiliyor.

Bu hikâyenin günümüzde hâlâ “sinema salonundaki seyirciler perdeye yansıtılan trenden korkup kaçmışlar” biçimde anlatılmasının nedenleri geçmiştekiyle aynı olabilir. Film kuşkusuz günümüzde tüketicisini en çok etkisi altına alan hikâye anlatım araçlarından biri. “Tren ve panikleyen izleyiciler” hikâyesi ise özellikle sinemada film izlemenin insanda bıraktığı güçlü etkiyi anlatmak için -gerçek olmasa bile- harika bir anektod.

Kaynak

PaylaşTweetleGönder
Ali Halit Diker

Ali Halit Diker

Robert Kolej'de okurken (you) tasarımcı olmaya karar verdi (need). Yetenek sınavlarına hazırlandı (go). Güzel Sanatlar'a giremedi (search) ama Sabancı Üniversitesi'nde VACD okudu (find). Kısa bir süre tasarımcı olarak çalıştı (take) ancak memnun kalmadı. Hem tasarım eğitiminin faydalı olacağı hem de sonu gelmez öğrenme isteğini doyuracak bir meslek olan editörlüğe yöneldi (return). 2010'dan beri editör (change).

İleri
Akıllı Ev Keyfine Kavuşmak İçin Sahip Olmanız Gereken 14 Teknolojik Ürün

Akıllı Ev Keyfine Kavuşmak İçin Sahip Olmanız Gereken 14 Teknolojik Ürün

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi
Kadın

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu
Sağlıklı Yaşam

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne
Teknoloji - Bilim

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?
Yeme - İçme

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan
Hayvansever

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan

Hem Sağlıklı Hem Lezzetli! Her Gün Zencefil ve Zerdeçal Tüketmeniz İçin 7 Neden
Yeme - İçme

Hem Sağlıklı Hem Lezzetli! Her Gün Zencefil ve Zerdeçal Tüketmeniz İçin 7 Neden

Yeni Flört Terimi! Fiziksel Olarak Çekici Bulmadığınız Biriyle Sevgili Olmayı Tanımlayan Shrekking Nedir?
Yaşam

Yeni Flört Terimi! Fiziksel Olarak Çekici Bulmadığınız Biriyle Sevgili Olmayı Tanımlayan Shrekking Nedir?

İkiye Ayrılan Deniz Mucizesi: Güney Kore’de Yılda Sadece İki Kez Ortaya Çıkan Jindo Denizi’ndeki Kara Parçası
Seyahat

İkiye Ayrılan Deniz Mucizesi: Güney Kore’de Yılda Sadece İki Kez Ortaya Çıkan Jindo Denizi’ndeki Kara Parçası

Araştırma: Sevgilinizin Kokusu Uyku Kalitesi Üzerinde Melatonin Takviyesi Kadar Etkili
Teknoloji - Bilim

Araştırma: Sevgilinizin Kokusu Uyku Kalitesi Üzerinde Melatonin Takviyesi Kadar Etkili

İnsanların Yaş Aldıkça Sevmeye Başladığı 14 Basit Şey
Yaşam

İnsanların Yaş Aldıkça Sevmeye Başladığı 14 Basit Şey

Haftalık Burç Yorumları: 8-14 Eylül Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 8-14 Eylül Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Masalsı Bir Yer! Ateş Böceklerinin Aynı Anda Yanıp Söndüğü Anamalai Tiger Koruma Alanı
Ekoloji

Masalsı Bir Yer! Ateş Böceklerinin Aynı Anda Yanıp Söndüğü Anamalai Tiger Koruma Alanı

Dünyanın En Küçük 3. Ülkesi Nauru Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Dünyanın En Küçük 3. Ülkesi Nauru Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Umumi Tuvaletlerden Hastalık Bulaşır Mı?
Sağlıklı Yaşam

Soru İşaretlerini Gideriyoruz! Umumi Tuvaletlerden Hastalık Bulaşır Mı?

Gelirlerse İlk Durakları Burası Olacak! Kanada’daki Dünyanın İlk UFO Pisti
Seyahat

Gelirlerse İlk Durakları Burası Olacak! Kanada’daki Dünyanın İlk UFO Pisti

Popüler Filmlerle İlgili En Sıkı Takipçilerini Bile Şaşkına Çevirecek 9 Bilgi
Film

Popüler Filmlerle İlgili En Sıkı Takipçilerini Bile Şaşkına Çevirecek 9 Bilgi

Dünyada Sadece Bir Ülkede Yok! Sivrisineklerin Yaşayamadığı Ülke Hangisi?
Ekoloji

Dünyada Sadece Bir Ülkede Yok! Sivrisineklerin Yaşayamadığı Ülke Hangisi?

Aman Dikkat! Buzdolabı Kapağında Asla Saklamamanız Gereken 5 Besin
Yaşam

Aman Dikkat! Buzdolabı Kapağında Asla Saklamamanız Gereken 5 Besin

Hitler’in Polonya’daki Gizli Üssü “Kurt İni” Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Tarih

Hitler’in Polonya’daki Gizli Üssü “Kurt İni” Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi
Kadın

Şık ve Güvenli: Her Cilt Tonuna Uyum Sağlayacak 9 Oje Rengi

11 Eylül 2025
Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu
Sağlıklı Yaşam

Öğrenme Hızımızı Doğrudan Etkileyen BDNF Proteini Nedir? BDNF Proteinini Doğal Yollarla Artırmanın 7 Yolu

11 Eylül 2025
Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Seyahat

Şarkı Söyleyen Kum Tepeleri: Çin’de Efsanelere Konu Olan Gizemli Fenomen Hakkında Bilmeniz Gerekenler

10 Eylül 2025
Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne
Teknoloji - Bilim

Oumuamua: Güneş Sistemi’nin Dışından Geldiği Tespit Edilebilen İlk Yıldızlararası Nesne

10 Eylül 2025
Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?
Yeme - İçme

Fermantasyon Mucizesi: Korsanların Favori İçeceği Rom Nedir, Nasıl Yapılır?

10 Eylül 2025
Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan
Hayvansever

Görünce Gerçek Olduğuna İnanamayacaksınız! En Tuhaf Ağız Yapısına Sahip 9 Hayvan

9 Eylül 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu